İZMİR -DIŞ- KÖRFEZİ'NDEKİ ADALARIN NEOJEN STRATİGRAFİSİ

İzmir -Dış- Körfezi'ndeki Uzun ada, Hekim adası, Çiçek adaları ve Karantina adasında, bölgenin geç Erken Miyosen kalkalkali asidik-ortaç volkanizmasından türeyen volkanoklastikler ile Orta Miyosen gölsel çökelleri ve alkali volkanitler yüzeyler. En yaşlı kaya birimi, geç Erken Miyosen döneminde esas olarak kalkalkali andezitikdasitik ürünler veren Kocadağ volkanizmasından türemiş Kocadağ volkanoklastikleri ile simgelenir. Uzun ada kuzeyinde yayılım gösteren volkanoklastik istif, ignimbirit ve bloklu kül akışı fasiyeslerindeki piroklastikler ile volkanik kütle akması (lahar) fasiyesindeki epiklastiklerden oluşur. Foça Yarımadası'nın bulunduğu çevreden türeyerek Uzun adanın bulunduğu bölgeye ulaşan riyolitik ignimbiritlerin temsil ettiği Foça tüfü, Kocadağ volkanoklastikleri üzerine başlıca iki patlama evresinde yerleşmiştir. Patlama evreleri arasındaki durgun dönemde, Değirmentepe üyesi adıyla ayırtlanan, volkanik kaba kırıntılı alüviyal çökeller depolanmıştır. Foça Yarımadası'ndaki korelan ignimbiritlerle yanal ilişkili bir riyolit domundan 16,0 My K/Ar yaşı alınmış ve Foça tüfünün Erken Miyosen sonlarında bölgeye yerleştiği değerlendirilmiştir.Foça tüfü üzerinde uyumsuzlukla yer alan egemen gölsel Orta Miyosen istifi Urla grubu kapsamında tanımlanmıştır. Urla grubu, alttan üste, alüviyal Beşiktepe formasyonu, gölsel ortamda çökelmiş volkanik yoğunluk akması çökelleri ile felsik ignimbirit aradüzeylerinde oluşan Pırnallı ada volkanoklastikleri, alkali bazik volkanitlerin simgelediği Hekim adası bazaltı ve gölsel Urla kireçtaşı'nı kapsar. Foça tüfü üzerindeki uyumsuz konumuyla Orta Miyosen havza kenarı çökelimini yansıtan Beşiktepe formasyonu, yalnızca Uzun adada yüzeyler. Hekim adası ve Çiçek adalarındaki yayılım alanı içinde tabanı gözlenemeyen Pırnallı ada volkanoklastik istifi, esas olarak sualtı çekim akması dinamikleriyle çökelmiş epiklastiklerden oluşur ve farklı kaynaklanma derecelerinde trakitik ignimbirit ara düzeyleri kapsar. Pırnallı ada volkanoklastiklerini oluşturan başlıca kaya türü bileşenleri, Menteş Yarımadası'nda Orta Miyosen boyunca etkinliğini sürdüren alkali trakitik volkanizmadan türemiştir. Urla kireçtaşı istifinin tabanına sil şeklinde sokulan Hekim adası bazaltının çıkış merkezi, adını aldığı Hekim adasındadır. Urla kireçtaşının tabanındaki kıyı gerisi çökellerine alttan sokulan bazaltın üst dokanağında, lav-sulu sediman ilişkisini yansıtan peperitler oluşmuştur. Ana element bileşimine göre trakibazalt ve bazaltik trakiandezit olarak adlanabilen bazik lavlardan 14,8±0,8 My K/Ar yaşı alınmıştır. Foça Çöküntüsü'nün ortasında yüzeyleyen Hekim adası bazaltı, Foça Yarımadası'ndaki Ilıpınar bazaltı ile Urla havzasındaki Ovacık bazaltının zaman-kayastratigrafik korelanıdır. Hekim adası bazaltını transgresif olarak üstleyen Urla kireçtaşı istifi, kıyı gerisi çamurtaşlarıyla başlar, stromatolitik onkoidler ve algal biyoklastlardan yapılı kıyı önü çökellerini izleyen çörtlü kireçtaşları ile Orta Miyosen sonlarına kadar devam eder

