Hamit plütonuna (Türkiye) ait kayaç örneklerinde faktör ve kümeleme analizleri ile elementlerin kökeni üzerine istatistiksel yaklaşım

Hamit plütonu Orta Anadolu Kristalin Kompleksinin bir bölümünü oluşturmaktadır. Plüton,Kaman’ın (Kırşehir) K-KD’sunda yer almakta olup, yaklaşık 120 km2’lik bir alan kaplamaktadır.Bu plütondan alınan 63 adet kayaç örneğinin jeokimyasal içerikleri köken, homojenlik ve kabuksalkayaçlarla ilişkileri için analiz edilmiştir. Element içerikleri X-ışınları floresans spektroskopisikullanılarak belirlenmiştir. Örnekler, benzerlikleri dikkate alınarak 2 ana gruba ayrılmıştır. Grup 1,örneklerin %63.5’ini teşkil etmekte olup, büyük oranda kabuk asimilasyonuna bağlı olarak içeriklerideğişime uğramış eriyiklerden oluştuğuna işaret etmekte iken örneklerin %36.5’i ise Grup 2’ye aittir ve daha az oranda eriyiğin magmatik evrimini gösterir. K/Rb oranına karşılık $SiO_2$ ve Rb/Zr oranına karşılık $SiO_2$ değerlerindeki değişikliklere göre ilksel eriyik, kabuk asimilasyonuna bağlı büyük bir magmatik evrim geçirmiştir. İlksel eriyik $SiO_2$, $TiO_2$ , $Fe_2;O_3$ , MnO, MgO, CaO, $P_2;O_5$, Sr, Zn, Cu, Ni,Co, Cr, Ba, Nd, Sc ve V içeriklerinin “çoğuna” sahipken; $Al_2;O_3$, Nb, Zr, U, Th, Pb, Ga, Rb, Ce ve Laiçeriğinin “büyük çoğunluğunun” kabuksal kirlenme ile ve $Na_2;O$ , $K_2;O$ ve Y içeriğinin ise “hemenhepsinin” kabuk asimilasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir.

Statistical approach by factor and cluster analysis on origin of elements from the Hamit plutonic (Turkey) rock samples

The Hamit pluton forms part of the Central Anatolian Crystalline Complex. It is located N-NE of Kaman (Kirsehir). It covers an area of about 120 km2 . The geochemical contents of 63 rock samples collected from this pluton were analyzed for their origin, homogeneity and relationship with crustal rocks. Their element contents were determined by using X-Ray Fluorescence spectroscopy. The samples were divided into 2 major groups based on their similarities: Group 1 contained 63.5% of the samples and indicated they were formed from melts whose contents might have evolved greatly due to crustal assimilation; while the 36.5% of samples belonged to Group 2, and show minimal evolution of the melt. According to the variation in K/Rb ratio versus $SiO_2$and the Rb/Zr versus $SiO_2$the initial melt had experience great evolution due to crustal assimilation. The initial melt is considered to have contained “most” of SiO2 , $TiO_2$ , $Fe_2;O_3$ , MnO, MgO, CaO, $P_2;O_5$ , Sr, Zn, Cu, Ni, Co, Cr, Ba, Nd, Sc and V that formed the pluton, while “majority” of the $Al_2;O_3$ , Nb, Zr, U, Th, Pb, Ga, Rb, Ce and La are considered to have been derived from crustal contamination, and “almost all” of $Na_2;O$, $K_2;O$ and Y are considered to have originated from crustal assimilation.

