ANTALYA KÖRFEZİ BATI KISMININ JEOLOJİSİ*

inceleme alanında evvelce Komprehansif seri olarak adlandırılan Permien-Mesozoik kalker serisinin yapılan etütlerle değişik fasiyesler arz ettiği görülmüş ve değişik yaşta formasyonlar kaya-stratigrafi birimleri dahilinde incelenerek, kapsadığı fosillerle bölgenin detay bir krono-stratigrafisi yapılmıştır. Stratigrafik istiflenmede bölgenin en yaşlı kayaçlarının Permien kalker ve dolomitleri olduğu görülür. Permien üstüne konkordan olarak gelen Trias ritmik serisi değişik litoloji tipleri göstermekle beraber genel olarak kumtaşı, radyolarit ve plaket kalkerlerle temsil olunur. Lias resifal kalkerler, Dogger oolitik kalkerler, Malm ise dolomit ve tabakalı biyomikrit kalkerlerle aflöre eder. Kretase, Alt Kretase ve Üst Kretase olmak üzere iki assisteme ayrılmıştır. Alt Kretase resifal beyaz renkli kalkerler, Üst Kretase kristalize kalın tabakalı kalker ve dolomitlerle temsil olunur. Tüm bu formasyonlar denizeldir. Tersiyer, Pliosen yaşlı polimiktik konglomeralar, Kuaterner ise ortokonglomera tipinde kaba konglomeralar, yamaç breşi, birikinti konileri ve alüvyonlar ile karakterizedir. İnceleme alanındaki magmatik kayaçlar Trias yaşlı, ofiyolitik seriye dahil peridotit, gabro, verlit, serpantinleşmiş harzburgit ve serpantinlerden müteşekkildir. Bunlar, kıvrılmış jeosenklinallerde görülen Alpinotip ofiyolitlerde. Trias yaşlı ekstruzifler ise, başlıca pillov lav, spilit, keratofir, albit dolerit ve diyabazdan müteşekkil olup, yatak şekilleri pillov lav ve strüktürsüz akıntılı porfirik lavlar şeklindedir. Bunlar Trias oluşukları içine Trias çökelleri henüz sertleşmeden yerleşmişlerdir. İnceleme alanının tektonik yapısı çok sayıda faylar, bindirme, ekay ve şariyajlar ile karakterizedir. Tektonik ünitelerin, yani antiklinal ve senklinallerin deste halinde ardalandığı ve genel istikametinde Antalya körfezi batı kıyısına az çok paralel olduğu görülür. Tabakaların istif şekilleri, fasiyes, kıvrım eksen ve doğrultuları bölgedeki tektoniğin basit ekaylı bir bölgeden daha karışık bir yapıya malik olmadığını göstermektedir. Formasyonlarda ölçülen tabaka doğrultu ve eğimlerinin Schmidt diyagramlarında değerlendirilmesinde Permien, Trias, Malm yaşlı formasyonların kıvrım eksenlerinin doğrultuları arasında bir uyumluluk, Lias formasyonunda ise belirli bir sapma görülmüştür. Bölgede Alt Kimmericien, Austrik, Laramien ve Eflak (Valak) orojenik fazları tespit edilmiştir.

Geology of the Western Part of Antalya Bay

Studies carried out in this area indicate that the Permian-Mesozoic limestone series, which were previously named the Comprehensive series, show various facies. Detailed chrono-stratigraphic studies of the rock stratigraphy units of the area were carried out, based on the fossil content of the formations of various ages. Stratigraphic deposition in the area shows that the oldest rocks encountered are limestones and dolomites of Permian age. Triassic rhythmic series, which conformably overlie the Permian formations, show various lithological types. This series is represented by sandstone, radiolarites and platy limestones. Liassic, Dogger and Malm are represented by reef limestones, oolitic limestones, dolomites and bedded biomicrite limestones, respectively. Cretaceous is divided into two sub-systems: namely, Lower Cretaceous and Upper Cretaceous. Lower Cretaceous formations are represented by white-colored reef limestones. Upper Cretaceous, on the other hand, consists of thick-bedded and crystallized limestones and dolomites. These formations, as a whole, show a marine facies. Tertiary formations are characterized by Pliocene polymictic conglomerates and Quaternary coarse-grained conglomerates of the orthoconglomerate type, and by slope breccia, talus cones and alluvium. Igneous rocks occurring in the area under investigation consist of peridotite, gabbro, verlite, serpentinized harzburgite and serpentine contained within the Triassic ophiolitic series. These are ophiolites of alpine type found in the folded geosynclines. Triassic extrusives, on the other hand, mainly consist of pillow lavas, spilites, keratophyres, albite dolerites and diabases. The pillow lavas and the porphyritic lavas gave the beds their characteristic form. These rocks were deposited within the Triassic formations prior to the solidification of the Triassic deposits. The tectonic structure of the area under investigation is characterized by numerous faults, upthrusts, overthrusts and imbricate structures. Tectonic units, namely anticlines and synclines which are found in a successive sequence, generally strike sub-parallelly to the western coast of the Antalya Bay. The deposition and facies of beds and the axis and strike of the folding indicate that the tectonic structure of the area is not complex; it is characterized by simple imbricate structures. Based on the evaluation of the measured strike and dip of the beds on the Schmidt diagrams, it was found that the directions of the folding axes of the Permian, Triassic and Malm formations show a conformity. However a distinct deviation is observed in the Liassic formations. Lower Kimmeridgian, Austrian, Laramian and Wallachian orogenic phases are also found in the area.

