İmar Rantı Vergisi Türü Olarak Değer Artış Payı: Güncel Veriler Işığında Tespit ve Öneriler

Çalışmada, öncelikle de ğer art ış payının tarihsel ve hukuki altyap ısı, temel özellikleri ve hukuk sistemimizdeki yeri incelenmiştir. Ardından Keçiören Belediyesinin gerçekleştirdiği ba şarılı bir uygulama üzerinden değer art ış payının tespit, tahsil ve payla şım süreçleriyle bunları n nas ıl yönetildiği hususları ele alınmıştır. Son olarak, yasal düzenlemeden bu yana geçen yakla şık üç y ıla ilişkin Çevre, Şehircilik ve İ klim De ğişikliği Bakanlığından elde edilen güncel istatistiki veriler de ğerlendirilmiştir. Şerefiye özellikleri taş ıyan ve istatistiki verilere göre yükümlü say ısı hızla artan de ğer art ış payının, uygulanması kolay fakat yönetmelik hükümleri nedeniyle hukuki sorunlar do ğurmaya aday bir mali yükümlülük oldu ğu sonucuna varılan çal ışmada plan değişiklik talep say ısındaki artış hızının takip edilmesi, Yönetmeli ğin 5/1-b hükmünün kanunla düzenlenmesi, değerleme firmalarına ödenecek ücretlerin artt ırılması yönünde öneriler getirilmiştir.

Increment Value Share as a Kind of Zoning Rent Tax: Determinations and Suggestions in the Light of Current Data

In the study, first, the historical and legal background of the increment value share, its basic features and its place in our legal system were examined. Then, through a successful implementaton carried out by Keçiören Municipality, the issues of determination, collection and sharing of the increment value share and how they are managed were discussed. Finally, the current statistical dat a obtained from the Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change for the approximately three years since the legal regulation were evaluated. It has been concluded that the increment value share which has betterment tax characteristics, is also having rapidly increasing taxpayer number according to the statistical data, is a financial obligation that is easy to implement but is a candidate to cause legal problems due to regulation prov isions. Suggestions were made to monitor the rate of increase in th e number of plan change requests, to regulate the provision of 5/1-b of the Regulation as a law and to increase the fees to be paid to valuation firms.

