Ali GÜREL, Yusuf GÖKHAN DURSUN, Ayşegül YILDIZ

KARACAÖREN YÖRESİ (NEVŞEHİR) DİYATOMİTLERİNİN FİZİKOKİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI

Bu çalışmada, Nevşehir ili, Ürgüp ilçesi, Karacaören Yöresi'nde yüzeylenen ve Orta Anadolu Volkanizmasına bağlı olarak oluşan diyatomitlerin fizikokimyasal özellikleri ve kullanım alanları araştırılmıştır. İnceleme alanında, birisi Kuvaterner yaşlı göl çökelleri içerisinde (K1), diğeri geç MiyosenPliyosen yaşlı Ürgüp formasyonu'nun Bayramhacılı üyesi içerisinde yer alan göl çökellerinden (K2) olmak üzere 2 adet stratigrafik kesit ölçülmüştür. İnceleme alanında yer alan diyatomitlerin fizikokimyasal özelliklerini ve kullanım alanlarını belirlemek amacıyla araziden alınan örneklere Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) Laboratuvarı'nda ateş kaybı (1050 °C de), XRD, asitte ve suda çözünmeyen madde miktarı, ısı iletkenliği (101; 150 °C de ve ± 10 °C de), XRF, pH, toplam gözeneklilik, yoğunluk, özgül yüzey alanı, gözenek hacmi, gözenek boyutu, beyazlık, dane boyu ve SEM analizleri yaptırılmış, analiz sonuçlarının değerlendirilmesi sonucunda, çalışılan diyatomitlerin ticari değerlerinin olduğu, süzücülerde, dolgu ve yapı maddesi olarak ve silikat imalatında doğrudan, hafif aşındırıcı ve temizleyici olarak ve yalıtım maddesi yapımında ise işleme tabii tutularak kullanılabilecekleri ortaya konulmuştur

PHYSICOCHEMICAL PROPERTIES AND USES OF KARACAÖREN AREA (NEVŞEHİR) DIATOMITE

In this study, physicochemical properties and uses of diatomites which are formed due to Central Anatolia volcanism and outcropping in Karacaören (Ürgüp country, Nevşehir) area were investigated. Two stratigraphic sections were measured in the investigated area, one of these sections was measured in the Quaternary lake units (K1), and the other section was measured in the lacustrine sediments of late Miocene-Pliocene Ürgüp Formation's Bayramhacılı Member (K2). The specify to physicochemical properties and uses of study area's diatomite, loss on ignition (1050 °C), XRD, amount of acid and water-insoluble matter, thermal conductivity (in the range of 101; 150 °C and ± 10 °C), XRF, pH, total porosity, specific gravity, specific surface area, pore volume, pore size, whiteness, particle size and SEM analysis were carried out at the General Directorate of Mineral Research and Exploration Laboratories on the samples collected from the area. The evaluation of the analyses results showed that, the subject diatomites have commercial value and it can be used directly in percolator, as a filler and structuring agents and in the manufacture of silicate. In addition, it can be used as mild abrasive and cleaner, in the manifacture of isolution material after processing

PDF

___

Açıkalın, N. 1991. Dünyada ve Türkiye'de Diyatomit. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara. Aruntaş, H.Y., Albayrak, M., Saka, H.A., Tokyay, M. 1998. Ankara-Kızılcahamam ve Çankırı-Çerkeş yöresi diatomitlerinin özelliklerinin belirlenmesi. Turkey Journal of Engineering and Environmental Science 22, 337-343. Atabey, E. 1989. 