MÜLKİYETİNE GÖRE BANKALARIN FİNANSAL PERFORMASLARININ COPRAS YÖNTEMİ İLE ANALİZİ: 1980-2018 YILLARI ARASI TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Bu çalışmada, Türkiye’de faaliyet gösteren Kamu, Özel ve Yabancı Sermayeli bankaların finansal performansı, 1980-2018 yılları arasını kapsayacak şekilde, finansal tablolardan elde edilen rasyolar kullanılarak çok kriterli karar verme tekniklerinden (ÇKKV) COPRAS yöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışmada bankalara ait; Öz kaynaklar/Aktif Toplam, Mevduat/ Aktif Toplam, Kredi/Aktif Toplam, Duran Varlık/Aktif Toplam, Faiz Geliri/ Faiz Gideri, Faiz Geliri/Aktif Toplam, Faaliyet Kârı/Aktif Toplam, Dönem Kârı/Öz kaynaklar ve Kredi/Mevduat rasyoları değerlendirme kriteri olarak seçilmiştir. COPRAS yönteminin, bankaların finansal performansının değerlendirilmesinde kullanıldığı çalışmamızda, bankalar mülkiyet sahipliklerine göre sıralanmıştır. Çalışma sonucunda; 1980-1990, 1990- 2000 ve 2000-2010 yılları arasında “Yabancı Sermayeli” bankalar en iyi performansa sahip bankalar iken; 2010-2018 yılları arasında ise “Kamu Sermayeli” bankaların en iyi performansa sahip olduğu tespit edilmiştir. Karşılaştırma yapılan 39 dönemde, “Özel Sermayeli” bankalar sadece 2001 yılında en iyi performansa sahip bankalar olarak karşımıza çıkmaktadır.
THE ANALYSIS OF FINANCIAL PERFORMANCE OF BANKS IN RELATION TO OWNERSHIP WITH COPRAS METHOD: A REVIEW OF TURKISH BANKING SECTOR BETWEEN 1980 AND 2018
In the present study, the financial performance of public, private and foreign-owned banks operating in Turkey between 1980 and 2018 was analyzed with COPRAS as a multi-criteria decision-making model based on the ratios obtained from the financial statements. Equity/Total Assets, Deposit/ Total Assets, Loan/Total Assets, Fixed-Asset/Total Assets, Interest Income/ Interest Expense, Interest Income/Total Assets, Operating Profits/Total Assets, Period Income/Equity and Loan/Deposit ratios were chosen as the assessment criteria. The banks were ranked by their ownership with COPRAS method, which has been used to assess financial performance of banks. The results showed that “foreign-owned banks” has the best performance between the periods of 1980-1990 and 2000-2010, while “public sector banks” has highest performance from 2010 to 2018. “Private sector banks” has the best performance only in 2001 according to the findings of the paper.
___
- Akbulut, R. ve Albayrak, A.S. (2009). Mevduat Bankalarında Performansın Mülkiyet Yapısına Göre Finansal Göstergelerle İncelenmesi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 46(530), 27-40.
- Aseinov, D. (2019). Kırgızistan’da Ticari Bankaların Maliyet Etkinliğini Etkileyen Faktörler, Maliye ve Finans Yazıları, 112, 31 – 56.
- Ata, H.A. (2009). Banka Yabancılaşmasının Türkiye’deki Yerli ve Yabancı Bankalar Açısından Karşılaştırılması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 109-124.
- Ay Yalçınkaya, E. ve Kök, R (2016). Türk Bankacılık Sektöründe Maliyet Etkinliği, Ege Akademik Bakış Dergisi, 16(2), 273-286.
- Aydoğan, K. ve Booth, G. (1996). Performance characteristics of private and state-owned banks: the Turkish case, Journal of Managerial Finance, 22, 18-39.
- Bayrakdaroğlu, A. (2010). Mülkiyet Yapısı ve Finansal Performans: İMKB Örneği, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(2), 11-20.
- Bağcı, H. ve Rençber, Ö. F. (2014). Kamu Bankaları ve Halka Açık Özel Bankaların Promethee Yöntemi ile Kârlılıklarının Analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1): 38-47.
- Berger, A. N., L. F. Klapper, M. S. Martinez Peria, and R. Zaidi. “Bank Ownership
- Type and Banking Relationships.” Journal of Financial Intermediation. Berger, A. N., L. F. Klapper, M. S. Martinez Peria, and R. Zaidi. “Bank Ownership Type and Banking Relationships.” Journal of Financial Intermediation.
- Bektaş, H. (2013). Türk Bankacılık Sektöründe Etkinlik Analizi, Sosyoekonomi Dergisi, 9(19-1), 277-294.
