FİNANSAL PERFORMANSIN RASYO YÖNTEMİYLE ANALİZİ: BORSA İSTANBUL’DA (BİST’DE) İŞLEM GÖREN HAVAYOLU ŞİRKETLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Bu çalışmada Borsa İstanbul’da (BİST’de) işlem gören Türk Hava Yolları A.Ş. ve Pegasus Hava Yolları A. Ş.’nin finansal performansı 2013-2017 periyodu için rasyo (oran) analizi ile incelenmiştir. Havayolları şirketlerinin finansal performansının analiz çalışması için şirketlerin bilanço ve gelir tablolarından faydalanılmıştır. Söz konusu şirketlere ait mali tablolar, Kamuyu Aydınlatma Platformu’ndan (KAP) alınmıştır. KAP’tan alınan veriler çalışmanın amacına uygun olarak 17 oranın hesaplanmasında kullanılmıştır. Borsa performans oranları çalışmaya dahil edilmemiş, uygulama çalışması Microsoft (MS) Excel bilgisayar programı (yazılımı) yardımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre, Türk Hava Yolları A. Ş.’nin likidite oranları Pegasus Hava Yolları A.Ş.’ye göre daha düşüktür. Aynı zamanda, net çalışma sermayesi ve borç ödeme gücü bakımından Pegasus Hava Yolları A. Ş., Türk Hava Yolları A. Ş.’ye göre daha başarılıdır. Genel olarak, her iki firma da faaliyetlerini etkin bir şekilde yürütmektedir. İşletmelerin sahip oldukları stokların geri dönüşümü ve alacakların da tahsil hızı yüksek olup, yıllar itibari ile istikrarlı bir seyir izlemiştir. Varlıkların kullanım etkinliğini ölçen varlık devir hızı incelendiğinde, her iki şirket de genel olarak başarılıdır. Türk Hava Yolları A.Ş.’nin borçluluk oranı, Pegasus Hava Yolları A.Ş.’ye göre daha yüksektir. Her iki şirket de duran varlık finansmanında ağırlıklı olarak uzun vadeli borçlanma ve öz kaynaklar yöntemini tercih etmiş olup, doğru bir finansman kararında bulunmuştur. Karlılık oranları incelendiğinde, her iki şirketin de dönemler itibari ile karlılıkları dalgalanma göstermektedir. Her iki şirketin de karlılık oranları birbirlerine yakın durumdadır. Firmaların, ana faaliyetleri konusunda karlı oldukları görülmektedir. Türk Hava Yolları A.Ş., cari oran hususunda sorunludur. Çalışmaya konu olan her iki şirketin de borçluluk oranlarının yüksek olduğu görülmektedir. İki şirket arasında kıyaslama yapacak olursak, Pegasus Hava Yolları A.Ş.’nin, Türk Hava Yolları A.Ş.’ye göre finansal performansı yüksek olup, yatırım açısından daha cazip konumdadır.

THE ANALYSIS OF FINANCIAL PERFORMANCE WITH RATIO METHOD: AN IMPLEMENTATION ON AIRLINE FIRMS LISTED ON BORSA ISTANBUL (BIST)

This study investigated the financial performance of Borsa İstanbul (İstanbul Stock Exchange - BİST) listed firms named Turkish Airlines and Pegasus Airlines for the 2013-2017 period with ratio analysis. Balance sheets and income statements were used to analyze the financial performance of two airline firms. The mentioned financial statements of Turkish Airlines and Pegasus Airlines were retrieved from Public Disclosure Platform (KAP). Data gathered from Public Disclosure Platform (KAP) were utilized to calculate 17 ratios parallel to the aim of study. Stock exchange performance ratios were not included to the study and calculations were done using Microsoft (MS) Excel computer program (software). According to the findings of research, liqudity ratios of Turkish Airlines are lower than Pegasus Airlines. Also, net working capital and debt paying performance of Pegasus Airlines is better than Turkish Airlines. In general, it is determined that both firms are running their operations efficiently. Inventory turnover and receivables turnover ratios of Turkish Airlines and Pegasus Airlines are both high, having a steady trend through years. Concerning the assets turnover ratio which measures the efficiency of assets, both firms are successful in general. The debt ratio of Turkish Airlines is higher than Pegasus Airlines. Both firms are financing their fixed assets with long term liabilities and owner’s equity, which is a correct financial decision. When profitability ratios are analyzed, it is seen that profitabilities of Turkish Airlines and Pegasus Airlines fluctuate over the years. Moreover, profitabilities of both firms are close to each other. Furthermore, both companies are profitable in terms of main area of activity. Turkish Airlines experiences problems regarding the current ratio. It is also observed that, debt ratios of both firms are high. When the two airline firms are compared, it is realized that financial performance of Pegasus Airlines is higher than Turkish Airlines, making it more attractive for investment.