1/100.000 ölcekli açınsama nitelikli Türkiye jeoloji haritaları serisi, Kayseri-H19 paftası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara. Atabey, E., Papak, İ., Tahran, N., Aksu, B., Taşkıran, M., Adil, A. 1987. Ortaköy (Niğde)-Tuzköy (Nevşehir)- Kesikköprü (Kırşehir) yöresinin jeolojisi raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 8156 Ankara (yayımlanmamış). Atabey, E., Tarhan, N., Yusufoğlu H., Canpolat, M. 1988. Hacıbektaş, Gülşehir, Kalaba (Nevşehir)- Himmetdede (Kayseri) arasının jeolojisi raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 8523 Ankara (yayımlanmamış). Aydar, E. 1992. Edude volcano-structurale et magmatologique du strato-volcan Hasandağı (Anatolie Centrale-Turquie). These de Doctorat, Universitute Blaise Pascal, 200 pp. France. Aydar, E., Gourgaud, A. 1998. The geology of Mount Hasan stratovolcano, Central Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 129- 152. Aydar, E., Çubukçu, H.E., Şen, E., Akın, L. 2012. Central Anatolia'n Plateau, Turkey: incisin and paleoaltimetry recorded from volcanic rocks. Turkish Journal of Earth Sciences 22, 739-746. Aydın, N. 1984. Orta Anadolu Masifi'nin Gümüşkent (Nevşehir) dolayında jeolojik-petrografik incelemeler. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, 400 s. Ankara. Ayhan, A., Papak, İ., Atabey, E. 1988. Göçlük (Misli)- Derinkuyu-Sulucaova civarının jeolojisi raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 8345 Ankara (yayımlanmamış). Ayrancı, B. 1970. Orta Anadolu'da Kayseri civarında Erciyes Volkanik Bölgesi'nin kantitatif incelemelerine istinaden petrolojisi ve jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 74, 13-24. Batum, I. 1978. Geology and petrography of Acıgöl and Göllüdağ volcanics at southwest of Nevşehir Central Anatolia (Turkey). Yerbilimleri 4, 1-2, 70-88. Beekman, P. H. 1963. İncesu bölgesinin (Kayseri) jeolojik ve volkanolojik etüdü raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 6880. Ankara (yayımlanmamış). Beekman, P.H. 1966. The Pliocene and Quarternary volcanism in The Hasandağ-Melendizdağ Region, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Bülteni 66, 99-106. Besang, C., Eckhardt, F.J., Harre, W., Kreuzer, H., Müller, P. 1977. Radiometrische altersbestimmungen an Neogen Eruptivgesteinen der Türkei. Geol. Jb. B-25, 3-36. Bentli, İ. 2001. Kütahya-Alayunt diatomit cevherinin zenginleştirilebilirliğinin araştırılması. 4.Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, 2001, Köse, H., Arslan, V., Tanrıverdi, M. (Ed.), İzmir, 119-126. Bigazzi, G., Yeğingil, Z., Boztuğ, D., Ercan, T., Norelli, P., Özdoğan, M. 1997. Studi di Proveinenza della obsidiana con il metodo tracce di fissione: nuovi dati sulle Potenziali fonti Anatoliche. IV. Giornata "Le Scienze della Terra e 1' Archeometria", Neaples, 20-21 February 1997, 33. Bozkurt, R. 1999. Diyatomit, Türkiye'de Endüstriyel Mineraller Envanteri. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB), Yurt Madenciliği Geliştirme Vakfı Önal, Y., Özpeker, G., (Ed.), İstanbul, 42-47. Brady, G. S., Clauser, H. R. 1991. Materials Handbook. Mc Graw-Hill. Cummins, A. B. 1960. Diatomite, Industrial Minerals and Rocks (Nonmetallics other than fuels). The Am. Inst. of Mining and Metallurgical Engineers, New York. Dhont, D., Chorowicz, J., Yürür, T., Froger, J.L., Köse, O., Gündoğdu, N. 1998. Emplacement of volcanic vents and geodynamics of Central Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 33-54. Dirik, K. Göncüoğlu, M.C., Kozlu, H. 2001. Ecemiş Fay Zonu Orta Kesiminin (Sultansazlığı-Tuzlagölü arası) stratigrafisi ve tektoniği. Niğde Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Dergisi, 73-90. Dönmez, M., Türkecan, A., Akçay, E.A. 2003. KayseriNiğde-Nevşehir yöresi Tersiyer volkanikleri raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 