SİRÂCEDDİN EL-URMEVÎ'NİN RİSÂLE Fİ'L-FARK BEYNE MEV- ZÛ'AYİ'L-İLMİ'L-İLÂHÎ VE'L-KELÂM ADLI ESERİ: ELEŞTİREL METİN VE ÇEVİRİ
Bu makalede, Sirâceddin el-Urmevî'nin (ö. 682/1283) metafizik ile kelamın konuları arasındaki farkı açıklamak üzere kaleme aldığı Risâle fi'l-fark beyne mevzû'ayi'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm (Metafizik ile Kelamın Konuları Arasındaki Farka Dair Risale) adlı eser tahkik ve tercüme edildi. Makalede, öncelikle risalenin içeriğine dair açıklamalar yapıldı. Urmevî'nin metinde, metafiziğin konusunu var olması bakımından varolan (el-mevcûd bi-mâ hüve mevcûd); en önemli araştırmasını Tanrı'nın varlığı; kelamın konusunu ise Allah'ın zatı olarak belirlediği tespit edildi. Bunun ardından, risalenin muhtemel yazım dönemine işaret edildi ve mevcut nüshaları tanıtıldı. Tahkik ve çeviri yöntemine dair açıklama yapıldıktan sonra, risale Türkiye ve İran kütüphanelerindeki elyazmaları üzerinden tahkik edildi ve Türkçeye çevrildi.
SİR?J AL-D?N AL-URMAW?'S WORK ENTİTLED RİS?LA F? L-FARQ BAYNA MAW??'AY AL-'İLM AL-İL?H? WA L-KAL?M: CRİTİCAL EDİTİON AND TURKİSH TRANSLATİON
In this article I critically edit and translate into Turkish Siraj al-Din al-Urmawi's work entitled Risala fi l-farq bayna mawdu'ay al-'ilm al-ilahi wa l-kalam (Treatise on the Difference between Subjects of Metaphysics and al-Kalam) which aims to explain the difference between subjects of the first philosophy and Islamic theology. I primarily explain about content of the treatise in the article. I determine that al-Urmawi results that the subject of first philosophy is the existent qua existent (al-mawjud bi-ma huwa mawjud), its major problem is the existence of God, and the subject of al-Kalam is the essence of God. After that, I point to the probable writing period of treatise and introduce its available copies. I explain about methods of edition and translation. Finally, I edit the treatise through copies which in Turkey and Iran libraries and translate it into Turkish.
___
- Akkanat, Hasan, Kadı Sıraceddin el-Ürmevî ve Metâliu'l-Envâr (Tahkik, Çeviri, İnceleme), 3 cilt, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
- Cürcânî, Seyyid Şerif, Şerhu'l-Mevâkıf: Mevâkıf Şerhi, nşr. ve çev. Ömer Türker, 3 cilt, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
- Çağrıcı, Mustafa, "Sirâceddin el-Urmevî", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2009, c. 37, s. 262-264.
- Demirli, Ekrem, Sadreddin Konevî'de Bilgi ve Varlık, İstanbul: İz Yayınları, 2011.
- Dirâyetî, Mustafa & Dirâyetî, Mücteba, Fihristkân-i nüshahâ-yi hattî-yi Îrân (Fenhâ), 45 cilt, Tahran: Sâzmân-ı İsnâd ve Kitâbhâne-yi Millî-yi Cumhûrî-yi İslâmî-yi Îrân, 1390 hş./2011.
- Dirâyetî, Mustafa, Fihristvâre-i destnüvişthâ-yi Îrân (Denâ), 12 cilt, Tahran: Kitabhâne, Mûze ve Merkez-i İsnâd-i Meclis-i Şûrâ-yi İslâmî, 1389 hş./2010.
- Duğaym, Mahmud S., Fihrisü'l-mahtûtâti'l-arabiyye ve't-türkiyye ve'l-fârisiyye fî Mektebeti Râğıb Pâşâ, 10 cilt, Cidde: Sakîfetü's-Safâ el-İlmiyye, 2016.
- Gazzâlî, Ebû Hâmid, el-Mustasfâ, nşr. Muhammed A. Abdüşşâfî, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l- İlmiyye, 1993.
- İbn Sînâ, Kitâbu'ş-Şifâ: II. Analitikler, nşr. ve çev. Ömer Türker, İstanbul: Litera Yayınları, 2006.
- ----; Kitâbu'ş-Şifâ: Metafizik I, nşr. ve çev. Ekrem Demirli, Ömer Türker, İstanbul: Litera Yayınları, 2004.
- İSAM, "Yazma Eserlerin Tahkikinde Takip Edilecek Esaslar", http://www.isam.org.tr/index. cfm?fuseaction=objects2.detail_content&cid=64 (erişim: 17.04. 2016).