PDF

___

ADAMS, J.E. & RHODES, M.L. (1960): Dolomitization by seepage refluxion. Amer. Assoc. Petr. Geol. Bull., vol. 44, no. 12.

ALTINLI, E. (1944): Etude stratigraphique de la region d'Antalya. Rev. Fac. Sci. Univ.İstanbul, ser. B, t. IX, fasc. 3, İstanbul.

(1945): Etude tectonique de la region d'Antalya. Rev. Fac. Sci. Univ. İstanbul, ser. B, t. X, fasc. 1, Istanbul.

ATAN, O.R. (1969) : Eğribucak-Karacaören (Hassa)-Ceylanlı-Dazevleri (Kırıkhan) arasındaki Amanos Dağları'nın jeolojisi. M.T.A. Publ., no. 139, Ankara.

BAYKAL, F. (1942): La geologie de la region de Şile-Kocaeli (Anatolie). Rev. Fac. Sci. Univ. İstanbul, ser. B, t. VII, fasc. 3, Istanbul.

(1967): Stratigrafi prensipleri.

(1971): Historik jeoloji. Karadeniz Teknik Univ. Publ., no. 38.

BLUMENTHAL, M. (1947): Geologie der Taurusketten im Hinterland von Seydişehir und Beyşehir. M.T.A. Publ., Serie D, Nr. 2, Ankara.

— (1951): Recherches geologiques dans le Taurus occidental dans 1'arriere-pays d'Alanya. M.T.A. Publ., ser. D, no. 5, Ankara.

(1960): Le systeme structural du Taurus sud-anatolien. In Livre a la Mem. du Prof. P. Fallot. Mem. h.-ser. Soc. Geol. France, t. II.

BORCHERT, H. (1958): Die Chrom und- Kupfererzlagerstaetten des initialen ophiolitischen Magmatismus in der Türkei. M.T.A. Veröff., Nr. 102, Ankara.

BRONNIMANN, P.; POISSON, A. & ZANINETTI, L. (1970): L'unite du Domuz Dağ (Taurus lycien, Turquie). Microfacics et Foraminiferes du Trias et du Lias. Riv. Ital. Paleont., v. 76, no. 1, pp. 1-36, tav. 1-2, Milano.

BRUNN, J.H. (1970): Structures majeures et correlations stratigraphiques dans les Taurides occidentales. III eme Colloque sur la Geologie des Regions egeennes.

COLIN, H.J. (1962): Geologische Untersuchungen im Raume Fethiye-Antalya-Kaş-Finike (SW Anatolien). M.T.A. Bull., no. 59, Ankara.

ENAY, R.; MARTIN, C; MONOD, O. & THIEULOY, J.P. (1970): Jurassique superieur a Ammonites (Kimmeridgien-Tithonique) dans 1'autochtone du Taurus de Beyşehir (Turquie meridionale). Annales, Instituti Geologici Publici Hungarici, vol. IV, fasc. 2.

FLÜGEL, H. (1961): Bericht über geologische Kartierungsarbeiten im Bereiche der Kartenblatter 1:100 000, Isparta 106/3 und Elmalı 123/1. M.T.A. Rep., no. 2372, Ankara.

GRACIANSKY, P. de (1965): Precisions sur le metamorphisme du massif de Menderes le long de sa bordure meridionale (SW de la Turquie). M.T.A. Bull., no. 64, Ankara.

(1966): Le massif cristallin du Menderes (Taurus occidental, Asie Mineure). Un exemple de vieux socle granitique remobilise. Rev. Geophys. et Geol. Dyn., t. VIII, fasc. 4, pp. 283-306.

(1967): Existence d'une nappe ophiolitique a I'extremite occidentale de la chaine Sud-Anatolienne: relations entre les autres unites charriees et avec les terrains autochtones (Province de Muğla, Turquie). C.R. Acad. Sci., t. 264, Paris.

; LEMOINE, M.; LYS, M. & SIGAL, J. (1967): Une coupe stratigraphique dans le Paleozoique superieur et le Mesozoique a 1'extremite occidentale de la chaine sud-anatolienne (Nord de Fethiye). M.T.A. Bull., no. 69, Ankara.

(1968): Stratigraphie des unites supposees dans le Taurus Lycien et place dans 1'arc dinaro-taurique. M.T.A. Bull., no. 71, Ankara.

