Lapseki Çınaraltı Meydanı: Antik Yunan’dan Modern Türkiye’ye Kadına Kapalı Erkeksi Kamusal Alan

Bu çalışmanın temel amacı, Çanakkale’ye bağlı Lapseki ilçesinin şehir merkezinde yer alan Çınaraltı Meydanı örneği üzerinden, Antik Yunan’dan modern Türkiye’ye kadına kapalı bir mekanın toplumsal bellekteki sosyolojik arka planını ortaya çıkarmaktır. Bunun için on beş kadın ve on beş erkek katılımcı ile yüz yüze derinlemesine mülakat yöntemi kullanılarak nitel bir araştırma yapılmıştır. İlçede yaşayan kadınlar Çınaraltı diye adlandırılan bu kamusal mekandan geçmemekte, geçmek zorunda kalanlar da buradan geçerken rahatsız ve tedirgin olmaktadırlar. Erkekler de kadınların bu meydandan geçmesinden rahatsız olmakta ve rahatsızlıklarını tavır ve davranışlarıyla hissettirmektedirler. Araştırmada erkek ve kadınların bu kamusal mekanla ilgili zihinsel okuması ayrı ayrı yapılmış ve mekana ilişkin toplumsal hafızanın nesilden nesile aktarıldığı tespit edilmiştir. Mekana yönelik olarak inşa edilmiş toplumsal hafıza, eğitim, iktisadi hayatta yer alma ve yaş gibi değişkenlerden etkilenmeksizin varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Çınaraltı Meydanı örneği, “erkeksi” kamusal alanın kadının ve erkeğin zihinsel kalıplarında kendisini her defasında yeniden üreterek nasıl sürdürdüğünün çarpıcı bir örneğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

toplumsal Cinsiyet, Özel alan, Kamusal alan, Katılım, Çınaraltı Meydanı, Agora

Lapseki Çınaraltı Square: A Male Publıc Spehere that has been Closed to Women from Ancient Greek to Modern Turkey

The primary goal of this research is to uncover the sociological background of a space that has been closed off to women from Ancient Greece to modern Turkey, using the example of Çınaraltı Square, which is located in the heart of the Lapseki district of Çanakkale. In order to achieve this goal, a qualitative study was conducted with fifteen female and fifteen male participants using the face-to-face in-depth interview method in person. Women who live in the district do not pass through this public space known as Çınaraltı, and those who do have to pass through this place feel uncomfortable and uneasy about their situation. Men are not pleased to see women passing through this square, and their attitudes and actions reflect their displeasure with the sight of women passing through. Women’s and men’s under-consciousness about this public space was examined separately in the study, which discovered that social memory of the space has been passed down from generation to generation. The social memory that is created for a place has survived and has not been affected by variables such as education, participation in economic life, or age. A striking example of how the “masculine” public sphere survives by reproducing its meaning in the mental patterns of both men and women can be found at Çınaraltı Square in Çanakkale.

Keywords:

Gender, Private Sphere, Public Sphere, Participation, Çınaraltı Square, Agora,

PDF

___

A. İ. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 3 Ekim.
A. G. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 2 Ekim.
Aksoy, E. (2020). Üçüncü derece arkeolojik sit alanlarını koruma: Lampsakos kuzey nekropol alanı. İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 31(11), 1882-1908.
Aksoy, R. (2017). Kadınların sokak sohbetlerinden kamusal alana (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Aktuğ, O. (2021). Lapseki Haberleri, https://twitter.com/lapsekih adresinden 01/10/2021 tarihinde erişilmiştir.
A. L. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 02 Mayıs.
A. O. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 30 Eylül.
Ardener, E. (2006). Belief and the problem of women and the ‘problem’ revisited. Ellen Lewin (Ed.). Feminist Anthropology A Reader içinde. (s. 47-65). Malden, Oxford: Blackwell Publishing.
Arendt, H. (2011). İnsanlık durumu. (çev. Bahadır Sina Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.
Arendt, H. (2012). Devrim üzerine. (çev. Onur Eylül Kara). İstanbul: İletişim Yayınları.
A. S. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 27 Haziran.
Avcil, C. (2020). Kamusal alanı dijitalleşme çerçevesinde yeniden okumak. Liberal Düşünce Dergisi, 26(103), 81-110.
Berktay, F. (2004). Kadınların insan haklarının gelişimi ve Türkiye. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferens Yazıları, 7. https:// stk. bilgi.edu.tr/ media / uploads / 2015/0 2 /01/ berk tay s t d 7. Pd f adresinden 10/09/2021 tarihinde erişilmiştir.
Berktay, F. (2013). Kadınlar, siyaset ve demokrasi. Aydın Cıngı (Ed.). Sosyal demokrasi notları içinde. (s.263-279). İstanbul: Kaldekon Yayınları.
Berktay, F. (2004). Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 3: modernleşme ve batıcılık. Tanıl Bora ve Mehmet Gültekingil (Ed.). Doğu ile batı’nın birleştiği yer: kadın imgesinin kurgulanışı içinde (s.275-285). İstanbul: İletişim Yayınları.
Biçer, O. H. (2017). Jürgen Habermas, Hannah Arendt ve Rıchard Sennett’in kamusal alan yaklaşımları. Sosyolojik Düşün, 2(1), 45-54. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/324290 adresinden 15/09/2021 tarihinde erişilmiştir.
Bonnard, A. (2004). Antik yunan uygarlığı - 1 İlyada’dan parthenon’a. (çev. Kerem Kurtgözü). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Buruldağ, E. (2017). Lampsakos’ta kurulan bir Roma kolonisi: c.g.ı.l., Anadolu Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dergisi, 43.
C. B. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 10 Mayıs.
C. G. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 01 Mayıs.
Candur, H. T. (2019). Antik çağ’da agora (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Çaha, Ö. (2001). Türkiye’de kadın hareketi tarihi: değişen bir şey var mı? Kadın Bienali Ekinlikleri Çerçevesinde Türkiye’de Kadın ve Sivil Toplum, İstanbul-Turkey.
Çaha, Ö. (2006). İdeolojik kamusalın sivil kamusala dönüşümü. (Ed.). Ahmet. Karadağ Kamusal alan ve Türkiye içinde. (s. 159-191). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Çakır, S. (2019). Erkek kulübünde siyaset. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Çayır, K. (2017). İslamcı bir sivil toplum örgütü: gökkuşağı İstanbul kadın platformu. Nilüfer Göle (Ed.). İslam’ın yeni kamusal yüzleri içinde (s. 41-67). İstanbul: Metis Yayınları.
D. B. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 09 Mayıs.
Ebestein, W. (1996). Siyasi felsefenin büyük düşünürleri. (çev. İsmet Özel). İstanbul: Şule Yayınları.
Ergin, Y. G. (2015). Antik Yunan Sosyal Tarihi, http://auzefkitap.i stanbul.edu.tr/kitap/ tarih _a o/ ays tarihi. pdf adresinden 07/10/2021 tarihinde erişilmiştir.
Göktürk, M. T. (2002). Anadolu’da her sikke bir şehir-Anadolu’da Sikke Basan Şehirler Üzerine Alfabetik Bir İnceleme. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2001 Yıllığı XVI, Anadolu Medeniyetleri Müzesini Koruma ve Yaşatma Derneği, Yay. No: II-16, Ankara: 109-182.
Göle, N. (1992). 80 sonrası politik kültür. Türkiye günlüğü, 21, 49-54.
Göle, N. (2019). Modern mahrem, medeniyet ve örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
Günindi, E. A. (2015). Özel alan / kamusal alan dikotomisi: kadınlığın “doğası” ve kamusal alandan dışlanmışlığı. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 80-102. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/117726 adresinden 22/09/2021 tarihinde erişilmiştir.
Habermas, J. (2017). Kamusallığın yapısal dönüşümü.(çev. Tanıl Bora ve Mithat Sancar). İstanbul: İletişim Yayınları.
Halbwachs, M. (2017). Kollektif hafıza. Ankara: Heretik Yayıncılık.
Hill, C. (2016). İngiltere’de devrim çağı 1603-1714. (çev. Uygur Kocabaşoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
Homeros. (2014). Odysseia. (çev. Azra Erhat ve A. Kadir). Istanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kandiyoti, D. (2013). Cariyeler bacılar yurttaşlar kimlikler ve toplumsal dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları.
Karadağ, A. (2006). Kamusal alan modelleri: çoğulcu perspektiften bir değerlendirme. Ahmet Karadağ (Ed.). Kamusal alan ve Türkiye içinde (s. 5-39). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Lefebvre, H. (1991). The production of space. Oxford, OX, UK: Blackwell.
Oktay, D. (2007). Kentsel kimlik ve canlılık bağlamında meydanlar: kuzey kıbrıs’ta bir meydana bakış, Mimarlık Dergisi, Mart, Nisan, 334. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=52&RecID=1288 adresinden 12/10/2021 tarihinde erişilmiştir.
Öke, M. (2020). Demokrasi mücadelesi veren devrimci kadınlar, Gaia Dergi. https:// gaiadergi.com / demokrasi-mucadelesi- veren-devrimci- kadinlar/ adresinden 02/09/2021 tarihinde erişilmiştir.
S. A. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 05 Ekim.
Sancar, S. (2011). Türkiye’de kadın hareketinin politiği: tarihsel bağlam, politik gündem ve özgünlükler. Serpil Sancar ve Pelin Özer (Ed.). Birkaç arpa boyu: 21. yüzyıla girerken Türkiye’de feminist çalışmalar, Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a armağan içinde (s. 61-117). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Sancar, T.Y. (2014). Şiddet kültürü ve ceza hukuku açısından kadına yönelik şiddet. Funda Kaya, Nadire Özdemir ve Gülriz Uygur (Ed.). Kadına yönelik şiddet ve ev-içi şiddet içinde (s.102). Ankara: Savaş Yayınları.
Sennett, R. (2010). Kamusal insanın çöküşü. (çev. Serpil Durak ve Abdullah Yılmaz) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sosyal Toplum. (2020). https://sosyaltoplum.com/turkiyede-basortusu-yasagi-ne-zaman-kalkti/ adresinden 11/10/2021 tarihinde erişilmiştir.
Strabon. (2012). Antik anadolu coğrafyası. Kitap: XII-XIII-XIV. (çev. Adnan Pekman). İstanbul: Arkeoloji Sanat Yayınları.
Takaoğlu, T. (2007, Haziran). Antik Lampsakos’lu bilgin ve düşünürler. Lâpseki değerleri sempozyumu, (s.204-212) içinde. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası.
Tekeli, Ş. (2015). 1980’ler Türkiyesi’nde kadın bakış açısından kadınlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
T. Ç. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 01. Ekim.
T. İ. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül, Lâpseki / Çanakkale, 10 Mayıs.
Torun, T. (2020). Jürgen Habermas’ın kamusal alan kavrayışı: rasyonel politik irade oluşumu. Kaygı, 19(1), 220-238.
Tuna, C. (T.Y.). Lapseki. Yayıncı: Bilinmiyor.
Zihnioğlu, Y. (2003). Kadınsız inkılap Nezihe Muhiddin, kadınlar halk fırkası, kadın birliği. İstanbul: Metis Yayınları.