19373

MUŞ'TA YAŞANAN SEL VE TAŞKINLARA NEDEN OLAN DOĞAL FAKTÖRLERİN ANALİZİ

Sel ve taşkınlar tek bir faktöre bağlı olarak meydana gelmez. Sel ve taşkını meydana getiren farklı doğal özelliklerin bileşenlerine ayrılması, mekân bazında yapılacak planlama çalışmalarında mekânın daha verimli kullanılmasını sağlayacaktır. Mekânın, zaman anlamında tehlike oluşturabilecek aralıklarının belirlenmesini kolaylaştırarak, birçok beşeri etkinliğin başlama ve bitiş tarihlerinin düzenlenmesinde yönlendirici olacaktır. Bu çalışmada Muş ovasında meydana gelen ve çoğu zamanda doğal bir afete dönüşen sel ve taşkınlara neden olan faktörler analiz edilmiştir. Jeomorfolojik faktörlerin analiz edilmesinde CBS enstrümanlarından Arc GIS programı kullanılırken, iklim verilerinin analizinde Muş meteoroloji istasyonuna ait değerlerin karşılaştırılmalı histogramlara dönüştürülerek yorumlanması yoluna gidilmiştir. Jeomorfolojik faktörlerin analizi sonucunda Muş ovasının % 50 den fazlasında taşkın olaylarının yaşanabileceği ovanın % 40’lık bir bölümünde de taşkın - sellerin görülebilir olduğu sonucuna varılmıştır. İklim verilerin analizleri sonucunda; Şubat ve Mart ayları yerde erimeden kalan karın ani sıcaklık artışlarından dolayı, Nisan ayının ise yağışlarında etkisi ile karın hızla erimesi sonucunda sel ve taşkınlar açısından Muş ovası için kritik aylar olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Muş, Sungu, sel, taşkın, CBS.

-

Flood and high-water do not occur due to a single factor. Separation of the different components that make up the natural features of floods and highwater, will provide more efficient use of space made on the basis of space planning studies. Space, time intervals that could be dangerous in terms of  Bu çalışma III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumunda sözlü bildiri olarak sunulmuştur. facilitating the identification of a very human activity will be guiding the organization to start and end dates. In this study the factors cause floods and high-water occurs in the plain of Mus that mostly turns into a natural disaster are analyzed. In analyzing the geomorphological factors, using Arc GIS program from CBS instruments, in analysis of climate data, values of Mus meteorological stations histograms converted interpretations were chosen. As a result of geomorphologic analysis of the factors in more than 50% of Mus plain flood events can be experienced, it is concluded that in 40% section of the plain flood – high-water may occur. As a result of analysis of climate data; it was concluded that in February and March the snow melts due to sudden temperature increases, as a result of rapidly melting snow in the month of April with the effect of precipitation and flooding in plain of Mus as the critical months.

Keywords:

Mus, Sungu, flood, high-water, GIS.,

PDF

___

Atalay İ. (1983). Muş Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojisi ve Toprak Coğrafyası. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları N0: 24 İzmir.
Dölek İ. (2008). Bolaman Çayı Havzasının (Ordu) Uygulamalı Jeomorfolojik Etüdü (Basılmamış Doktora Tezi ) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Dölek İ., Kurt F. (2012). Sungu’da (Muş) Sel ve Taşkına Duyarlı Alanların Belirlenmesi. 1. Coğrafya Sempozyumu 28-30 Mayıs, Erzurum.
Dölek İ. (2010). Doğu Karadeniz’de Taşkın Alanlarının CBS Yardımı İle Belirlenmesi ve Risk Yönetimi: Bolaman Çayı Örneği. 2. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu. Afyonkarahisar.
Gürgen G. (2004). Doğu Karadeniz Bölümünde Maksimum Yağışlar ve Taşkınlar Açısından Önemi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı 2. (79 – 92)
Görüm T. (2008). Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Heyelan Duyarlılık Analizi: Melen Boğazı ve Yakın Çevresi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şen Z. (2009). Taşkın Afet ve Modern Hesaplama Yöntemleri. Su Vakfı Yayınları. İstanbul.
Oğuzhan Vd. (2009). Doğu Karadeniz Bölgesinde Yaşanan Taşkın Olayları, Taşkın Koruma Tesisleri ve Bu Tesislere Yapılan Müdahaleler. Ulusal Taşkın Sempozyumu 22-24 Mart, Afyonkarahisar.
Turoğlu H. – Özdemir H. (2005). Bartın’da Sel ve Taşkınlar. Sebepler, Etkiler, Önleme ve Zarar Azaltma Önerileri, ISBN 975-9060- 04-3, Çantay Kitapevi, İstanbul.