KIBRIS TÜRK VAROLUŞ MÜCADELESİ KONULU ESERLERDE KADIN KAHRAMANLIĞI

Türk kültüründe kadın kahramanlığı Dede Korkut hikâyeleri ve eski Türk destanlarından itibaren karşımıza çıkar. Eski Türk destanlarında karşımıza çıkan kahraman kadın tipi, Osmanlı’nın son dönemlerinden itibaren yeniden görülmeye başlar. Osmanlı’nın ardı ardına girdiği; 93 Harbi, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve ardından Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde gerçekleştirilen Türk Kurtuluş Savaşı ile cumhuriyet sonrası yapılan 1974 Barış Harekâtı gibi savaşlarda kadınların aktif bir rol aldığını görmek mümkündür. Bu savaşlarda Türk kadını cephede ve cephe gerisindeki yerini almış, vatanı ve bayrağı için çeşitli görevlerde bulunarak mücadele vermiş, bizzat cephede savaşarak gazi veya şehit düşmüşlerdir. İşte Türk milletinin girdiği bu savaşlarda, önemli bir işlev yüklenen kadın kahramanların, edebiyata yansıması da kaçınılmaz olmuştur. Bu çalışmada Kıbrıs Türk Varoluş Mücadelesi ve 1974 Barış Harekâtı konulu, doğrudan kadın kahramanlığını teşkil eden veya arka plânında kadın kahramanlığı olan eserler ele alınacak ve bu eserlerdeki kadın kahramanlıklarının gelenekle ilintili olduğu vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kıbrıs Türk Varoluş Mücadelesi, 1974 Barış Harekâtı, Kadın, Kadın Kahramanlığı

WOMEN HEROISM IN THE WORKS OF CYPRUS TURKISH EXISTENCE STRUGGLE

We are introduced with the woman heroism in Turkish culture since The Story of Dede Korkut and in old Turkish epics. The heroic type of woman can be seen during the last days of Ottoman Empire. It is possible to witness how women took vigorous roles during the wars, for example, The War of 93, the Balkan Wars, World War I and then the Turkish War of Independence which was led by Mustafa Kemal Ataturk and finally, the 1974 Cyprus Peace Operation. The Turkish Women joined these combat zones by taking vital missions at both lines: forefront and background of the war to fight for their homeland and flag in the expense of their lives as either veterans or martyrs. The literature was inevitably influenced by the reflection of the women heroes, who had crucial role throughout in these wars that Turkish nation involved. In this study, some literature works such as novels, stories, plays and poems that took place in the background of the combats while covering the direct women heroinism in the field by focusing Cyprus Turkish Existence Struggle and the 1974 Cyprus Peace Operation, and lastly, how these women heroinism in these works are relevant with the tradition besides.

Keywords:

Cyprus Turkish Existence Combat, 1974 Peace Operation, Woman Heroism, Tradition Novel, Story, Play, Poem,

PDF

___

Altıner, A. (1975). Kıbrıs’a Doğan Güneş, İstanbul: Bakış Müessesesi Matbaa ve Kütüphanesi. Altınkaynak, Y. (2004). Millî Mücadele Romanında Kadın Tipleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı (Yeni Türk Edebiyatı) Anabilim Dalı. Arıklı, G. (2014). “1958 Şehidi Şerife Bacı’nın Kıbrıs Türk Basın ve Edebiyatına Yansıması”, Belkıs Halim Vassaf Anısına Edebiyatta Kadın, (Yay. Haz. Metin Turan), Ankara: Sage Matbaacılık. Bayrı, M. M. (y.t.y). Kıbrıslı Ali Çavuş, y.y.y: y.e.y. Besleyici, H. (1978). Kıbrıslı İkizler, İstanbul: Çocuk ve Gençlik Dizisi. Besleyici, H. (1979). Kıbrıslı Zeynep, İstanbul: Şenyıldız Yayınevi. Birinci, N. (1980). Kıbrıslı Mehmet, İstanbul: Er-Tu Matbaası. Çaka, C. (1948). Tarih Boyunca Harp ve Kadın, Ankara: Askeri Fabrika Basımevi. Çeki, F. (2017). Kıbrıs’ın Mücahit Hemşireleri, İstanbul: Kalkedon Yayınları. Enginün, İ. Cunbur, M. ve Özdemir, C. (1983). Millî Mücadele’de Türk Kadını, Ankara: Türk Ticaret Bankası Yayınları. Enginün, İ. (2004). “Millî Mücadele’de Türk Kadını”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Dergâh Yayınları. Erdoğan, M. (1967). Kıbrıs Ateşler İçinde, Ankara: Fon Matbaası. Ergin, M. (2011). Dede Korkut Kitabı, 45. Baskı, İstanbul: Boğaz İçi Yayınları. Güler, M. (1964). Kıbrıs Destanı, İstanbul: Alpaslan Matbaası. Ilgar, H. (1976). Gonca Kıbrıslı Bir Mücahidin Romanı, İstanbul: Dede Korkut Yayınları. Kaplan, M. (1976). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar I, İstanbul: Dergâh Yayınları. Keser, U. (2017). Kıbrıs’ta Bir Mücadele Kadını Dr. Ayten Berkalp, Lefkoşa: Okman Printing Ltd. Koç, D. (1964). Kıbrıs Destanı-Kıbrıs Adasında Esir Olan 200 Türk Kadınının Destanı, Sivas: Esnaf Matbaası. Odabaşı, M. A. (1964). Kıbrıs’a Giden Öğretmen, Konya: Kanaat Matbaası. Önhan, E. (1990). İkinci Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’in İlanına Kadar Kadın Cemiyetleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü. Örs, İ. (1975). Mücahitin Oğlu, İstanbul: Milliyet Yayınları. Özakman, T. (2012). Çılgın Türkler Kıbrıs, İstanbul: Bilgi Yayınevi. Sanay, R. (1964). İngiliz Kemal Kıbrıs Muamması Peşinde, İstanbul: Nebioğlu Yayınevi. Şahin, C. ve Şahin, M. (2013). “Osmanlı Son Dönemi İle Milli Mücadele Yıllarında Türk Kadınının Sosyal, Siyasî Ve Askerî Faaliyetleri”, NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2, s.53-72. Tansel, F. A. (1991). İstiklâl Harbinde Mücahit Kadınlarımız, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Tecmen, H. (2010). Kıbrıs’ta Üç Türk Çocuğu, İstanbul: Özyürek Yayınevi. Torun, E. (1964). Kıbrıs Uğruna Can Veren Şehitlerimizin Destanı, Samsun: Örnek Matbaası. Türkmen, F. (y.t.y). Rumların İç Yüzü, “Kıbrıs Yıldızı”, İstanbul: Altın Yayın. Üçok, B. (1965). İslâm Devletinde Kadın Hükümdarlar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Prof. Dr. Umay Türkeş Günay Prof. Dr. Oğuz Karakartal Prof. Dr. Yavuz Demir Prof. Dr. Adnan Akgün Prof. Dr. Ömer Faruk Huyugüzel