PDF

___

Akal, Z. (2002), “İşletmelerde Performans Ölçme ve Denetimi”, MPM Yayınları, No: 473, Ankara.
Akcanlı, F., Soba, M., Kestane, A. (2013). “İmkb’ye Kote Edilmiş Havayolu Taşımacılığı Sektöründe Trend Analizine İlişkin Bir Uygulama”, Uşak Üniversitesi Sisyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 3, ss.191-207.
Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2005). “Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri”, Ankara: Gazi Kitabevi.
Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2010). “Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri”, Ankara: Gazi Kitabevi.
Akgüç. Ö. (1994). “Finansal Yönetim”, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
Akgüç, Ö. (1995). “Mali Tablolar Analizi”, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
Akyüz, K.C., Ersen, N., Akyüz, İ. (2017). “Borsa İstanbul’da Faaliyet Gösteren Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sanayi Sektörü Firmalarının Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS Journal), Yıl: 5, Sayı: 51, Ağustos 2017, ss.139-151.
Arslan, M. L., Şeker, Ş. E., Kızıl, C. (2014). "Innovation Driven Emerging Technology from two Contrary Perspectives: A Case Study of Internet", Emerging Markets Journal (EMAJ), University of Pittsburgh Press (USA), Vol 3. No: 3, ISSN: 2158-8708 (online), DOI: 10.5195/emaj.2014.54. ss. 87-97, http://emaj.pitt.edu/ojs/index.php/emaj/article/download/54/202 (26 Mart 2014).
Berk, N. (1998). “Finansal Yönetim”, Türkmen Kitapevi, İstanbul.
Bülbül, S., Köse, A. (2011). “Türk Gıda Şirketlerinin Finansal Performansının Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, ss.71-97.
Büyükşalvarcı, A. (2011). “Finansal Analizde Kullanılan Oranlar ve Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişki: Ekonomik Kriz Dönemleri için İMKB İmalat Sanayi Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, ss.225-240.
Capobianco, H. M. P., Fernandes, E. (2004). “Capital Structure in the World Airline Industry”, Transportation Research Part A, Cilt: 38, ss.421-434.
Çabuk, A. ve Lazol, İ. (2011). “Mali Tablolar Analizi”, Ekin Dağıtım, Bursa.
Dalak, S., Günay, F., Beyazgül, M., Karadeniz, E. (2018). “Türkiye’de Faaliyet Gösteren Havayolu Şirketlerinde Finansal Analiz Tekniklerinin Kullanımı Üzerine Bir Araştırma”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss.1-14.
Dao, P. (2016), “Performance Evaluation Based on Financial Ratios Case: Finnair and Scandinavian Airlines”, Arcada International Business Degree Thesis.
Dizkırıcı, A. S., Topal, B., Yaghi, H. (2016). “Analyzing The Relationship Between Profitability and Traditional Ratios: Major Airline Companies Sample”, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies (JAFAS), Cilt: 2, Sayı: 2, ss.96-114.
Ekinci, Y. (2011). “Türk Sivil Havacılık Sektörü ve THY A.O.’nun Sektördeki Yeri: THY Üzerine Oran Analizi Uygulaması”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Tezsiz Yüksek Lisans Bitirme Projesi.
Exastax. (2018). “Havayolu Sektörü Büyük Veriden Nasıl Yararlanıyor?”, Exastax Websitesi, https://www.exastax.com.tr/buyuk-veri/havayolu-sektoru-buyuk-veriden-nasil-yararlaniyor/ (Erişim Tarihi: 20.08.2018).
Göçer, K. (2015). “Mali Tablolar Analizi: Pendik Belediyesi Örneği”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1.
Güleç, Ö. F., Özkan, A. (2018). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Finansal Performansın Değerlendirilmesi:
BİST Çimento Şirketleri Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Denetime Bakış, Cilt: 54, ss.77-96.
Gümüş, U. T., Bolel, N. (2017). “Rasyo Analizleri ile Finansal Performansın Ölçülmesi: Borsa İstanbul’da Faaliyet Gösteren Havayolu Şirketleri’nde Bir Uygulama”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, ss.87-96.
Hassan, M. M. (2015). “Financial Statement Analysis in the Airline Industry: A Comparative Study on Turkish Airlines and Royal Dutch Airlines (KLM), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Karasoy, H. (2000). “Veri Zarflama Analizi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, FBE, İstanbul.
Kendirli, S., Kaya, A. (2018). “Havayolu Şirketlerinde Finansal Bir Araç Olarak Hedging Yönteminin Kullanılması”, MANAS Journal of Social Studies (MJSR), 07 (04), ss.113-126.
