ZİYA GÖKALP'İN DÜŞÜNSEL KAYNAKLARI ÜZERİNE NOTLAR: ALMAN SOSYOLOJİSİ ETKİSİ TARTIŞMALARI
Ziya Gökalp Türkiye'de sosyolojinin kurucusu ve Türk düşünce dünyasının en etkili isimlerinden birisidir. Günümüzde bu etkiye bağlı olarak onun sosyolojik düşünceleri üzerine zengin bir literatür oluşmuştur. Gökalp'in düşünsel kaynakları üzerine yapılan çalışmalar bu literatürde önemli bir yer tutar. Yaygın kanıya göre Gökalp, Fransız sosyolojisi ve özellikle Durkheim'dan etkilenmiş, düşünce sistematiğini bu geleneğe dayanarak oluşturmuştur. Ancak onun sosyolojisinin belirgin bir biçimde Alman düşünce geleneği ve sosyolojisinden etkilendiğini iddia eden çalışmalar da mevcuttur. Bu makalede Ziya Gökalp'in düşünsel kaynakları konusunda pek fazla üzerinde durulmayan Alman sosyolojisi etkisi tartışmaya açılacaktır. Ancak bu tartışmaya girmeden önce Gökalp'in toplumsal meseleler karşısında bir tutum sahibi oluşu ve ardından Fransız sosyolojisi ve Durkheim'la kurduğu ilişki tanıtılacaktır. Böylece Gökalp'in düşünsel kaynakları konusundaki farklı yaklaşımların karşılaştırılması için bir zemin oluşturulacaktır.
NOTES ON ZİYA GÖKALP'S INTELLECTUAL SOURCES: DISCUSSIONS ON THE INFLUENCE OF GERMAN SOCIOLOGY
Ziya Gökalp is the founder of sociology in Turkey and he is one of the most influential names of the Turkish intellectual world. A rich literature was generated about his sociological ideas based on his influence. Studies conducted upon his intellectual sources have a special place in the literature. According to common belief, Gökalp was influenced by French sociology, especially from Durkheim, and developed his system of thought based on this tradition. However, there are also some other studies claiming that his sociology was influenced by the German intellectual tradition and sociology. In this article, the influence of the German sociology, which is not elaborated much, will be opened up for discussion regarding the intellectual sources of Ziya Gökalp. However, before dwelling upon this discussion, Gökalp's stance against social issues followed by his relationship with French sociology and Durkheim will be presented. Thus, a basis for the comparison of different approaches concerning Gökalp's intellectual sources will be provided.
___
- Aydın, Suavi; "Türk Düşüncesinde Alman Etkisi", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce-Dö- nemler ve Zihniyetler içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 947-970.
- Aytekin, E. Attila; "Kapitalistleşme ve Merkezileşme Kavşağında", Osmanlı'dan Günümüze Türkiye'de Siyasal Hayat içinde, haz., Gökhan Atılgan v. dğr., İstanbul: Yordam Yayınları, 2015, s. 39-87.
- Berkes, Niyazi; "Ziya Gökalp'in Sosyolojisi", Yurt ve Dünya, 7, 1941, s. 277-292.
- Berlin, Isaiah; Romantikliğin Kökleri, haz., Henry Hardy, Çev., Mete Tunçay, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010.
- Bıçak, Ayhan; "Ziya Gökalp'in Felsefe Anlayışı", Kutadgubilig, 18, 2010, s. 51-72.
- Coenen-Huther, Jacques; Durkheim'ı Anlamak, İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
- Dellaloğlu, Besim; Romantik Muamma, İstanbul: Bağlam Yayınları, 2002.
- Doğan, Necmettin; Alman Sosyoloji Geleneği, İstanbul: Kitabevi, 2012.
- Durkheim, Emile; Toplumsal İşbölümü, İstanbul: Cem Yayınevi, 2006.
- Emirbayer, Mustafa; Emile Durkheim-Sociologist of Modernity, Cornwall: Blackwell Publis- hing, 2003.
- Erişirgil, Mehmet Emin; Bir Fikir Adamının Romanı, haz., Aykut Kazancıgil-Cem Alpar, An- kara: Nobel Yayın Dağıtım, 2007.
- Ertürk, Recep; "Ziya Gökalp Durkheim İlişkisi ve Bu İlişkinin Tarifi", Sosyoloji Dergisi, 10, 2005, s. 81-90.
- Gökalp, Ziya; Türkçülüğün Esasları, haz., Mehmet Kaplan, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1976.
- ----; "Bir Kavmin Tedkikinde Takib Olunacak Usul", Makaleler III (Milli Tetebbular Mec- muası'ndaki Makaleler) içinde, haz., M. Orhan Durusoy, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayın- ları, 1977, s. 3-16.
- ----; "İçtimai Neviler", Makaleler VIII (Halka Doğru Mecmuası'nda Yayınlanan Yazılar) içinde, haz., Ferit Ragıp Tuncor, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1981, s. 36-42.
- ----; "Mefkure Nedir?", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülha- luk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 41-47.
- ----; "Mefkure ve Şe'niyet", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Ab- dülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 48-52.
- ----; "Manevi Hayat ve Deruni Hayat", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 53-58.
- ----; "Mefkurenin Nev'ileri ve Derecatı", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) için- de, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 59-61.
