Gürol SEYİTOĞLU, Nizamettin KAZANCI, Veysel IŞIK, Gülşen ELMAS

Oligosen yaşlı Datça-Kale-Acı Göl havzasında çökelme ile eş yaşlı tektonizma izleri, Batı Anadolu

Güneybatı Türkiye’de Oligosen yaşlı sedimanter istif Menderes masifi ile Likya napları arasındayer alan Datça-Kale-Acı Göl havzasında bulunmakta olup, Menderes masifinin yüzeylenmesi ileilişkili tektonik modeller için bu havzanın anlaşılması kritik öneme sahiptir. Datça-Kale-Acı Gölhavzasının kuzeydoğu uzanımında çökel istif alüvyal yelpaze, akarsu, yelpaze deltası, kumsal,sığ deniz kırıntılıları, iç şelf karbonatları ve açık deniz çökelleri olarak yorumlanmıştır. Havzayıgüneydoğudan sınırlayan Oligosen Datça-Kale ana ayrılma fayını, çalışma alanında İnceler veAcı Göl fayları temsil etmektedir. İnceler normal fayına doğru kalınlaşan kama geometrisinesahip istif tektonizma ile eş zamanlı çökelimi kanıtlamaktadır. Havzanın kuzeybatı kenarı ise aralıaşmalı iki normal fay ile kontrol edilmektedir. Burada kama geometrisine sahip çökellerin üstedoğru fayları üzerledikleri saptanmıştır. Bu çalışmada Datça-Kale-Acı Göl Oligosen havzasınınkuzeydoğu uzanımının, hem güneydoğudan hemde kuzeybatıdan birbirine bakan normal faylar ilesınırlandırılmış dar, uzun, fiyord benzeri sığ deniz kıyı ortamlarını içeren bir çökelim alanı olduğu,Datça- Kale ana ayrılma fayının bulunduğu güneybatı kenarının daha etkin bir tektonik kontrolsağladığı ortaya çıkarılmıştır. Datça-Kale ana ayrılma fayının bükülmesi ile Menderes masifininyüzeylemesi modelinde kullanılan kinematik belirteçlerin aynısı Datça-Kale-Acı Göl havzasınınkuzeybatısında da üst-kuzey-kuzeydoğu yönlü olarak saptanmıştır.

Syn-sedimentary tectonic markings in the Oligocene Datça-Kale-Acı Göl basin, Western Anatolia

In southwest Turkey, the Oligocene sedimentary sequence is located on the Datça-Kale-Acı Göl basin between the Menderes Massif and Lycian nappes. To understand the nature of this basin is important for tectonic models that explain the exhumation of the Menderes massif. In the northeast extension of this basin, the sedimentary sequence is interpreted as alluvial fan, fan-delta, beach, marine input, inner shelf carbonates and offshore deposits. The Oligocene Datça-Kale main breakaway fault bounding the south eastern margin of the basin is represented by İnceler and Acı Göl faults in the study area. The wedge geometry of the sequence thickening towards the İnceler normal fault is an evidence of syn-tectonic deposition. The northwest margin of the basin is controlled by two en-echelon faults. The sedimentary sequence has a wedge geometry thickening towards the normal fault and at the same time its upper layers overlap the fault. As a result, the northeast extension of the DatçaKale-Acı Göl Oligocene basin is an elongated fjord like depositional area containing the shallow marine environments controlled by normal faults located in its southeast and northwest margins. It was demonstrated that the southeast basin margin limited by the Datça- Kale main breakaway fault performed dominant tectonic control. The similar kinematic indicators that is used for the model explaining the exhumation of the Menderes massif by the upward bending of Datça-Kale main breakaway fault are also observed in the northwest of the basin as top to the north-northeast.