10575. Ankara (yayımlanmamış). Duritt, T. H., Brenchley, P.J., Gökten, Y. E., Francaviglia, V. 1995. Late Quaternary rhyolitic eruptions from the Acıgöl complex, Central Turkey. Journal of Geological Society of London 152, 655-667. Ekingen, A. 1982. Nevşehir Kalderasında jeofizik prospeksiyon sonuçları. Türkiye Jeolojisi Kurultayı, 1982, 82. Ercan, T., Yıldırım, T. 1988. Maar volkanizmasının özellikleri ve Anadolu'dan örnekler, Akdeniz Üniversitesi, İsparta Mühendislik Fakültesi Dergisi, 4, 36-52. Ercan, T., Fujitani T., Matsuda, J., Tokel, S.,Notsu, K, Ul, T., Can, B., Selvi, Y., Yıldırım, T., Fişekçi, A., Ölmez, M., Akbaşlı, A. 1990. The origin and evolution of the Cenezpic volcanism of Hasandağı-Karacadağ area (Central Anatolia). Jeomorfoloji Dergisi 18, 39-54. Froger, J.L., Lenat, J.F., Chorowicz, J., Le Pennec, J.L., Bourdier, J.L., Köse, O., Zimitoglu, O., Gündoğdu, N.M., Gourgaud, A. 1998. Hidden calderas evidenced by multisource geophysical data; example of Cappadocian Calderas, Central Anatolia. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 99-128. Gevrek, A. İ., Kazancı, N. 1994a. Occurrence and evolution of Narköy maar in SE Cappadocia. AVCE, 1994, Ankara. Gevrek, A.İ., Kazancı, N. 1994b. Material-rich and poor maars with examples from central Anatolia, Turkey. AVCE, 1994, Ankara. Göncüoğlu, M.C., Toprak, V. 1992. Neogene and Quaternary volkanism of Central Anatolia: a volcano structural evoluation. Bulletin de la Section de Volcanologie 26,1-6. Göz, E., Kadir, S., Gürel, A., Eren, M. 2014. Geology, minerology, geochemistry, and depositional environment of a late Miocene/Pliocene fluviolacustrine succession, Cappadocian Volcanic Province Central Anatolia, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 23, 386-411. Güner, Y., Emre, Ö. 1983. Erciyes Dağı'nda Pleyistosen buzullaşması ve volkanizma ile ilişkisi. Jeomorfoloji Dergisi 11, 23-34, Ankara. Gürel, A., Yıldız, A. 2006. Diyatom communities, lithofacies characteristics and paleo-environmental interpretation of Pliocene diyatomite deposits in the Ihlara-Selime plain (Aksaray, Central Anatolia, Turkey). Journal of Asian Earth Science 30, 170- 180. Gürel, A., Kadir, S. 2006. Geology and mineralogy and origin of clay minerals of the Pliocene fluviallacustrine deposits in the Cappadocian Volcanic Province, Central Anatolia, Turkey. Clay and Clay Minerals 54, 555-570. Gürel, A., Kadir, S., Kerey, E.İ. 2007. Orta Anadolu volkanik bölgesinin (CAVP) güneydoğu bölümündeki erken Miyosen yaşlı killi kayaçların sedimantolojisi ve mineralojisi. Kapadokya Bölgesi'nin Jeolojisi Sempozyumu, 2007, Niğde, 133-147. Gürel, A., Kadir, S. 2008. Geology and mineralogy of Late Miocene clayey sediments in the southeastern part of the Central Anatolian Volcanic Province, Turkey. Clay and Clay Minerals 56, 3, 307-321. Gürel, A., Kerey, E.İ., Özcan, S. 2008. Sedimentology and mineralogy of late Miocene paleotopraks and calcrete rich sediments in the western part of Central Anatolian Volcanic Province (CAVP), Turkey. SGEM Conference, 2008, Bulgaria, 25. Innocenti, F., Mazzuoli, G., Pasquare, F., Radicati Di Brozolo, F., Villari, L. 1975. The Neogene calcalkaline volcanism of Central Anatolia geochronological data on Kayseri-Niğde area. Geological Magazine 112, 4, 349-360. İzbırak, R., Yalçınlar, İ. 1951. Kayseri kuzeyinde Üst Miosen'e ait omurgalılar. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni III, l, 153-154, Ankara. Kadir, K., Gürel, A., Lepetit, P., Davarcıoğlu, B. 2006. Preliminary approach to mineralogy and depositional environment of upper Miocene Cappadocian Volcanic Province, Ürgüp-BaşköyGüzelöz (Nevşehir, Central Anatolia, Turkey). Fourth Mediterranean Clay Meeting, 2006, Ankara, 1, 73. Kayalı, R., Gürel A., Davarcıoğlu, B., Çiftçi, E. 2005. Orta Anadolu Bölgesi'ndeki endüstriyel ham maddelerinden kil ve diyatomitlerin spektroskopik yöntemlerle nitelik ve niceliklerinin belirlenmesi raporu. TÜBİTAK Rapor No: ÇAYDAG-101Y067, 157 s. Koçyiğit, A., Beyhan, A.A. 1998. New Intracontinental transcurrent structure: The Central Anatolian Fault Zone, Turkey. Tectonophysics 284, 317-336. Köktürk, U. 1997. Endüstriyel Hammaddeler. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Yayınları 205, İzmir, 64-68. Kürkçüoğlu, B., Şen, E., Aydar, E., Gourgaud, A., Gündoğdu, M.N. 1998. Geochemical approach to magmatic evolution of Mt. Erciyes stratovolcano Central Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 473-494. Le Pennec, J.L., Bourdier, J.L., Froger, J.L., Temel, A., Camus, G., Gourgaud, A. 1994. Neogene ignimbrites of the Nevşehir plateau (Central Turkey): stratigraphy, distribution and source constraints. Journal of Volcanology and Geothermal Research 63.59-87. Le Pennec, J.L., Temel, A., Froger, J.L., Şen, Ş., Gourgaud A., Bourdier, J.L. 2005. Stratigraphy and age of the Cappadocia ignimbrites, Turkey: reconciling field constraints with paleontologic, radiochronologic, geochemical and paleonmagnetic data. Journal of Volcanology and Geothermal Research 141, 45-64. Lepetit, P., Viereck, L., Piper John, D.A., Sudo, M., Gürel, A., Çopuroğlu, İ., Gruber, M., Mayer, B., Koch, M., Tatar, O., Gürsoy, H. 2014. 40Ar/39Ar dating of ignimbrites and plinian air-fall layers from Cappadocia, Central Turkey: Implications to chronostratigraphic and Eastern Mediterranean palaeoenvironmental record. Research Gate Elsevier 74, 471-488. MTA. 1968. Türkiye Diyatomit Envanteri, 1968. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayını 138, Ankara. MTA. 1989. 1/100. 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Kayseri-H 19 Paftası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara. Nuhoğlu, İ., Elmas, N. 1999. Alayunt diyatomit yataklarının oluşumu ve ekonomik olarak incelenmesi. l. Batı Anadolu Hammadde Kaynaklan Sempozyumu, 1999, İzmir, 82-95. Ozansoy, F. 1964. Fauni-zon bilimleri ışığında Çanakkale çevresi Neojen strarigrafisi ve Neojen paleocografyasında bölgede tabii rejimler problemi: karasal-denizel-somatr. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Dergisi 1, 2, Ankara. Özbey, G., Atamer, N. 1987. Kizelgur (Diyatomit) Hakkında Bazı Bilgiler. 10. Türkiye Madencilik Bilimsel ve Teknik Kongresi, 1987, Ankara, 493-502. Özkuzey, S., Önemli, Ö., F. 1977. Acıgöl (Nevşehir) perlitlerinin petrografisi ve ekonomik jeolojisi. I. Ulusal Perlit Kongresi, 1977, Ankara, 137-147. Pasquare, G. 1968. Geologie of the Senozoic volkanic area of Central Anatolia. Atti della Acad. No. Delince, Menorie Serie, 1968, Roma, VIII, IX, 55-204. Pasquare, G., Poli, S., Venzolli, L., Zanchi, A. 1988. Continental arc volcanism and tectonic setting in Central Anatolia, Turkey. Tectonophysics 146, 217-230. Sarıiz, K., Nuhoğlu, İ. 1992. Endüstriyel Hammadde Yatakları ve Madenciliği. Anadolu Üniversitesi Yayını, No:636, 452 s. Sassano, G. 1964. Acıgöl bölgesinde Neojen ve Kuvaterner volkanizması raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 6841. Ankara (yayımlanmamış) Schumacher, R., Keller, J., Bayhan, H. 1990. Depositional characteristics of ignimbrites in Cappadocia, Central Anatolia, Turkey. In: M.Y. Savaşçın and A.H. Eronat (Eds.), International Earth Science Congress on Aegean Regions, 1990, 2, 435-449. Schumacher, R., Mues, U., Kobeski, U. 1992. Petrographical and geochemical aspects and K/Ar-dating of ignimbrites in Cappadocia, Turkey. 