- ----; "Mefkurenin Harikaları", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 62-66.
- ----; "Tekamül Mefkuresi", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Ab- dülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 78-80.
- ----; "Felsefi Vasiyetler: III, Pirimin Vasiyeti", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 105-107.
- ----; "Türk Meşrutiyeti'nin Tekamülü", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 120-123.
- ----; "Tarih İlim mi Yoksa Sanat mı?", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 195-196.
- ----; "Tarihte Usul", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 197-199.
- ----; "Tarih Usulünde Şahitler", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 200-202.
- ----; "Tarih Usulünde An'aneler", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 203-206.
- ----; "Tarih Usulünde Abideler", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 207-208.
- ----; "Millet Nedir", Makaleler VII (Küçük Mecmua'daki Yazılar) içinde, haz., Abdülhaluk Çay, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982, s. 226-231.
- ----; "Mefkure", Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak içinde, haz., Yalçın Toker, İstan- bul: Toker Yayınları, 1992, s. 51-56.
- ----; "Milliyet Mefkuresi", Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak içinde, haz., Yalçın To- ker, İstanbul: Toker Yayınları, 1992, s. 70-71.
- ----; "Felsefi Vasiyetler II-Hocamın Vasiyeti", Küçük Mecmua II içinde, haz., Şahin Filiz, Antalya: Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, 2009, s. 107-111.
- ----; "Yeni Hayat ve Yeni Kıymetler", Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak içinde, haz., Osman Karatay, Ankara: Akçağ Yayınları, 2013, s. 111-117.
- Göksel, Ali Nüzhet; Ziya Gökalp, Hayatı-Eserleri, İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi, 1948.
- ----; Ziya Gökalp'in Neşredilmemiş Yedi Eseri ve Aile Mektupları, İstanbul: Işıl Matbaası, 1956.
- Heyd, Uriel; Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri, İstanbul: İlgi Kültür Sanat, 2010.
- İnalcık, Halil; "Ziya Gökalp: Yüzyıla Damgasını Vuran Düşünür", Doğu Batı-Makaleler I içinde, haz., Şermin Korkusuz-Zeynep Uygurer, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2006, s. 91-118.
- Kaya, Tülay; "Eserlerinden ve Yakınlarının Yazdıklarından Hareketle Ziya Gökalp Üzerine Biyografik Notlar", Ziya Gökalp içinde, haz., Korkut Tuna-İsmail Coşkun, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2011, s. 12-43.
- Karakaş, Mehmet; "Ziya Gökalp'e Yeniden Bakmak", Türkiye Araştırmaları Literatür Der- gisi, 11, 2008, s. 435-476.
- Kırzıoğlu, Fahrettin; "Ziya Gökalp'in Kronolojisi", Doğumunun Sekseninci Yıldönümü Do- layısıyla Ziya Gökalp ve Açılan Ziya Gökalp Müzesi içinde, Diyarbakır Tanıtma Derneği Neşriyatı, İstanbul: Işıl Matbaası, 1956.
- Parla, Taha; Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye'de Korporatizm, İstanbul: İletişim Yayınları, 1993.
- Sezer, Baykan; "Ziya Gökalp ve Durkheim", 60. Ölüm Yıldönümünde Ziya Gökalp içinde, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, 1986, s. 19-26.
- ----; "Ziya Gökalp Üzerine İki Değerlendirme", İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yükseko- kulu Yıllığı I içinde, İstanbul, 1988, s. 226-240.
- Şakir, Ziya; İttihat ve Terakki I-Nasıl Doğdu?, İstanbul: Akıl Fikir Yayınları, 2014.
- Şapolyo, Enver Behnan; Ziya Gökalp, İttihat ve Terakki ve Meşrutiyet Tarihi, İstanbul: Güven Basımevi, 1943.
- Tönnies, Ferdinand; "Gemeinschaft ve Gesellschaft", Şehir ve Cemiyet içinde, haz., Ahmet Aydoğan, İstanbul: İz Yayıncılık, 2000, s. 185-217.
- Türkdoğan, Orhan; Ziya Gökalp Sosyolojisinde Bazı Temel Kavramların Değerlendirilmesi, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara: Baylan Matbaası, 1973.
- ----; Ziya Gökalp Sosyolojisinin Temel İlkeleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fa- kültesi Vakfı Yayınları, 1998.
- Tütengil, Cavit Orhan; Ziya Gökalp Üstüne Notlar, Ankara: Varlık Yayınları, 1964.
- Ülken, Hilmi Ziya; "Hepimiz İçin Hareket Noktası", İş, 19, 1939, s. 156-157.
- ----; Ziya Gökalp, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, haz., Yunus Koç, 2007.
- ISSN: 1303-3387
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: Dergah Yayınları A.Ş.
Sayıdaki Diğer Makaleler
TEMPORAL PARÇALAR METAFİZİĞİ I: SÜREGELİMCİLİK TEORİSİ VE SİDER'IN DÖRT-BOYUTÇULUĞU
ZİYA GÖKALP'İN DÜŞÜNSEL KAYNAKLARI ÜZERİNE NOTLAR: ALMAN SOSYOLOJİSİ ETKİSİ TARTIŞMALARI
HUME'UN FELSEFESİNDE ZAMAN VE MEKÂNIN SONSUZ BÖLÜNEBİLİRLİĞİNİN İMKÂNI