PDF

___

Akgün, F., Sözbilir, H. 2001. A palynostratigraphic approach to the SW Anatolian molasse basin: Kale-Tavas molasse and Denizli molasse. Geodynamica Acta 14, 71-93.
Akkiraz, M.S. 2008. Palynological investigations and foraminifer contents of the Eocene– Miocene deposits in the Çardak–Tokça, Burdur and İncesu Areas, Western Anatolia. PhD Thesis, Dokuz Eylül Üniversitesi, 484p. İzmir.
Akkiraz, M.S., Akgün, F. 2005. Palynology and age of the Early Oligocene units in Çardak–Tokça Basin, Southwest Anatolia: Paleoecological implications. Geobios 38, 283-299.
Akkiraz, M. S., Akgün, F., Örçen, S. 2010. Çivril doğusunda (Denizli) yüzlek veren Rupeliyen–erken Şattiyen (Oligosen) yaşlı Tokça formasyonunun Paleoekolojisi: Sayısal iklimsel karşılaştırmalar. Türkiye Jeoloji Bülteni 53(1), 63-95.
Akkiraz, M.S., Akgün, F., Örçen, S. 2011. Stratigraphy and palaeoenvironment of the Lower-middle Oligocene units in the northern part of the Western Taurides (İncesu area, Isparta, Turkey). Journal of Asian Earth Sciences 40, 452–474.
Çağlar, I., Duvarcı, E. 2001. Geoelectric structure of inland area of the Gökova rift, southwest Anatolia and its tectonic implications. J. Geodynamics 31, 33–48.
Çiner, A., Karabıyıkoğlu, M., Monod, O., Deynoux, M, Tuzcu, S. 2008. Late Cenozoic Sedimentary Evolution of the Antalya Basin, Southern Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 17, 1–41.
Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş., Şaroğlu, F. 2013. Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritası, Ölçek 1:1.250.000. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayın Serisi 30, Ankara.
Gedik, F. 2008. Foraminiferal description and biostratigraphy of the Oligocene shallow marine sediments in Denizli region, SW Turkey. Revue de Paleobiologie, Geneve 27, 25-41.
Göktaş, F., Çakmakoğlu, A., Tan, E., Sütçü, Y.F., Sarıkaya, H. 1989. Çivril-Çardak arasının Jeolojisi: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 8701, 109s. Ankara (yayımlanmamış).
Gürer, F., Yılmaz, Y. 2002. Geology of the Ören and surrounding areas, SW Anatolia. Turkish Journal of Earth Sciences 11, 1-13.
Hakyemez, Y. 1989. Kale-Kurbalık (GB. Denizli) bölgesindeki Senozoyik yaşlı çökel kayaların jeolojisi ve stratigrafisi. Maden Tektik ve Arama Dergisi 109, 9-21.
Hansen, L. 2004. Deltaic Infill of a Deglaciated Arctic Fjord, East Greenland: Sedimentary Facies and Sequence Stratigraphy. Journal of Sedimentary Research 74, 422-437.
Hansen, L., Eilertsen, R.S., Solberg, I. L., Sveian, H., Rokoengen, K. 2007. Facies characteristics, morphology and depositional models of clayslide deposits in terraced fjord valleys, Norway. Sedimentary Geology 202, 710-729.
Işık, V. 2004. Micro-tectonic features of Simav shear zone, northern Menderes massif, western Turkey. Geological Bulletin of Turkey 47 (2), 49-91.
Işık, V., Çemen, I., Tekeli, O., Seyitoğlu, G. 2001. Ductilebrittle transition in Salihli granitoid below the Karadut detachment surface, Menderes massif, Western Turkey. 24 - 28 September 2001. 4th Int. Turkish Geology Sym., Çukurova University, Adana, Turkey, 213 p.
Işık, V., Seyitoğlu, G., Çemen, I. 2003. Ductile-brittle transition along the Alasehir shear zone and its structural relationship with the Simav detachment, Menderes massif, western Turkey. Tectonophysics 374, 1-18.
Işık, V., Tekeli, O., Seyitoğlu, G. 2004. The 40Ar/39Ar age of extensional ductile deformation and granitoid intrusions in the northern Menderes core complex: Implications for the initiation of extensional tectonics in western Turkey. Journal of Asian Earth Science 23 (4), 555-566.
İslamoğlu, Y. 2008. Molluscan biostratigraphy and paleoenvironmental reconstruction of Oligocene deposits in the Denizli and Kale-Tavas subbasins (SW Turkey). Geodiversitas 30 (2), 261-285.