6th Congresss of the Geological Society of Athens, 1992. Schumacher, R., Schumacher, U.M. 1996. The Kızılkaya İgnimbrite an unusual low-aspect-ratio ignimbrite from Cappodocia, Central Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Rescarch 70. 107- 121. Şenyürek, M. 1953. A note on a new species of Gazella from the Pontian of Küçük Yozgat. Rev. Fac. Langue, Hist. Geogr., University of Ankara, pp. 16, 14. DPT 2001. Sekizinci beş yıllık kalkınma planı madencilik özel İhtisas komisyonu raporu, endüstriyel hammaddeler alt komisyonu genel sanayi mineralleri IV. çalışma grubu raporu, Ankara. Temel, A. 1992. Kapadokya eksplosif volkanizmasının petrolojik ve jeokimyasal özellikleri. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 209 s. Ankara. Temel, A., Gündoğdu, M. N., Gourgaud, A. 1998a. Petrological and geochemical characteristics of Cenozoic high-K calc-alkaline volcanism in Konya, Central Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 327-354. Temel, A., Gündoğdu, M.N., Gourgaud, A., Le Pennec, J. L. 1998b. Ignimbrites of Cappadocia Central Anatolia, Turkey petrology and geochemistry. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 447-471. Toprak, T. 1996. Kapadokya Volkanik Çöküntüsü'nde gelişmiş Kuvaterner yaşlı havzaların kökeni, Orta Anadolu. 30. Yıl Sempozyumu, 1996, Trabzon, 327-329. Toprak, V. 1998. Vent distribution and its relation to regional tectonics, Cappadocian Volcanics, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85, 55- 67. Uygun, A. 1976. Geologie und Diyatomit - Vorkommen des Neogen - Beckens vorc Emmiler-Hırka (KayseriTürkei). Doktora Tezi, Bonn Üniversitesi, 137 s (yayımlanmamış). Uygun, A. 2001. Diyatomit jeolojisi ve yararlanma olanakları. Maden Mühendisleri Odası Dergisi 15, 31-39. Viereck-Götte, L., Gürel, A. 2003. Klima-und Vegetationswechsel dokumentiert in obermiozaenen Paläoböden Kappadokiens, Zentralanatolien', Berichte der Deutschen Mineralogischen Gesellschaft. Beihefte zum European. Journal of Mineralogy 15, 211, 211pp. Viereck-Goette, L., Lepetit, P., Gürel, A., Ganskow, G., Çopuroğlu, İ., Abratis, M. 2010. Revised volcanostratigraphy of the upper Miocene to lower Pliocene Ürgüp Formation, Central Anatolian Volcanic Province, Turkey. Geolological Society of Amsterdam 464, 85-112. Yavuz-Işık N., Toprak, V. 2010. Palynostratigraphy and vegetation characteristics of Neogene continental deposits interbedded with the Cappadocia ignimbrites (Central Anatolia, Turkey). Internaional Journal of Earth Science 99, 1887-1897. Yıldırım, T., Özgür, R. 1981. Acıgöl Kalderası. Jeomorfoloji Dergisi 10, 59-70. Yıldırım, T. 1984. Acıgöl volcanism and hot dry rock, possibities, Nevşehir, Turkey; Sern.in.ar on. Utilization of Geothermal Energy for electric, power production and space Heating, 1981, Florence-İtalya. Yıldız, A., Gürel, A. 2005. Diyatom community and palaeoenvironmental interpretation of PleistoceneHolocene lacustrine diyatomite deposits in the Çiftlik Basin (Niğde, Central Anatolia, Turkey). 12 th RCMNS Congress, 2005, Wienna, 82