GUTNIC, M. & MONOD, O. (1970): Une serie mesozoique condensee dans les nappes du Taurus occidental: la serie du Boyalı Tepe. C.R. Sommaire des Seances de la Soc. Geol. France, fasc. 5, p. 166.

& POISSON, A. (1970): Un dispositif remarquable des chaines tauriques dans le Sud de la courbure d'Isparta (Turquie). C.R. Acad. Sci., t. 270, pp. 672-675, Paris.

HOLZER, H. (1955): Ergaenzende Erlaeuterungen zu den Kartenblaettern Kaş 140/1,2 und 3 (SW Turkei). M.T.A. Rep., no. 2369, Ankara.

& COLIN, H. (1957): Beitrage zur Ophiolithfrage in Anatolien (Turkei). Jb. geol. Bundes., Nr. 100, H. 2, S. 213-237, Wien.

JUTEAU, Th. (1968): Commentaire de la carte geologique des ophiolites de la region de Kumluca (Taurus lycien, Turquie meridionale): Cadre structural, modes de gisement et description des principaux fades du cortege ophiolitique. M.T.A. Bull, no. 70, Ankara.

KAADEN, G. van der & METZ, K. (1954): Beitraege zur Geologie des Raumes zwischen Datça-Muğla-Dalaman Cay (SW-Anatolien). Bull. Geol. Soc. Turkey., Bd. V, Nr. 1-2, Ankara.

LAHN, E. (1951): Sur la geologie et geomorphologie de quelques lacs de la Turquie. M.T.A. Bull., no. 41, pp. 127- 128, Ankara.

LAPIERRE, H. (1968): Nouvelles observations sur la serie sedimentaire de Mamonia (Chypre). C.R. Acad. Set., Paris, t. 267, ser. D, no. 1, Paris.

LEFEVRE, R. (1967): Un nouvel element de la geologie du Taurus lycien: les nappes d'Antalya (Turquie). C.R. Acad. Sci. Paris, ser. D, t. 265.

& MARCOUX,' J. (1970): Schema structural et esquisse stratigraphique des nappes d'Antalya dans leur segment sud-occidental (Taurus lycien, Turquie). C. R. Acad. Sci, Paris, t. 271, pp. 888-891.

LUCIUS, M. (1925): Voyage d'etudes dans les environs de Finike (Vilayet d'Antalya). M. T.A. Rep., no. 195, Ankara. 84

MANKIEWICZ, M. (1946): Les gisements des roches asphaltiques dans les regions d'Akseki et de Finike (Vilayet Antalya). M.T.A. Rep., no. 1684, Ankara.

MAXSON, J. (1937): Reconnaissance geology and oil possibilities of the Antalya-Finike-Demre region. M.T.A. Rep., no. 239, Ankara.

MONOD, O. (1967): Presence d'une faune ordovicienne dans les schistes de Seydişehir a la base des calcaires du Taurus occidental. M.T.A. Bull., no. 69, Ankara.

PAREJAS, E. (1942): Rapport sur les leves geologiques dans la region de Sandıklı, Dinar, Burdur, Isparta et Eğridir. M.T.A. Rep., no. 1390, Ankara.

PENCK, W. (1918): Die tectonischen Grundzuge Westkleinasien. Stuttgart.

PHILIPPSON, A. (1918): Kleinasien. Handb. reg. Geol, Heidelberg.

ROEVER, W. P. de (1957): Sind die alpinotypen Peridotitmassen vielleicht tectonisch verfrachtete Bruchstücke der Peridotitschale. Geol. Rund., vol. 46, pp. 137-146, Leiden.

SALOMON-CALVI, W. (1940): Kurze Übersicht über den tektbnischen Bau Anatoliens. M.T.A. Mecm., no. 1/18, Ankara.

SPRATT, A.B. & FORBES, E. (1847): Travels in Lycia, Milas and the Cibyratis. London.

TAŞMAN, C.E. (1945): Doyran (Antalya) bitümlü şistleri ve çevrenin petrol bakımından durumu. M.T.A. Rep., no. 1579, Ankara.

TCHICHATCHEFF, P. de (1869): Asie Mineure. Paris.

TIETZE, E. (1885): Beitrage zur Geologie von Lykien. Jb. k.k. Geol. Reichs., Bd. 35, S. 283-386, Wien.

TÜRKÜNAL, S. (1969): Toros Dağları'nın kuzeyde Beyşehir ile güneyde Oymapınar (Homa) Köyü enlemleri, doğuda Güzelsu Bucağı ile batıda Kırkkavak Köyü boylamları arasında kalan kesimin jeolojisi. E.İ.E. İdaresi Özel Rap., Ankara.

YALÇINLAR, 1. (1969): Strüktüral morfoloji. Cilt I-II, İst. Üniv. Yayınl., no. 878, İstanbul.