___

  • Akbarpour, A., Gholami, N., Azizi, H., Torab, F.M. 2013. Cluster and R-mode factor analyses on soil geochemical data of Masjed-Daghi exploration area, northwestern Iran. Arabian Journal of Geosciences 6: 3397-3408.
  • Bingöl, E. 1989. Geological map of Turkey, 1:2 000 000. Mineral Research and Exploration Institute, Ankara.
  • Boruvka, L., Vacek, O., Jehlicka J. 2005. Principal component analysis as a tool to indicate the origin of potentially toxic elements in soils. Geoderma 128: 289-300.
  • Child, D. 1970. The essential of factor analysis. Hold Rinehart and Winston Ltd, London, 107 pp.
  • Davidson, J.P., Ferguson, K.M., Colucci, M.T., Dungan, M.A. 1987. The origin of magmas from the San Pedro-Pellado Volcanic Dokhan Volcanics complex, S. Chile: multicomponent sources and open system evolution. Contributions to Mineralogy and Petrology 100: 429-445.
  • Facchinelli, A., Sacchi, E., Mallen, L. 2001. Multivariate statistical and GIS-based approach to identify heavy metal sources in soils. Environmental Pollution 114: 313-324.
  • Fitton, J.G., Upton, B.G.J. 1987. Alkaline Igneous Rocks. Geological Society Special Publication No. 30, pp. ix-xiv.
  • Gill, R.C.O. 1972. The geochemistry of the Grønnedal-Ika alkaline complex, South Greenland. Unpublished PhD Thesis, University of Durham, UK.
  • Göncüoğlu, M. C., Toprak, V., Kuşcu, İ., Erler, A., Olgun, E. 1991. Orta Anadolu Masifinin Batı Bölümünün Jeolojisi, Bölüm 1-Güney Kesim: TPAO Rapor No. 2909 (unpublished, in Turkish).
  • Greenwood, N.N., Earnshaw, A. 1997. Chemistry of the Elements 2nd edition. Oxford: ButterworthHeinemann. Ilbeyli, N. 1999. Petrogenesis of Collision-related Plutonic Rocks, Central Anatolia (Turkey). Unpublished PhD Thesis, University of Durham, Durham, UK.
  • Ilbeyli, N. 2004. Field, Petrographic and Geochemical Characteristics of the Hamit Alkaline Intrusion in the Central Anatolian Crystalline Complex, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 13: 269-286.
  • Ilbeyli, N., Yalcin, F. 2015. Application of Factor Analysis Method to the Alkaline Geochemical Data from Central Anatolia (Turkey). Goldschmidt 2015 Abstracts, 3314.
  • Jöreskog, K.G., Klovan, J.E., Reyment, R.A. 1976. Geological Factor analysis. Elsevier, Amsterdam, 178 pp.
  • Kumru, M.N., Bakac, M. 2003. R-mode Factor Analysis Applied to the Distribution of Elements in Soils from the Aydın Basin, Turkey. Journal of Geochemical Exploration 77: 81-91.
  • Lawley, D.N., Maxwell, A.E. 1971. Factor analysis as a statistical method. 2nd edition Butterworth and Co., Ltd., London, 153 pp.
  • Lide, D.R. 2008. CRC Handbook of Chemistry and Physics, 88th edition. Boca Raton, Florida: Taylor, Francis Group.
  • Mitchell, R.H. 1991. Kimberlites and Lamproites: Primary Sources of Diamond. Geoscience Canada, Volume 18, Number 1, pp. 1-16.
  • Palme, H., O’Neill, H.St.C. 2005. Cosmochemical Estimates of Mantle Composition. pp. 1-38 in the Mantle and Core. Edited by Richard W. Carlson. Oxford: Elsevier Ltd.
  • Verplanck, P.L., Van Gosen, B.S., Seal, R.R., McCafferty, A.E. 2014. A deposit model for carbonatite and peralkaline intrusion-related rare earth element deposits. U.S. Geological Survey Scientific Investigations Report 2010-5070-J, 72 pp.
  • Yalcin, F., Ilbeyli, N. 2014. Multivariation Statistics Determination of the Hamit Alkaline Plutonic Rocks (Kirsehir-Turkey). 30th International Conference on Alkaline, Kimberlite and Carbonatite Magmatism Abstracts, 228.
  • Yalcin, F., Ilbeyli, N. 2015. Cluster Analysis Applied to Alkaline Geochemical Data (Hamit, Turkey). ICJMS’2015 - The 28th International Conference of the Jangjeon Mathematical Society, Antalya, Turkey, 128.
  • Yalcin, M.G., Ilhan, S. 2008. Major and Trace Element Geochemistry of Terra Rossa Soil in the Kucukkoras Region, Karaman, Turkey. Geochemistry International (Geokhimia) 46: 1038-1054.
  • Yalcin, M.G., Simsek, G., Ocak, S.B., Yalcin, F., Kalayci, Y., Karaman, M.E. 2013. Multivariate Statistics and Heavy Metals Contamination in Beach Sediments from the Sakarya Canyon, Turkey. Asian Journal of Chemistry 25: 2059-2066.
Maden Tetkik ve Arama Dergisi-Cover
  • ISSN: 0026-4563
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1950
  • Yayıncı: Cahit DÖNMEZ
Sayıdaki Diğer Makaleler

Babaeski-Lüleburgaz-Muratlı-Çorlu bölgesindeki Paleojen-Neojen istiflerinin paleoortamsal özellikleri ve ostrakod incelemesi (Güneydoğu Trakya, Türkiye)

Ümit ŞAFAK

Doğu Karadeniz Bölümü (Ordu, Rize, Artvin-KD Türkiye) jeotermal sahalarının nadir toprak elementleri ve itriyum jeokimyası

Arzu FIRAT ERSOY, Fatma GÜLTEKİN, Esra HATİPOĞLU TEMİZEL

Nummulites sireli Deveciler (N. sireli Alan türünün Junior Homonimi) Nummulites ercumenti nom. nov. olarak yeniden isimlendirilmesi

Ali DEVECİLER

Arzev bölgesi (Cezayir’in kuzeybatısı) için bilgi değeri ve frekans oranı kullanılarak heyelan duyarlılık haritalaması

Roukh ZINE EL ABIDINE, Nadji ABDELMANSOUR

Doğu Akdeniz’in gaz hidrat potansiyeli

Şükrü MEREY, Sotirios Nik. LONGINOS

Beni Mellal Atlas (Fas)’ın karstik masifinde aeromanyetik prospeksiyon ve uzaktan algılama verilerini kullanarak jeolojik yapıların haritalanması

Ikram BOUTIRAME, Ahmed BOUKDIR, Ahmed AKHSSAS, Ahmed MANAR

İstanbul - Yenikapı’daki Holosen yaşlı istifin sedimentolojik özellikleri ve çökelme ortamları

M. Namık YALÇIN, Oya ALGAN, Meltem SEZERER BULUT

Hamit plütonuna (Türkiye) ait kayaç örneklerinde faktör ve kümeleme analizleri ile elementlerin kökeni üzerine istatistiksel yaklaşım

Nurdane İLBEYLİ, Rifat BATTALOĞLU, Fusun YALÇIN, Daniel G. NYAMSARI

Uçucu kül içeren killi karışımların dış görünüş özellikleri

Fatma DAĞCI, Nazlı İpek KUL GÜL, Niyazi Uğur KOÇKAL

İstatistik ve kokriging yöntemlerini kullanarak sondaj ve IP-Rs verilerinin kombinasyonu ile mineral kaynaklarının tahmin edilmesi

Kamran MOSTAFAEI, Hamidreza RAMAZI