- Berger, A. N. (2007). International comparisons of banking efficiency, Financial Markets, Institutions and Instruments, 16, 119–143.
- Berger, A. N., Klapper, L. F., Peria, M. S. and Zaidi, R. (2008). Bank Ownership Type and Banking Relationships, Journal of Financial Intermediation, 17(1), 37-62.
- Berger, A. N., Hasan, I. ve Zhou, M. (2009). Bank ownership and efficiency in China: what will happen to the world’s largest nation?, Journal of Banking and Finance, 33, 113–130.
- Çelik T. ve Kaplan M. (2010). Türk Bankacılık Sektöründe Etkinlik Ve Rekabet 2002-2007. Sosyoekonomi Dergisi, 13(13), 7-28.
- Çatalbaş, G. K. ve Atan M. (2005). Bankacılıkta Etkinlik ve Sermaye Yapısının Bankaların Etkinliğine Etkisi, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 20, 49–62.
- Dages, B.G., Goldberg, L. and Kinney, D. (2000). Foreign and Domestic Bank Participation in Emerging Markets: Lessons from Mexico and Argentina, FRBNY Economic Policy Review, 6(3), 17-36.
- Demir, Y. ve Gençtürk, M. (2006). İMKB’de İşlem Gören Yerli Ve Yabancı Bankaların Göreli Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçümü. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 21(2), 49-74.
- Demireli, E. (2010). Topsis çok kriterli karar verme sistemi: Türkiye’deki kamu bankaları üzerine bir uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 101-112.
- Drakos, K. (2003). Assessing the success of reform in transition banking 10 years later: an interest margins analysis, Journal of Policy Modeling, 25(3), 309–317.
- Dura, Y.C. (2006). Mülkiyet Verimlilik İlişkisi: Mülkiyet Hakları Teorisi, Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13, 225-236.
- Dursun, G. D. ve Bozkır, B. (2018). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Ticari Bankaların Aktif Kalitesinin Topsis Yöntemi İle Ölçümü, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 3(3), 243-258.
- Ertuğrul, İ. ve Karakaşoğlu, N. (2008). Banka Şube Performanslarının VIKOR Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 20(1),19-28.
- Etokova, O. (2006). Case Study Foreign Capital Entry to Banking System of Economies in Transition: Prospects for Ukraine, International Research Journal of Finance and Economics, 6, 66-72.
- Fang, Y., Hasan, I. ve Marton, K. (2011). Bank efficiency in south-eastern Europe, Economics of Transition, 19(3), 495 – 520.
- Günalp, B. ve Çelik, T. (2004). Türk Bankacılık Sektöründe Piyasa Yapısı ve Performans İlişkilerinin Etkinlik İçin Doğrudan Bir Ölçüt Kullanılarak Test Edilmesi, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 6(3), 31-57.
- Hermes, N. and Lensink R. (2004). Foreign Bank Presence, Domestic Bank Performance and Financial Development, Journal of Emerging Market Finance, 3, 207-229.
- Işık, Y. ve Saygılı, S. (2006). Kurumsal Şirket Yönetimi-Performans ilişkisi ve Gelişme Perspektifi, Ankara : SPK Yayınları.
- Kaklauskas, A., Zavadskas, E.K. and Trinkunas, V. (2007). A Multiple Criteria Decision Support On-Line System for Construction, Engineering Applications of Artificial Intelligence, (20), 163-175.
- Kasman, A. ve Yıldırım, C. (2006). Cost and profit efficiencies in transition banking: the case of new EU members, Applied Economics, 38, 1079-1090.
- Kılıç, M. ve Akın, A., (2008). Banka Satın Almalarının Hedef Bankaların Performansına Olan Etkileri: Türk Bankacılık Sektörü Üzerinde Ampirik Bir Çalışma. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), 229-255.
- Kök, D., Ay, O. E. (2013). A Research on The Reflection of 2008 Global Financial Crisis on The Efficiency Level of Turkish Banking Sector in The Period of 2007-2009, International Journal of Economic and Administrative Studies, 5 (10), 155-170.
- Kuban Torun, N. ve Özdemir A. (2015). Türk Bankacılık Sektörünün 2008 Küresel Finansal Krizi Sürecinde Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Analizi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 129-142
- Lin, P.W. (2005). An Empirical Analysis of Bank Mergers and Cost Efficiency in Taiwan. Small Business Economics, 25, 197–206.
- Lin, X. and Zhang, Y. (2009). Bank ownership reform and bank performance in China, Journal of Banking and Finance, 33, 20–9.
- Mercan, M. ve Yolalan, R. (2000). Türk Bankacılık Sisteminde Ölçek Ve Mülkiyet Yapıları ile Finansal Performans İlişkisi. İMKB Dergisi, 4(15), 1-26.
