Selen ÖZAKAR AKÇA, Zehra ÜNAL, Tuğçe GÖVER, Semra SÖNGÜT

Engelliler Konusunda Ergenlere Verilen Eğitimin Engellilere Yönelik Tutumlarına Etkisi

Ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin ergen oldukları ve bu dönemde engellilikle ilgili verilecek eğitimin onlarda oluşabilecek engellilikle ilgili olumsuz tutumlarını engellemesi düşünüldüğünde; bu çalışma ile ergenlerin engellilikle ilgili tutumlarının belirlenmesi ve bu konu ile ilgili verilen eğitimin engellilere yönelik tutumlarına etkisini saptamak amaçlanmıştır. Tek gruplu ön test-son test yarı deneysel desende yapılan bu araştırmanın evrenini, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında İç Anadolu Bölgesinde bir il merkezinde bulunan ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören 15-18 yaş arası 14,167 ergen oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise, tabakalı rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen 3,863 ergen oluşturmuştur. Araştırma verileri; Sosyodemografik Anket Formu, Yetersizlikten Etkilenmiş Kişilere Yönelik Tutum Ölçeği (YEKYTÖ) kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada verilerin analizinde parametrik testlerden bağımsız iki grup karşılaştırılmasında öğrenci t-testi, ikiden fazla grup karşılaştırmasında ANOVA kullanılmıştır. p<.05 düzeyinde olanlar anlamlı olarak kabul edilmiştir. Araştırmada yer alan ergenlerin %70,2’si 15-16 yaş grubundadır. Ergenlerin %84,9’unun yakınları, %89,0’ının arkadaşları arasında engelli birey bulunmadığı saptanmıştır. Araştırmadaki ergenlerin YEKYTÖ eğitim sonrası puan ortalaması (75,96±14,95) eğitim öncesine (66,69±21,98) göre artmış olup, bu fark istatistiksel olarak anlamlıdır (p<.001). Araştırmadaki ergenlerin ve ailelerinin tanıtıcı özelliklerine, okul bölgelerinin bulunduğu yer ve engelliler ile karşılaşma durumlarına göre eğitim sonrası puan ortalamaları eğitim öncesine göre artmış olup, bu artışın anlamlı olduğu belirlenmiştir (p<.01). Ergenlere verilen engellilere yönelik bilinçlendirme eğitimi, ergenlerin engellilere yönelik tutumlarını olumlu yönde değiştirmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Engellilik, Eğitim, Ergen, Tutum

The Effect of Disabled Training on Attitudes toward People with Disabilities of Adolescent

Considering that the students in secondary training institutions are adolescents and that the training to be given about the disability in this period prevents their negative attitudes about the disability, this paper aims to determine the attitudes of adolescents towards disabled people and to determine the effects of training on their attitudes towards the disabled. The population of this research, conducted in a single-group pre-test-post-test quasi-experimental design, consisted of 14,167 adolescents between the ages of 15-18, who were studying in secondary educational institutions in a city center in the Central Anatolia Region in the 2016-2017 academic year. The sample of the study consisted of 3,863 adolescents selected by stratified random sampling method. The data were collected through Attitudes towards Disabled Person Scale and Socio demographic Data Form. In the analysis of the data, Student's t test, which is one of the parametric tests, was used for the comparison of two independent groups, and ANOVA was used for the comparison of more than two groups. p<.05 was considered significant. The adolescents in the study of whom 70.2%were in the 15-16 age group. It was determined that 84.9%of the adolescents did not have a disabled person among their relatives and 89.0%of their friends. Adolescents' mean score of “Attitude toward Disabled Persons Scale" (ATDP) after training (75.96±14.95) increased compared to the pre-training level (66.69±21.98), and this difference was statistically significant (p<.001). The post-training mean scores increased compared to the pre-training scores according to the introductory characteristics of the adolescents and their families in the study, the location of the school districts and their encounters with the disabled, and this increase was found to be significant (p<.01). Awareness-raising training given to adolescents for the disabled positively changes the attitudes of the adolescents towards the disabled.

Keywords:

Disability, Training, Adolescent, Attitude,

PDF

___

Akyıldız, S. (2017). Öğretmen adaylarının engelli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(39), 141-175.
Avşaroğlu, S. ve Gilik, A. (2017). Özel gereksinimli çocuğa sahip anne-babaların kaygı durumlarına göre umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 16(3), 1022-1035.
Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı [ÖZİDA] (2009). Toplum özürlülüğü nasıl anlıyor? Temel Araştırması. Ankara: T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı. https://eyh.aile.gov.tr/uploads/pages/bakim-hizmetleri-stratejisi-ve-eylem-plani-2011-2013/toplum-ozurlulugu-nasil-anliyor-arastirma-projesi-sonuclari.pdf.
Çakırer-Çalbayram, N., Aker, M. N., Akkuş, B., Durmuş, F. K. ve Tutar, S. (2018). Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin engellilere yönelik tutumları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 30-40.
Çömez, T. ve Altan Sarıkaya, N. (2017). Hemşirelik Fakültesi öğrencilerinin engelli bireyleri damgalamaya ilişkin düşünceleri ve uygulamaları. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN, 3(3),145-152.
Erdol, T.A. ve Gözütok, F.D. (2017). Ortaöğretim öğrencileri için toplumsal cinsiyet eşitliği öğretim programı ihtiyaç analizi: (Bir Anadolu Lisesi örneği). Eğitim ve Bilim, 42(190), 39-65.
Fisher, K. R. ve Purcal, C. (2017). Policies to change attitudes to people with disabilities. Scandinavian Journal of Disability Research, 19(2), 161-174.
Flower, A., Burns, M. K. ve Bottsford-Miller, N. A. (2007). Meta-analysis of disabilitys imulation research. Remedialand Special Education, 28(2), 72-79.
Girgin-Aykanat, B. ve Balcı, S. (2015). Fiziksel engelli çocuk ve ailesinin evde bakım gereksinimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 305-317.
Gökçe, A., Güneş, G. ve Seyitoğlu-Çelik, D. (2016). İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin engellilere yönelik tutum ve davranışları. Medicine Science International Medical Journal, 5(2), 351-62.
Gültekin, T. ve Sezer, S. (2017). Engelli ailelerin yaşadıkları sosyal ve ekonomik sorunlar. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(2), 81-100.
Güven-Karahan, B. ve Kuru, E. (2015). Ortopedik, görme ve işitme engelli öğrenciler için beden eğitimi ve spor dersi tutum ölçeği geliştirme çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(1), 36-46.
Horner-Johnson, W., Keys, C., Henry, D., Yamaki, K., Oi, F., Watanabe, K., Shimada, H. ve Fugjimura, I. (2002). Attitudes of Japanese students toward people with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 46(5), 365-378.
Ison, N., McIntyre, S., Rothery, S., Smithers-Sheedy, H., Goldsmith, S., Parsonage, S. ve Foy, L. (2010). ‘Justlikeyou’: A disability awareness programme for children that enhanced knowledge, attitudes and acceptance: Pilot study findings. Developmental Neurorehabilitation, 13(5), 360-368.
Kemeç, D. G., Demir, T. G. ve Koç, S. (2018). Doktor adaylarının zihinsel yetersizliği olan bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalıkları. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, t(4),153-68.
Mangili, E., Ponteri, M., Buizza, C. ve Rossi, G. (2004). Attitudes toward disabilities and mental illness in work settings: A review. Epidemiology and Psyhiatric Sciences, 13(1), 29-46.
Mengi, A. (2020). Engelli bireylerin gözüyle özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerindeki eğitim durumlarının incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 19-33.
Moroz, A., Gonzales-Ramos, G., Festinger, T., Langer, K., Zefferino, S. ve Kalet, A. (2010). Immediate and follow-up effects of a brief disability curriculum on disability knowledge and attitudes of PM&R residents: A comparison group trial. Medical Teacher, 32, 360-364.
Murray, C., Wren, C. T. ve Keys, C. (2008). University faculty perceptions of students with learning disabilities: Correlates and group differences. Learning Disability Quarterly, 31(3), 95-113.
Özyürek, M. (2006). Engellilere yönelik tutumların değiştirilmesi. Ankara; Kök Yayıncılık, 11-23.
Richard, M. L. ve Laurence, S. (2004). Hand book of adolescent psychology. New Jersey: Johnn Wiley & Sons, Hoboken.
Robinson, C., Martin, J. ve Thompson, K. (2007). Attitudes towards and perceptions of disabled people–findings from a module included in the 2005 British Social Attitudes Survey. Disability Rights Commission.
Seccombe, J. A. (2007). Attitudes towards disability in an undergraduate nursing curriculum: The effects of a curriculum change. Nurse Education Today, 27(5), 445-451.
Sezer, F. (2012). Engelli bireylere yönelik olumlu tutum geliştirmeye yönelik önleyici rehberlik çalışması; Deneysel bir uygulama. Education Sciences, 7(1),16-26.
Şahin, H. (2018). Eşitsizlikler ve engellilik. İçinde Akın A.(Ed.), Eşitsizlikler ve Sağlık Sonuçları (ss. 68-72). Ankara: Türkiye Klinikleri.
Şahin, H. ve Bekir, H. (2016). Üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 767-779.
Tervo, R. C., Palmer, G. ve Redinius, P. (2004). Health professional student attitudes towards persons with disability. Clinical Rehabilitation, 18(8), 908-915.
Thompson, T. L., Emrich, K. ve Moore, G. (2003). The effect of curriculum on the attitudes of nursing students toward disability. Rehabilitation Nursing, 28(1), 27-30.
Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK] (2017). Eğitim istatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1018.
Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK] (2018). Türkiye nüfusu yaş gruplarına göre dağılımı 2017. https://www.nufusu.com/turkiye-nufusu-yas-gruplari.
Ünal, V. ve Yıldız, M. (2017). Üniversite gençliğinin engellilere yönelik tutumlarının incelenmesi: Sivas örneği. TheJournal of Academic Social Science Studies, 57, 341-358.
Yıldırım-Sarı, H., Bektaş, M. ve Altıparmak, S. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 27(2), 80-83.
Yuker, H. E. ve Block, J. R. (1986). Research with the Attitude Toward Disabled Persons Scales (ATDP). Center for the study of attitudes towards persons with disability. Hempstead (NY): Hofstra Univ.