PDF

___

Akalın, M. (2018), Kentsel Rantlara Kamusal Müdahale: Rant Vergisi, Gaziantep: İksad Yayıncılık.
Abelson, P. (2018), “An Analysis of Value Capture Instruments”, Economic Papers: A Journal of Applied Economics and Policy, 37(4), 399-411.
Aliefendioğlu, Y. ve Duman, İ. (2021), “Çevre Yollarının 3194 say ılı İmar Kanununun 18. Madde Uygulamaları ile Aç ılmasının Teorik İlkeler ve Uygulama Yönlerinden Tartışılması: Van İli Örneği”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(2), 407-424.
Aliefendioğlu, Y. ve Tanr ıvermiş, H. (2015), “Kentsel Dönü şüm Sürecinde Taşınmaz ve Proje De ğerleme İşlemleri ve Sorunlar ının Analizi: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Sahabiye ve Fatih Mahalleleri Dönü şüm Projesi Örneği Çerçevesinde De ğerlendirme”, Journal of International Social Research, 8(39).
Bilici, N. ve Bilici, A. (2011), Kamu Maliyesi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Brown-Luthango, M. (2011), “Capturi ng Land Value Increment to Finance Infrastructure Investment-Possibilities for South Africa”, Urban Forum , 22(1), 37-52.
Çetiner, A. (2016), İnsan Çevre Toplum: Kentbilimci Gözüyle Çevre (3. Baskı), Yayına Hazırlayan: Keleş, R., Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık. Çevre, Şehircilik ve İklim De ğişikliği Bakanl ığı (2022), Yayınlanmamış DAP İstatistiki Verileri.
Çiçek, K. (2016), “ İmar Planı Değişikliklerinin Usul ve Esasları”, Yüksek Lisans Tezi , İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çolak, N. İ. ve Öngören, G. (2014), İmar Planlar ı, İmar Uygulamalar ı ve İptal Davaları, İstanbul: Öngören Hukuk Yayınları.
Ertürk, H. ve Sam, N. (2019), Kent Ekonomisi, Bursa: Ekin Yayınevi.
Gerek, Ş. ve Aydın, A.R. (2010), Anayasa Yarg ısı ve Vergi Hukuku , Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Hacıköylü, C. (2016), “Taşınmazların Elden Ç ıkarılmasında Elde Edilen Kazançların Vergilendirilmesi: Yeni Gelir Vergisi Kanun Tasar ısının Getirdikleri”, International Journal of Public Finance, 1 (2), 194-219.
Harriss, C.L. (1972), “Land Value Increment Taxation: Demise of the British Betterment Levy”, National Tax Journal, 25(4), 567-572.
Hayrullahoğlu, G., Aliefendio ğlu, Y., Tanrıvermiş, H. ve Hayrullahoğlu, A.C. (2017), Konut Piyasalarında Hedonik Değerleme Modeli Tahmini: Ankara İli Çankaya İlçesi Çukurambar Bölgesi Örneği, In Proceedings of 2nd International Conference on Scientif ic Cooperation for the Future in the Economics and Administrative Sciences (25).
Hepşen, A. (2017), Gayrimenkul De ğerleme Esasları ve Finans Boyutu , İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Hernik, J., Kud ławiec, P., Król, K., Hernik, K. ve Dixon-Gough, R. (2021), “Reasons for the Discontinuation of Betterment-Levy Charging in Poland (A Case Study of Gorlicki County)”, Land, 10(12), 1295.
Hui, E.C.M., Ho, V.S.M. ve Ho, D.K.H. (2004), “Land Value Capture Mechanisms in Hong Kong a nd Singapore: A Comparative Analysis”, Journal of Property Investment&Finance.
Kalabalık, H. (2021), İmar Hukuku Dersleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kaneti, S. (1986/1987), Vergi Hukuku, İstanbul: Özdem Kardeşler Matbaası.
Kaplan, M. (2018), İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Karmış, E. (2017), Açıklama ve Yargı Kararlarıyla Harçlar, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Keleş, R. ve Duru, B. (2008), “Ankara’nın Ülke Kentleşmesindeki Etkilerine Tarihsel Bir Bakış”, Mülkiye Dergisi, 261(32), 27-44.
Keleş, R. ve Mengi, A. (2019), İmar Hukuku (3. Bask ı), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Keçiören Belediyesi (2021), Yayınlanmamış Uygulama Örneği.
Kılıçaslan, H. ve Yavan, S. (2017), Rant Vergisi: Avusturya ve İsviçre Örnekleri ve Türkiye’ye İlişkin Bir Değerlendirme, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 47-60.
Lam, A.H. ve Tsui, S.W.C. (1998), Policies and Mechanisms on Land Value Capture: Taiwan Case Study, Cambridge, MA: Lincoln Institute of Land Policy.
McGaffin, R., Viruly, F. ve Boyle, L. (2019), “An Investigation into the Use of Land-Based Financing to Fund Infrastructure in South Africa”, Journal of Property Investment&Finance.
Mengi, A. (2016), İnsan Çevre Toplum: 2000’li Y ıllarda Türkiye’de Kentsel ve Çevresel Politikalara İlişkin Sorunlar , Yay ına Haz ırlayan: Keleş, R. (3. Baskı), Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık.
Meydan, S.G. (2013), “Kent Planlama Sürecinde Çevre Bilinci ve Kentsel Rant İlişkisi”, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 175-179.
Oktar, S.A. (1996/1997), “Vergi Ben zeri Mali Yükümlülükler Ek Mali Yükümlülükler ve Bir Totolojik Düzenlemenin Analizi”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 37, 155-189.
Öncel, M., Kumrulu, A., Ça ğan, N. ve Göker, C. (2020), Vergi Hukuku , Gözden Geçirilmiş 29. Bası, Turhan Kitabevi.
Özcan, K. (2006), “Tanzimat’ın Kent Reformları: Türk İmar Sisteminin Kuruluş Sürecinde Erken Plânlama Deneyimleri (1839-1908)”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 7(2), 149-180.
Polat, S., Aktuğ, A.G.M. ve Ba şoğlu, A. (2016), “Gayrimenkul Değer Artışı Gelirlerinin Vergi D ışı Bırakılmasının Vergilemede Adalet İlkesi Çerçevesinde De ğerlendirilmesi”, 1. Uluslararas ı Sosyal Bilimler Sempozyumu, 2258-2272.
Polat, S. ve Eser, L.Y. (2020), “Gayrimenkul Değer Artışlarına İlişkin 3194 sayılı İmar Kanunu’nda Yapılan Düzenlemenin Rant Vergisi Kapsamında Değerlendirilmesi”, Vergi Raporu Dergisi, (254), 63-71.
Singapore Statutes Online (1998), Planning Act Chapter 232 , https://sso.agc.gov.sg/Act- Rev/PA1998/Published/20211231?DocDate=19981215&WholeDoc=1 (Erişim Tarihi: 29.08.2022)
Sönmez, İ.Ö. (2012), “Kent Planlama ve Adalet İlişkisinin De ğişen İçeriği”, TBB Dergisi, 98, 283-301.
Tarakçı, S. ve Türk, Ş. (2020), “Türkiye’de Kentsel Yenileme Projelerinde Artan Değerin Kazanımında Plan Notunun Kullan ımı-Fikirtepe Örneği”, İdealkent, 11(31), 2006-2033.
Tuncer, S. (1966), “ Şerefiye (De ğerlenme Resmi) Üzerine Bir Deneme”, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, 2, 15-34.
Utku, H.C. (2017),“Gayrimenkullerde Şerefiye De ğeri, Şerefiye De ğerini Etkileyen Etmenler ve Şerefiye Bedellerinin Tespiti”, Dönem Projesi , Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ünlü, T. (2022), “De ğişen Planlama Anlayışının Kentin Biçimine Etkisi: Türkiye Üzerine Morfolojik Bir De ğerlendirme”, Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı Sempozyumu, 101-124.
Varcan, N. ve Hac ıköylü, C. (2021), “Ta şınmaz Rantı Üzerinden Kamu Geliri Elde Etme Arayışları”, Vergi Raporu Dergisi, 259, 11-30.
Yavuz, F. ve Kele ş, R. (1974), Başkent Ankara için Elli Yıl Önce Ç ıkarılan 583 say ılı Yasa Üzerinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde Yap ılan Görüşmeler, Siyaset Bilimi ve Hukuk, https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/36780 (Erişim Tarihi: 17.08.2022)
Yiğit, U. (2018), “Harcamalara Kat ılma Paylarının Mali Güce Göre Ödeme İlkesi Kapsamında Analizi”, Maliye Dergisi, 174, 431-454.