NEOGENE STRATIGRAPHY OF THE İZMİR -OUTER- BAY ISLANDS

The volcaniclastics, derived from calcalkaline acidic-intermediate volcanism in the region during late Early Miocene, and lacustrine deposits of Middle Miocene and alkaline volcanics are exposed on Uzun Island, Hekim Island, Çiçek Islands and Karantina Island in the Outer Gulf of Izmir. Kocadağ volcaniclastics derived from Kocadağ volcanism, by extruding mainly calcalkaline andesitic-dacitic products during late Early Miocene, represents the exposed oldest rock unit. The volcaniclastic succession extending in the north of Uzun Island is composed of pyroclastics in ignimbrite and blocky ash flow facies, and epiclastics in volcanic mass flow (lahar) facies. Foça tuff, represented by rhyolitic ignimbrites, originated from an area around Foça Peninsula and moving to an area around Uzun Island, emplaced onto the Kocadağ volcaniclastics in two main explosive stages. The Değirmentepe member alluvial deposits composed of coarse volcanic detritus were deposited during a inactive period between the explosion stages. A K/Ar age of 16.0 Ma was obtained from a rhyolite dome, which shows lateral relationship with the correlant ignimbrites in Foça Peninsula, and so it is considered that Foça tuff emplaced onto the region at the end of late Early Miocene. Lacustrine-dominated Middle Miocene succession, which overlies the Foça tuff unconformably, differentiated as the Urla group. Urla group consists of alluvial Beşiktepe formation, the Pırnallı Island volcaniclastics, which is composed of sublacustrine volcanic density-flow deposits and felsic ignimbrites, Hekim Island basalt comprising basic volcanics and lacustrine Urla limestone, respectively from bottom to top. Beşiktepe formation only exposed on Uzun Island, overlies the Foça tuff with an unconformity indicating a basin margin deposition during the Middle Miocene. Pırnallı Island volcaniclastic succession, which its lower boundary does not exposed within the area on Hekim Island and Çiçek Islands, is mainly composed of epiclastics deposited by the dynamics of sublacustrine gravity flow and includes trachytic ignimbrite layers in various welding degrees. The main lithologic components of Pırnallı Island volcaniclastics derived from alkaline trachytic volcanism, which was active during the Middle Miocene in Menteş Peninsula