- Mercan, M., A. Reisman, R. Yolalan ve A.B. Emel (2003). The Effect of Scale and Mode of Ownership on the Financial Performance of the Turkish Banking Sector: Results of a DEA-based Analysis, Socio-Economic Planning Sciences, 37, 185–202.
- Micco, A., Panizza, U. and Yanez. M. (2007). Bank Ownership and Performance Does Politics Matter? Journal of Banking and Finance, 31, 219– 241.
- Naaborg, I. and Lensink, R. (2008). Banking in transition economies: does foreign ownership enhance profitability?, The European Journal of Finance, 14(7), 545-562.
- Önal, Y. B. ve Sevimeser, N. C. (2006). Yabancı Banka Girişlerinin Türk Bankacılık Sistemine Etkileri:Yerli Ve Yabancı Bankaların Etkinlik Analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 295-312.
- Önem, H.B. ve Demir, Y. (2015). Mülkiyet Yapısının Firma Performansına Etkisi: Bıst İmalat Sektörü Üzerine Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(13), 31-43.
- Özbek, A. (2017). İlkokul Öğretmenleri Sağlık ve Sosyal Yardım Sandığı’nın Finansal Performans Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-31.
- Özkan, G. (2017). Türkiye’de Halka Açık Özel Sermayeli ve Kamu Sermayeli Ticaret Bankalarının Performanslarının TOPSIS Yöntemi İle Analizi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 1(1), 47-59.
- Palombo, L. (1997). Banka Birleşmeleri ve Satın Almaları, Bankacılar, (20), 21-28.
- Sezgin, C. (2002). Dünyada ve Türkiye’de Banka Birleşmeleri, Yeşil Kalem, 24-27.
- Şamiloğlu, F. ve Ünlü, U. (2010). Sahiplik Yapısı ve Firma Performansı Arasındaki İlişki: İMKB 100 Endeksi Firmaları Üzerine Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 46, 66-73.
- Şen, S.A., (2006). Bankacılık Sektörü ve Devlet Müdahaleleri: Politik Devresel Dalgalanmalar Çerçevesinde Türk Bankacılık Sektörü Etkinlik Analizi, Sosyo Ekonomi, 2(4), 11-30.
- TBB, (2008). 50.Yılında Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye’de Bankacılık Sistemi (1958-2007), İstanbul : [yayl.y.]
- TBB, (2019). 60.Yılında Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye’de Bankacılık Sistemi (1958-2018), İstanbul: [yayl.y.]
- Topak, M. S. ve Çanakçıoğlu M. (2019). Banka Performansının Entropi ve Copras Yöntemi İle Değerlendirilmesi: Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Araştırma, Mali Çözüm Dergisi, 29(154), 107-132.
- Uçkun, N. ve Girgin, N. (2011). Türkiye’deki Kamu Ve Özel Bankaların Performanslarının Gri İlişki Analizi İle İncelenmesi, Akdeniz Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 21, 46-66.
- Unite, A.A.and Sullivan, M. (2001). The Impact of Liberalization of Foreign Bank Entry on the Philippine Domestic Banking Market, PASCN Discussion Paper, 8, December, 1-34.
- Ünlü U.,Bayrakdaroğlu A. ve Şamiloğlu F. (2011). Yönetici Sahipliği ve Firma Değeri: İMKB İçin Ampirik Bir Uygulama, Ankara Üniversitesi, SBF Dergisi, 66(2), 201-214.
- Yamaltdinova, A. (2017). Kırgızistan Bankalarının Finansal Performanslarının Topsıs Yöntemiyle Değerlendirilmesi, International Review of Economics and Management, 5(2), 68-87.
- Yayla, M., Kaya, Y.T. ve Ekmen, İ. (2005). Bankacılık sektörüne Yabancı Girişi: Küresel Gelişmeler ve Türkiye : BDDK ARD Çalışma Raporları, No: Eylül 2005/6, Ankara.
- Yıldırım, M. ve Demireli, E (2009). Kurumsal Yönetim, Mülkiyet ve Control Yapıları ve Şirketlerin Finansal Performanslarına Etkileri (İMKB İmalat Sanayi Örneği), Finans Politik, & Ekonomik Yorumlar, 532, 81-96.
- Yıldırım, K., Eşkinat, R., Kabasakal, A., Erdoğan, M. ve Kostakoğlu, S. F. (2016). Endüstriyel Ekonomi, Eskişehir : Nisan Yayınevi
- Zavadskas, E.K., Kaklauskas A., Turskis A. and Tamosaitiene J. (2008). Contractor Selection Multi-Attribute Model Applying COPRAS Method With Grey Interval Numbers, 20th EURO Mini Conference Continuous Optimization and Knowledge Based Technologies, 241-247.