Seçkinci Siyaset Bağlamında Bir 28 Şubat Analizi

Mills’in Amerikan toplumu bağlamında değerlendirdiği iktidar seçkinlerinin, Türkiye açısından da bir karşılığı olduğu ifade edilebilir. Tıpkı Mills’in iktidar üçgeninde olduğu gibi, Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte kendisini yeniden var eden seçkinler; bürokrasi, İstanbul sermayesi ve ordu olmak üzere üç sacayağı üzerine oturmuştur. En belirgin ortak nitelikleri, devrimler sonrası elde ettikleri kazanımları kaybetmemek olan ve bu ortak çıkar etrafında kenetlenen bu üçlünün, aynı zamanda varlıklarının devamı da kendilerini var etmek için var ettikleri ideolojik zemine bağlı olmuştur. 28 Şubat, bu seçkin sınıfın varlığını devam ettirmeye yönelik girişimlerinden en önemlisidir. Zira öncüllerinden farklı olarak 28 Şubat ile ilk defa bir darbe, ülkede bütüncül bir kırımdan ziyade tek bir düşünce ve yaşam biçimini hedef almıştır. Bu çerçevede çalışmada kısaca Mills’in iktidar seçkinleri tezi kısaca özetlendikten sonra, Türkiye’nin seçkinlerine ilişkin genel bir değerlendirme yapılmıştır. Muhafazakâr seçkinler ya da Cumhuriyet seçkinleri olarak adlandırılan yerleşik seçkinlerin, kendilerine meydan okuyan yeni bir sınıfla karşılaştıklarında verdikleri tepki, merkez-çevre ilişkisi bağlamında değerlendirilmiş ve ilişkinin merkezine cumhuriyet devrimlerine karşı gelişen dinsel muhalefet koyulmuştur. Ardından 28 Şubat’ı hazırlayan sosyo-politik ve ekonomik durum ortaya konulduktan sonra, 28 Şubat’ın aktörleri Mills’in tezi bağlamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

28 Şubat, iktidar seçkinleri, siyasal seçkin, askeri darbe

An Analysis of February 28th (Coup d’état) within Elitist Politics

It can be stated that the power elites that Mills evaluated in terms of American society have an equivalent in terms of Turkey. Just as it is in the Mills’ power triangle, the elites that renovated themselves with the proclamation of the Republic stand on three trivets; bureaucracy, İstanbul capital and the army. The most notable common feature of this triad who was losing their gains after the revolutions and interlocked to each other around common interests and also the continuance of their existence depends on the ideological ground that they made happen in orderto bring themselves into existence. February 28th is one of the most important attempts aimed at this elite class to continue its existence. Because, unlike its predecessors, with February 28th, for the first time a coup d’état targeted single way of thought and life instead of a totalitarian slaughter in the country. Within this scope, after summarizing Mills’ thesis shortly in the study, a general assessment about the elites of Turkey is made. The established elites, who are called conservative elites or Republican elites, are assessed in terms of the response they gave when they had encountered a new class who challenged them and the center-periphery relations and the religious opposition which is developed against the republican revolutions is put into the middle of the relationship. Then, after introducing the socio-political and economic situation that set the ground for February 28th, the actors of February 28th are assessed in terms of Mills’ thesis.

Keywords:

February 28th, Power Elites, Political Elites, Coup d’état,

PDF

___

ARSLAN Ali, (2004), “Türkiye’de İktidarın Sosyolojik Anatomisi ve İktidar Seçkinleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.6, S.1, ss.1-25.
ARSLAN Ali, (2003), “Eşitsizliğin Ekonomik Temelleri: Elit Teorisi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.2. S.6, ss.115-135.
ATAY Falih Rıfkı, (1960), Çankaya, İstanbul: Dünya Yayınları.
BERİŞ Hamit Emrah, (2015), Tek Parti Döneminde Devletçilik, İstanbul: Tezkire Yayınları.
BOLAT Ömer, (2012), “Halen 28 Şubat'ın Borçlarının Faizlerini Ödüyoruz”, https://www.haberler.com/eski-musiad-baskani-bolat-halen-28-subat-in-3557386-haberi/
BUĞRA Ayşe, (2016), Devlet ve İşadamları, çev. Fikret Adaman, İstanbul: İletişim Yayınları.
DEMİR Ömer, (2005), “Anadolu Sermayesi ya da İslamcı Sermaye”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık, İstanbul: İletişim Yayınları.
Eğitim Bir Sen, (2014), Rakamlarla 28 Şubat Raporu, Ankara.
GÖKÜŞ Mehmet, (2000), “Tek Parti Döneminde Türk Kamu Bürokrasisinin Gelişimi” Amme İdaresi Dergisi, C.3, S.2, ss.23-33.
GÜZELSARI Selime, Saadet Aydın, (2010), “Türkiye’de Büyük Burjuvazinin Örgütlü Yükselişi: Siyasal Ve Yönetsel Süreçlerin Biçimlenmesinde TÜSİAD”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.2010-1,S.20, ss.43-68.
HALE William, (2014), Türkiye’de Ordu ve Siyaset, çev. Ahmet Fethi, İstanbul: Alfa Aktüel.
HEPER Metin, (2006), Türkiye’de Devlet Geleneği, çev.Nalan Soyarık, İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
KARPAT Kemal, (2007), Türkiye’de Siyasal Sistemin Evrimi, çev.Esin Soğancılar, Ankara: İmge Kitabevi.
KARPAT Kemal, (2009), Elitler ve Din, (çev., yay. haz. Güneş Ayas), İstanbul: Timaş Yayınları.
KEYDER Çağlar, (2015), Devlet ve Sınıflar, İstanbul: İletişim Yayınları.
KONGAR Emre, (2007), 21. Yüzyılda Türkiye, İstanbul: Remzi Kitabevi.
LAÇİNER Ömer, (2013), “Türk Militarizmi I”, Bir Zümre, Bir Parti Türkiye’de Ordu, İstanbul: İletişim Yayınları.
LEWIS Bernard, (2000), Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, Ankara: TTK Yayınları.
MARDİN Şerif, (2007), “Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar Merkez Çevre İlişkileri”, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, İstanbul: Alfa Aktüel.
MERT Nuray, (2007), Merkez Sağın Kısa Tarihi, İstanbul: Selis Kitaplar.
MILLS Wright, (1974), İktidar Seçkinleri, çev. Ünsal Oskay, Ankara: Bilgi Yayınevi.
ÖNİŞ, Ziya, (1997), “The Political Economy of ıslamic Resurgence in Turkey: The Rise of the Welfare Party”, Third World Quarterly, (Semp., 1997), Vol.18, No.4, p.743.
ÖZBUDUN Ergn, (1995), “Türkiye’de Devlet Seçkinleri ve Demokratik Siyasal Kültür”, Türkiye’de Demokratik Siyasal Kültür, Ankara: TDV Yayınları.
ŞAYLAN Gencay, (1974), Türkiye’de Kapitalizm, Bürokrasi ve Siyasal İdeoloji, Ankara: TODAİE Yayınları.
TOPRAK Binnaz, (2007), “Türkiye’de Dinin Denetim İşlevi”, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, İstanbul: Alfa Aktüel.
TURAN İlter, (2007), “Türkiye’de Siyasal Kültürün Oluşumu”, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, İstanbul: Alfa Aktüel.
TURHAN Mehmet, (2000), Siyasal Elitler, İstanbul: Gündoğan Yayınları.
VERGİN Nur, (2013), Siyasetin Sosyolojisi, İstanbul: Doğan Kitap.
YÜCEKÖK Ahmet, (1976), Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: Gerçek Yayınevi.