SOSYAL DIŞLANMA- YOKSULLUK İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA ÂŞIK EŞREF’İN ŞİİRLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Bir toplumu meydana getiren bireylerin, belli koşullarda bir araya gelmesini ya da ayrışmasını sağlayan çeşitli sosyolojik unsurlar mevcuttur. Ekonomik şartlar, insanların kendi sosyal çevrelerini oluşturmalarındaki önemli faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Bazı insanların ya da grupların çeşitli sebeplerle toplumun diğer kesimlerince ötekileştirilmesi sosyal dışlanma kavramını meydana getirmiş, 20. yüzyılın son çeyreğinde ise yoksulluk sosyal dışlanma kavramının merkezine yerleşmiştir. Sosyal dışlanmanın yoksullukla ilişkisi sosyolojinin konusu olmakla birlikte, şiirleriyle alt sınıf insanların sözcüsü olma rolünü üstlenen pek çok halk şairi ve âşık da şiirlerinde bu toplumsal soruna değinmiştir. Bu şairlerden biri de Âşık Eşref olup Eşref’in şiirlerinde sosyal dışlanma- yoksulluk ilişkisi çok geniş bir yer tutmaktadır. Hayatı yoksullukla geçen Âşık Eşref, gerek kendi yaşamına gerekse toplumsal gözlemlerine dayanarak yoksulluk ve sosyal dışlanma ilişkisini şiirlerinde ele almıştır. Âşık Eşref birçok şiirinde, sanatçı kişiliğini oluşturan etmenlerin merkezinde kabul ettiği yoksulluktan ötürü insanların kendisini hor görüp dışlamasından yakınmıştır. Daktilo ile yazılmış on sekiz cilt defter içerisinde yirmi bine yakın şiiri ve MESAM’da kayıtlı yüz elli kadar türküsü mevcut olan Âşık Eşref halen Almus’ta yaşamakta ve üretmeye devam etmektedir. Kaynak tarama, araştırma- inceleme ve görüşme yöntem ve tekniklerinin kullanıldığı bu çalışmayla; hem Âşık Eşref’in bilim çevrelerine tanıtılması hem de şiirlerindeki sosyal dışlanma- yoksulluk ilişkisinin ortaya konması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yoksulluk, Sosyal Dışlanma, Âşık Eşref, Halk Şiiri

PDF

___

ADAMAN, Fikret, KEYDER, Çağlar (2007) “Türkiye’nin Büyük Kentlerinin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma”, Tes-İş Dergisi, s. 83-89.
BORA, Tanıl, (2009) Sadaka, Sosyal Yardım, Dayanışma, Örgütlenme, Birikim, S. 241, s. 19-24.
ÇAKIR, Özlem (2002) Sosyal Dışlanma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 4 No: 3, s. 83-104.
DANSUK, Ercan, (1997) Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi ve Sosyo-Ekonomik Yapılarla Ölçülmesi, DPT Uzmanlık Tezleri, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Ücretler ve Gelirler Dairesi Başkanlığı, Ankara,
ERDEM, Tevfik, (2006), Yoksulluk, Feodaliteden Küreselleşmeye Temel Kavramlar ve Süreçler, (Ed: Tevfik Erdem), Lotus Yayınevi, Ankara,
GÖKBAYRAK Şenay (2005) AB’nin Sosyal Politika Koruma Sorunsalı olarak Sosyal İçerme Politikaları, Çalışma Ortamı Dergisi, S. 80
KAYA, Doğan (2014) Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimler Sözlüğü, Akçağ, Ankara
MARSHALL, Gordon, (1999) Sosyoloji Sözlüğü, (Çev: Osman Akınhay, Derya Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, İstanbul.
ÖZHASAR, Bayram (2013) Yoksul Hanelerde Sosyal Dışlanmanın Boyutları: Aydın İli Örneği, AMÜ Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın
SAPANCALI, Faruk (2005a) Sosyal Dışlanma, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir
SAPANCALI, Faruk (2005b) Avrupa Birliği’nde Sosyal Dışlanma Sorunu ve Mücadele Yöntemleri, Çalışma ve Toplum, S. 6, s. 51-106.
SEZGİN, Ahmet-Cengiz Yalçın (1993) Türk Edebiyatında Ölüm Şiirleri Antolojisi, Ünlem Yay. İstanbul,
Türkçe Sözlük (2012) TDK Yayınları, Ankara
ÜSTÜN, Nejat, (2007), Sivas’ta Yoksulluk, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Ünv. SBE, Sivas.
YARDIMCI, Mehmet (2003) Âşık Edebiyatı Araştırmaları, Ürün Yayınları, Ankara
YÜCEL, Adnan (1992) Karacaoğlan, Altın Yayınları, İstanbul