İslamoğlu, Y., Gedik, F., Aydın, A., Atay, G., Hakyemez, A., Babayiğit, S. 2006. Denizli Bölgesi’ndeki (GB Türkiye) Oligosen Yaşlı Lagüner ve Denizel Çökellerin Mollusk, Foraminifera, Nannoplankton, Mercan ve Ostrakoda Biyostratigrafisi. 20-24 Mart 2006. 59. Türkiye Jeoloji Kurultayı. Bildiri Özleri Kitabı 245-249. Ankara.
Karadenizli, L., Saraç, G., Şen, Ş., Seyitoğlu, G., Gedik, F., Kangal, Ö., Kayakıran, İ., Kazancı, N., Gül, A., Erten H. 2009. Batı ve Orta Anadolu Oligosen Paleocoğrafyası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 11225. 271s. Ankara (yayımlanmamış).
Karadenizli, L., Saraç, G., Şen, Ş. 2017. DAKAC (Datça-Kale-Acıgöl) Havzasının Oligosen Paleocoğrafyası ve Tektonik Önemi. 10-14 Nisan 2017. 70. Türkiye Jeoloji Kurultayı. Bildiri Özleri Kitabı 696-697. Ankara.
Kostaschuk, R. A., McCann, S. B. 1983. Observations on delta-forming processes in a fjord- head delta, British Columbia, Canada. Sedimentary Geology 36, 269-288.
Konak, N., Akdeniz, N., Çakır, M.H. 1986. Çal - Çivril - Karahallı dolayının jeolojisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 8945. Ek: 1, 133. Ankara (yayımlanmamış).
Konak, N. 2002. Türkiye Jeoloji Haritası. 1:500.000 ölçekli İzmir paftası, No 7. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Konak, N., Şenel, M. 2002. Türkiye Jeoloji Haritası. 1:500.000 ölçekli Denizli paftası, No 13. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Kurt, H., Demirbaş, E., Kuşçu, I. 1999. Investigation of submarine active tectonism in the Gulf of Gökova, southwest Anatolia-southeast Aegean sea, by multi-channel seismic reflection data. Tectonophysics 305, 477-496.
Ring, U., Johnson, C., Hetzel, R., Gessner, K. 2003. Tectonic denudation of a Late Cretaceous-Tertiary collisional belt: Regionally symmetric cooling patterns and their relation to extentional faults in Anatolide belt of western Turkey: Geological Magazine, 140(4), 21-441.
Seyitoğlu, G., Işık, V. 2015. Late Cenozoic extensional tectonics in western Anatolia: Exhumation of the Menderes core complex and formation of related basins [Batı Anadolu’da Geç Senozoyik Genişleme tektoniği: Menderes çekirdek kompleksinin yüzeylemesi ve ilişkili havza oluşumu]. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 151, 49-109.
Seyitoğlu, G., Işık, V., Çemen, İ. 2004. Complete Tertiary exhumation history of the Menderes massif, western Turkey: an alternative working hypothesis. Terra Nova 16, 358-364.
Sözbilir, H. 2005. Oligo-Miocene extension in the Lycian orogen: evidence from the Lycian molasse basin, SW Turkey, Geodinamica Acta 18, 255-282.
Şenel, M. 2002. Türkiye Jeoloji Haritası. 1:500.000 ölçekli Konya paftası, No 14. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Şenel, M. 2010. Türkiye Jeoloji Haritası. 1:100.000 ölçekli Denizli M23 paftası, No 16. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Şenel, M. 2010. Türkiye Jeoloji Haritası. 1:100.000 ölçekli Isparta M25 paftası, No 14. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Turhan, N. 2002. Türkiye Jeoloji Haritası. 1:500.000 ölçekli Ankara paftası, No 8. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Toker, E. 2008. Acıgöl- Çardak (Denizli) grabeninin kuzeyindeki Tersiyer çökellerinin tektonosedimanter gelişiminin incelenmesi. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, 264 s. Isparta.
Toker, E., Yağmurlu F. 2010. Oligocene alluvial sedimentation in the northern of Acıgöl basin, SW Turkey: facies analysis and palaeogeographical evolution. 18-22 October 2010. 7th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology. 67. Adana.
Yılmaz, Y., Genç, Ş.C., Gürer, F., Bozcu, M., Yılmaz, K., Karacık, Z., Altunkaynak, Ş., Elmas, A. 2000. When Did The Western Anatolian Grabens Begin to Develop? Tectonics and Magmatism in Turkey and Their Surrounding Area. Geological Society in London 173, 353-384.