PDF

___

Agostini, S., Tokçaer, M., Savaşçın, M.Y. 2010. Volcanic rocks from Foça-Karaburun and Ayvalık-Lesvos Grabens (Western Anatolia) and their petrogenicgeodynamic significance. Turkish Journal of Earth Sciences 19, 157-184.
Akay, E. 2000. Magmatic and tectonic evolution of the Yuntdağ volcanic complex (Western Anatolia). PhD thesis, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 137 s. İzmir (yayımlanmamış)
Akay, E., Erdoğan, B. 2001. Formation of subaqueus felsic domes and accompanying pyroclastic deposits on the Foça Peninsula (İzmir, Turkey). International Geology Review 43, 661-674.
Akay, E., Erdoğan, B. 2004. Evolution of Neogene calcalkaline to alkaline volcanism in the Aliağa-Foça region (western Anatolia, Turkey). Journal of Asian Sciences 24, 367-387.
Akyürek, B., Soysal, Y. 1983. Biga Yarımadası güneyinin (Savaştepe-Kırkağaç-Bergama-Ayvalık) temel jeoloji özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 95/96, 1-12.
Altunkaynak, Ş., Yılmaz, Y. 2000. Foça yöresinin jeolojisi ve aktif tektoniği, Batı Anadolu. Batı Anadolu'nun Depremselliği Sempozyumu (BADSEM 2000), 24- 27 Mayıs 2000, İzmir, Bildiriler, 160-165.
Altunkaynak, Ş., Yılmaz, Y., Rogers, N., Kelley, S. 2006. Batı Anadolu'daki Çarpışma Sonrası Magmatizmanın Petrojenetik Evrimi; Foça Volkanikleri. 59. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 20-24 Mart 2006, Ankara, Bildiriler, 37-38.
Altunkaynak, Ş., Rogers, N.W., Kelley, S.P. 2010. Causes and effects of geochemical variations in late Cenozoic volcanism of the Foça volcanic centre, NW Anatolia, Turkey. International Geology Review 52, 579-607.
Borsi, S., Ferrara,C., Innocenti, F., Mazzuoli, R. 1972. Geochronology and petrology of recent volcanics of Eastern Aegean Sea. Bulletin of Volcanology, 36, 473-496.
Cas, R.A.F., Wright, J.V. 1987. Volcanic successions: modern and ancient. Chapman & Hall, UK, 528 s.
Dönmez, M., Türkecan, A., Akçay, A.E., Hakyemez, H.Y., Sevin, D. 1998. İzmir ve kuzeyinin jeolojisi, Tersiyer volkanizmasının petrografik ve kimyasal özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 10181 123 s. Ankara (yayımlanmamış).
Ejima, Y., Fujina, T., Tagaki, H., Shimada, K., Iwagana, T., Yoneda, Y., Murakomi, Y. 1987. The prefeasibility study on the Dikili-Bergama geothermal development Project in the Republic of Turkey, Progress Report II: (yayımlanmamış).
Ercan, T., Satır, M., Sevin, D., Türkecan, A. 1997. Batı Anadolu'da Tersiyer ve Kuvaterner yaşlı volkanik kayaçlarda yeni yapılan radyometrik yaş ölçümlerinin yorumu. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 119, 103-112.
Eşder, T., Tunçay, İ., Yakabağ, A., Ölmez, E., Güner, A. 1994. Aliağa (İzmir) sahasının jeotermal enerji olanaklarının gradyan ve araştırma kuyuları ile jeoloji, jeofizik olarak incelenmesi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 9467, 213 s. (yayımlanmamış)
Göktaş, F. 2011. Urla (İzmir) çöküntüsündeki Neojen tortullaşması ve volkanizmasının jeolojik etüdü. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 11568, 112 s. Ankara (yayımlanmamış)
Göktaş, F. 2014a. Karaburun Yarımadası kuzey kıyı kesiminin Neojen stratigrafisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 148, 43-61.
Göktaş, F. 2014b. Karaburun (İzmir) çevresinin Neojen stratigrafisi ve paleocoğrafik evrimi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 149, 71-94.
Helvacı, C., Ersoy, Y., Sözbilir, H., Erkül, F., Sümer, Ö., Uzel, B. 2009. Geochemistry and 40Ar/39Ar geochronology of Miocene volcanic rocks from the Karaburun Peninsula: Implications for amphibole-bearing lithospheric mantle source, Western Anatolia. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 185, 181-202.
Innocenti, F., Mazzuoli, R. 1972. Petrology of İzmirKaraburun volcanic area. Bulletin of Volcanology 36, 83-104.
Karacık, Z., Genç, Ş.C., Gülmez, F. 2013. Petrochemical features of Miocene volcanism around the Çubukludağ graben and Karaburun Peninsula, Western Turkey: Implications for crustal melting related silisic volcanism. Journal of Asian Earth Science 73, 199-217.
Kaya, O. 1979. Ortadoğu Ege çöküntüsünün (Neojen) stratigrafisi ve tektoniği. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 22/1, 35-58.
Kaya, O. 1981. Miocene reference section for the coastal parts of West Anatolia. Newsletters on Stratigraphy 10, 164-191.
Kaya, O., Savaşçın, Y. 1981. Petrologic significance of the Miocene volcanic rocks in Menemen, West Anatolia. Aegean Earth Sciences 1, 45-58.
Kaya, O., Ünay, E., Göktaş, F.,Saraç, G. 2007. Early Miocene stratigraphy of Central West Anatolia, Turkey: implications for the tectonic evolution of the Eastern Aegean area. Geological Journal 42, 85-109.
Le Bas, M.J., Le Maitre, R.W., Streckeisen, A., Zanettin, B. 1986. A chemical classification of volcanic rocks based on total alkali-silica diagram. Journal of Petrology 27, 745-750.
Miyashiro, A. 1978. Nature of alkaline volcanic series. Contributions to Mineralogy and Petrology 66, 91-104
Öngür, T. 1972. Dikili-Bergama jeotermal araştırma sahasına ilişkin jeoloji raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No:5444, 70 s. (yayımlanmamış).
Postma, G., Nemec, W., Kleinspehn, K.L. 1988. Large floating clasts in turbidites: a mechanism for their emplacement. Sedimentary Geology, 58, 47-61.
Sayın, E. 2003. Physical features of the Izmir Bay. Continental Shelf Research 23, 957-970.
Seghedi, I., Helvacı, C., Pecskay, Z. 2015. Composite volcanoes in the South-eastern part of İzmirBalıkesir Transfer Zone, Western Anatolia, Turkey. Journal of Volkanology and Geothermal Research 291, 72-85.
Türkecan, A., Ercan, T., Sevin, D. 1998. Karaburun Yarımadası'nın Neojen volkanizması. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No:10185, 35 s. Ankara (yayımlanmamış).
Yılmaz, Y. 2000. Ege Bölgesi'nin aktif tektoniği. Batı Anadolu'nun depremselliği Sempozyumu (BADSEM-2000), 24-27 Mayıs 2000, İzmir, Bildiriler, 3-14.
Yılmaz, Y., Genç, Ş.C., Gürer, O.F., Bozcu, M., Yılmaz, K., Karacık, Z., Altunkaynak, Ş, Elmas, A. 2000. When did the western Anatolian grabens begin to develop?, Bozkurt, E., Winchester, J.A., Piper, J.A.D. (eds), Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area. Geological Society of London, Special Publication 173, 353-384