KLASİK TÜRK NESRİNDE ATIF VÂVININ YAZIMI ÜZERİNE ÖNERİLER

Klasik Türk nesri eserlerinde, ister estetik nesir olsun isterse belâgat kitaplarının sade ve orta üslup olarak kaydettiği eserlerde olsun atıf vâvı (vâv-ı atfî) ile kurulan Farsça atıf tamlamalarının (terkîb-i atfî) kullanıldığı görülmektedir. Bunların Arap imlâsına göre meftûh (ve) olarak mı yoksa Fars üslubuna göre zammeli (u, ü, vü) biçiminde okunması ile ilgili araştırmacıların değişik tasarrufları bulunmaktadır. Hatta aynı kelimelerle kurulan ve aynı görevdeki tamlamaların bulunduğu bir eserde tamlamanın birisi atıf vâvı ile okunmuşken diğeri rabıt vâvı (vâv-ı rabtî) ile okunmuştur. Bu yüzden klasik Türk edebiyatı düzyazı eserlerinde, Farsça kurala göre okunan atıf tamlamaları ile Arapça kurallara göre okunan ve Türkçede bağlama grubu oluşturan “ve”nin kullanımının herhangi bir kurala bağlanmadığı görülmektedir. Atıf vâvının eserlerdeki farklı şekillerinin belirlenmesi ve kullanımının nasıl olması gerektiğinin çözülmesi, eserlerdeki karmaşayı ortadan kaldıracağı gibi yazım ve kural birliğine uyulmasını da sağlayacaktır. Klasik Türk nesrinde tespit ettiğimiz ikili kullanımlar bazı belâgat ve dilbilgisi kitaplarının verdiği bilgilere göre değerlendirilmeye çalışılacaktır.

___

  • Baranoğlu, Şahin (1999) Abdurrahman Süreyyâ Mizânü’l-belâga. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
  • Başkal, Zekeriya (2011). Sefîne-i Belâgat, Sözün Gemisi (İnceleme-Metin). Ankara: Taşhan Yayınları.
  • El-hacc İbrâhim Efendi (1305). Edebiyyât-ı Osmâniyye. İstanbul: Mahmûd Beğ Matbaası.
  • Hacı Ali Efendi. Tuhfetü’l-mücâhidîn ve Behçetü’z-zâkirîn. Nûr-ı Osmâniye Kütüphanesi. No. 2293. v. 61-a.
  • Karaçelebi-zâde Abdülâziz Efendi. Süleymân-nâme. Râşid Efendi Kütüphanesi. No. 914. v. 1-b, 2-a.
  • Mehmet Rifat (1311). Hâce-i Lisân-ı Osmânî. İstanbul: Kasbar Matbaası.
  • Ünver, İsmail (1993). “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”. Türkoloji Dergisi. C.IX. Ankara: AÜ Basımevi. s.51-91.