TÜRK HALK MÜZİĞİ TÜRKÜLERİNDE DEMİR VE ÇELİK İMGELERİ

Tarihin eski çağlarından günümüze toplumları askerî, iktisadî ve ticarî anlamda geliştiren ürünlerin başında demir ve çelik ürünleri gelmektedir. Türklerin, kendi tarihleri içerisinde demir ve çelik açısından zengin doğal kaynak bölgelerinde konargöçer veya yerleşik olarak hayatlarını sürdürmeleri demir ve çelik ürünlerinden kültürlerinin özellikle müzik kültürünün etkilenmesini kaçınılmaz kılmaktadır. Çalışma, Türk halk müziği eserlerinde demir çelik imgelerinin varlığını araştırma evrenini oluşturan altmış beş eseri incelemeye almıştır. İnceleme sonucunda, Türk halk müziği eserlerinin ortak özellikleri dikkate alınarak değerlendirme yapıldığında eserlerde kullanılan demir çelik imgeleriyle eser sözleri ve isimleri arasında uyum olduğu görülmüştür. Demir ve çelik imgelerine edebiyatın ve diğer sanatların ürünlerinde mit, anlam ve sembol olarak ağırlıklı olarak rastlanılmakta iken incelemeye alınan Türk halk müziği eserlerinde ve sözlerinde demir ve çelikten türetilmiş mit ve sembollere sayıca daha az rastlanılmıştır. Türk halk müziği sözlerinin yalın ve samimi özellikli yapısı ele alındığında demir çelik imgesi taşıyan eserlerde yoğun söz sanatı kullanımına rastlanılmamıştır. Türk halk müziğinin doğal olaylar, sosyal gelişimler, mertlik, kahramanlık, özlem, gurbet kavramı, acı, sevgi ve ıstırap gibi ortak duygu ve ulusal özellikleri işleyen konularının tümünde demir çelik imgesinin kullanıma elverişli olduğu değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Demir Çelik, Türk Halk Müziği, İmge

Images of Iron and Steel in Turkish Folk Music

Iron and steel products are among the most important products that have developed societies militarily, economically and commercially since ancient times. Because of Turks continuing their lives as nomadic or settled in natural resource regions which were rich in iron and steel in their history makes it inevitable that their culture, especially music culture, is affected by iron and steel products. The study analyzed the iron and steel images in Turkish folk music works in sixty-five musical works. As a result of the analysis, when the common features of Turkish folk music works were taken into consideration, it was seen that there was a harmony between the iron and steel images used in the works and the lyrics and names of the works. While iron and steel images are predominantly encountered as myths, meanings and symbols in the products of literature and other arts, myths and symbols derived from iron and steel were found less frequently in the works and lyrics of Turkish folk music. Considering the simple and sincere structure of the lyrics of Turkish folk music, no intensive use of word art was found in the works with iron and steel imagery. It is evaluated that the image of iron and steel is suitable for use in all subjects of Turkish folk music that deal with common emotions and national characteristics such as natural events, social developments, chivalry, heroism, longing, the concept of expatriation, pain, love and suffering.

Keywords:

Iron and Steel, Turkish Folk Music, Images,

PDF

___

Arat, S. (2001). Türk Halk Müziğinde Derleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Belaiev, V. (1965). Folk Music and the History of Music. Studia Musicologica Academiae Scientarium Hungaricae. 7 (1/4). 19-23.
Civelek, A. (2021, 28-30 Mayıs). Antik Dünyada Tympanon. İç. B. Gülbeyaz, K. ve Yazıcı, T. (ed.). VII. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi. Sakarya Üniversitesi Yayınları. 55-64.
Delice, H. İ. (2012). Sözcük Türleri Nasıl Tasnif Edilmelidir. Turkish Studies (Elektronik). 7 (4). 27-34.
Dönmez, B. M. ve Haşhaş, S. (2014). Konularına Göre Yapılmış Türkü Sınıflandırmalarının Geleneksel Türk Halk Müziği Nazariyatı Açısından Değerlendirilmesi. Turkish Studies (Elektronik). 9 (5). 1619-1629.
Dönmez, B. M. ve Karaburun, D. (2013). Türk Halk Müziği Sözlerinde Metaforik Anlatım Geleneği. Turkish Studies (Elektronik). 8 (4). 1081-1097.
Eyüboğlu, D. C. (2022). Dede Korkut’taki Demir Gücü Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Old Turkic Studies. 6 (1). 39-53.
Fathalizadeh, A. (2013). Eski Çağda Demir Üretim, Teori ve Teknolojisi. Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği Mühendisler Odası Dergisi. 164. 53-60.
Gritzner, C. F. (1978). Country Music: A Reflection of Popular Culture. Journal of Popular Culture. 11 (4). 857.
Kınık, M. (2011). Bir İletişim Aracı Olarak Türk Halk Müziği ve Türküler. Erciyes İletişim Dergisi Akademia. 2 (1). 136-150.
Nzewi, M. (1980). Folk Music in Nigerya: A Communion. African Music: Journal of the International Library of African Music. 6 (1). 6-21.
Özalp, M. N. (2000). Türk Musîkisi Tarihi. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Pamuk, Ş. (2021). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadî Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Pelikoğlu, M. C. (2011). Türk Müziğinde Terminoloji Sorunu: Geleneksel Türk Halk Müziği ve Geleneksel Türk San’at Müziğine Yansımaları. Sanat Dergisi. 18. 81-89.
Roscigno, V.J., Danaher, W.F. ve Summers‐Effler, E. (2002). Music, Culture and Social Movements: Song and Southern Textile Worker Mobilization, 1929‐1934. International Journal of Sociology and Social Policy. 22 (1,2,3). 141-174. https://doi.org/10.1108/01443330210789988
Sari, M. C. ve Varlı, Ö. D. (2019). Ulus Devlet Modellerinin Kültür Kahramanlarından Biri Olan Muzaffer Sarısözen Yapıtlarının Eşiksellik Liminality Kavramı Işığında Eleştirisi, Etnomüzikoloji Dergisi. 2 (2). 245-252.
Seeger, C. (1940). Folk Music as a Source of Social History. In: The Cultural Approach to History (316-323). Columbia University Press.
Suyer, Ü. G. (2023). Hikâyeli Türkülerin Söz Varlığı. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı. Bursa.
Tez, Z. (2012). Madencilik, Metalürji ve Mineralojinin Çileli Tarihi. Doruk Yayınları. Türk Dil Kurumu Online Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (14.07.2023).
Useev, N. (2015). Yenisey Yazıtlarındaki Erkek Kişi Adlarında Geçen Kelimelere Göre Eski Türk Erkeği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 4 (1). 25-38.
Uslu, R. (2015). Türk Müziğinde Yeni Bir Dönemlendirme Önerisi. Medeniyet Sanat, İMÜ Sanat ve Tasarım Fakültesi Dergisi. 1 (2). 91-109.
Yarwood, R. ve Charlton, C. (2009). Country Life Rurality Folk Music and Show and Hands. Journal of Rural Studies. 25 (2). 194-206. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2008.10.003
Yener, S. (2006). Liseler İçin Müzik Ders Kitabı. Ilıcak Matbaası.
Yücedağ, B. (2021). Türk Halk Müziğinde Gelenek ve Geleneğin Dönüşümü. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
Yücel, H. (2022). Türkülerde Gurbet Teması. Academic Knowledge. 5 (2). 271-281. https://doi.org/10.5281/zenodo.7496271