Kızıl C. (2017). "Geleceğe Geç Kalma, Kokpite Geç", Marketing Türkiye Dergisi, 4 Ağustos 2017 Cuma (Ağustos 2017), http://www.marketingturkiye.com.tr/haberler/gelecege-gec-kalma-kokpite-gec/
Kızıl, C., Kahve, F., Aydınyılmaz, O. (2013). "Muhasebe ve Finans Perspektifinden Renault-Nissan Birleşmesi ile Daimler Stratejik Ortaklığı", Derin Yayınları. ISBN: 978-605-5500-77-1.
Kim, W. G., Ayoun. B. (2005). “Ratio Analysis fort he Hospitality Industy: A Cross Sector Comparison of Financial Trends in the Lodging, Restaurant, Airline and Amusement Sectors”, Journal of Hospitality Financial Management, Cilt: 13, Sayı: 1, Makale 26, ss.1-33.
Koçyiğit, M. (2009). “Havayolu İşletmelerinin Performansının Tobin Q Oranı ile Ölçülmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi (MUFAD), Sayı: 44, Ekim 2009, ss.179-189.
Mashure, G. O’Neil. (2014). “Financial Analysis Report: Malaysia Airlines 2007-2011”, International Journal of Sciences: Basic and Applied Research (IJSBAR), Cilt: 14, Sayı: 2, ss.148-153.
Myre, M. A. (2015). “An Analysis of Airline’s Financial Performance and Its Influencing Factors”, Aarhus University School of Business and Social Sciences, Deparment of Business Administration, Bachelor’s Thesis.
Örs, T., Takıl, D., Altın, M. (2015). “Borsa İstanbul Teknoloji Endeksinde Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi”, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies (JAFAS), Cilt: 1, Sayı: 1, ss.62-81, http://jafas.org/articles/2015-1-1/4_Borsa_Istanbul_Teknoloji_Endeksi_FULL_TEXT.pdf
Özbek, T. (2018). “2018’de Nasıl Uçacağız?”, Hürriyet Gazetesi, http://www.hurriyet.com.tr/seyahat/2018de-nasil-ucacagiz-40693770 (Erişim Tarihi: 20.08.2018).
Pegasus Hava Yolları. (2018). “Dünden Bugüne Pegasus”, Pegasus Hava Yolları Websitesi, http://www.pegasusyatirimciiliskileri.com/tr/hakkimizda/dunden-bugune-pegasus (Erişim Tarihi: 10.08.2018).
Perçin, S., Aldalou, E. (2018). “Financial Performance Evaluation of Turkish Airline Companies Using Integrated Fuzzy AHP Fuzzy TOPSIS Model”, UİİİD-IJEAS, ss.583-598.
Pires, H. M. ve Fernandes, E. (2012). “Malmquist Financial Efficiency Analysis for Airlines”, Transportation Research, Part E, 48, ss.1049-1055.
Rosini, I., Gunawan, J. (2018). “Financial Ratio and Performance Airline Industry with DEA and TOPSIS Model”, International Journal of Pure and Applied Mathematics, Cilt: 119, Sayı: 10, ss.367-374.
Saraç, M. (2012). “Finansal Yönetim”, Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
Sakız, B. (2017). “Finansal Oranlar Kullanılarak Risk Yönetimi ve Havayolu Sektörü – Bir Uygulama”, International Conference on Eurasian Economies, ss.282-290.
Sarıkamış, C. (2007). “Rasyo Analizi Uygulamasının Gelişimi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi (MUFAD), Sayı: 33, Ocak 2007, ss.44-45, http://journal.mufad.org.tr/attachments/article/405/5.pdf .
Sarsın Kaya, D. (2016). “Havayolu Yolcu Taşımacılığı Sektörü”, Türkiye İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü, Aralık 2016, ss. 1-25, https://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/sr201608_havayoluyolcutasimaciligi.pdf (Erişim Tarihi: 22.08.2018).
Stepanyan, A. (2014). “Traditional Ratio Analysis in the Airline Business: A Case Study of Leading U.S. Carriers”, International Journal of Advances in Management and Economics, Cilt: 3, Sayı: 2, ss.175-189.
Tayyar, N., Yapa, K., Durmuş, M., Akbulut, İ. (2018). “Referans İdeal Metodu ile Finansal Performans Analizi: BİST Sigorta Şirketleri Üzerinde Bir Uygulama”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi (İTOBİAD), Cilt: 7, Sayı: 4, ss.2490-2509.
Teker, S., Teker, D., Güner, A. (2016). “12th International Strategic Management Conference (ISMC), Procedia - Behavioral and Social Sciences, 235, ss.603-610.
Tunahan, H., Esen, S., Takıl, D. (2016). “Havayolu Şirketlerinin Finansal Risk Düzeylerinin Bulanık Mantık Yöntemi ile Karşılaştırmalı Analizi”, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies (JAFAS), Cilt: 2, Sayı: 2, ss.239-264.
Türk Hava Yolları. (2018). “Yatırımcı İlişkileri – Hakkımızda – Tarihçe”, Türk Hava Yolları Resmi Websitesi, http://investor.turkishairlines.com/tr/thy-anonim-ortakligi/tarihce (Erişim Tarihi: 05.08.2018).