- Karabulut, A. Rıza & Karabulut, A. Turan, Mu'cemü't-târîhi't-türâsi'l-İslâmî fî mektebâti'l- âlem: el-Mahtûtât ve'l-matbû'ât, 6 cilt, Kayseri: Mektebe Yayınları, t.y.
- Konevî, Sadreddin, Miftâhu'l-Gayb: Tasavvuf Metafiziği, haz. ve çev. Ekrem Demirli, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
- Mutîu'r-Rahman, Muhammed & Îd, Adil b. Cemil, el-Fihrisü'l-muhtasar li-mahtûtâti'l-Mektebeti'l-Haremi'l-Mekkîyi'ş-Şerîf, 4 cilt, Riyad: Mektebetü'l-Melik Fehd el-Vataniyye, 2006.
- Teftâzânî, Sa'deddin, Şerhu'l-Makâsıd, nşr. Abdurrahman Umeyra, 5 cilt, Beyrut: Âlemü'lKütüb, 1998.
- Tunagöz, Tuna, "Sirâceddin el-Urmevî'nin İslam Düşüncesine Yön Verecek Disiplin Arayışı: Risâle fi'l-fark beyne mevzû'ayi'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm Üzerine Bir İnceleme", Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016 (16:1), s. 37-82.
- Türker, Ömer, "İslam Düşüncesinin Gaye Nedeni Olarak 13. Yüzyıl ve Sonrası", Uluslararası 13. Yüzyılda Felsefe Sempozyumu Bildirileri içinde, ed. M. Demirkol - M. Enes Kala, Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Yayınları, 2014, s. 63-71.
- Urmevî, Sirâceddin, Beyânü'l-hakk ve lisânü's-sıdk, İstanbul, Atıf Efendi Ktp., nr. 1567.
- ----; el-Mebâhic fî şerhi'l-Menâhic, Konya, Yusuf Ağa Yazma Eserler Ktp., nr. 5482/2.
- ----; el-Mebâhic fî şerhi'l-Menâhic, Riyad, Mektebetü'l-Câmiatü'l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, nr. 7153.
- ----; Risâle fi'l-fark beyne mevzû'ayi'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm, Kum, Kitâbhane-i Âyetullâh el-Uzmâ Mar'aşî-yi Necefî, nr. 12461/3, vr. 58b.
- ----; Risâle fi'l-fark beyne mevzû'i'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm, Diyarbakır, Ziya Gökalp Yazma Eserler Ktp., nr. 403/7, vr. 71b-72b.
- ----; Risâle fi'l-fark beyne nev'ayi'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm, İstanbul, Süleymaniye Ktp., Ragıp Paşa, nr. 1461/38, vr. 198b-201a.
- ----; Risâle fi'l-fark beyne nev'ayi'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm li'l-Kâdî Sirâci'd-Dîn el-Urmevî teğammedehu'llâhu bi-rahmetih, Meşhed, Kitâbhâne-i Âstân-i Kuds-i Razavî, nr. 1187/27, s. 369-374.
- ----; Risâle fi'l-fark beyne nev'ayi'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm li'l-Kâdî Sirâci'd-Dîn el-Urmevî teğammedehu'llâhu bi-rahmetih, Şiraz, Mecmûa-i Sadreddin el-Mahallâtî, nr. 17/28, vr. 90a-93b.
- ----; "Risâle fi'l-fark beyne nev'ayi'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm: İmlâü'l-Kâdî Sîrâciddîn el-Urmevî el-müteveffâ senete 682 H./1283 M." içinde, nşr. Burhan Köroğlu, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009 (36:1), s. 95-106.
- ----; Risâle fi'l-fark beyne nev'ayi'l-ilmi'l-ilâhî ve'l-kelâm, nşr.: M. Ekrem Ebû Gûş, Mecmû'u Resâil li'l-Eimme el-Urmevî ve'l-Kâtibî ve'd-Devvânî içinde, Amman: Dâru'nNûri'l-Mübîn li'd-Dirâsât ve'n-Neşr, 2012, s. 70-79.
- ----; Şerhu'l-İşârât ve't-tenbîhât, İstanbul, Topkapı Sarayı Ktp., III. Ahmed, nr. 3269.
- ISSN: 1303-3387
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: Dergah Yayınları A.Ş.
Sayıdaki Diğer Makaleler
HUME'UN FELSEFESİNDE ZAMAN VE MEKÂNIN SONSUZ BÖLÜNEBİLİRLİĞİNİN İMKÂNI
TEMPORAL PARÇALAR METAFİZİĞİ I: SÜREGELİMCİLİK TEORİSİ VE SİDER'IN DÖRT-BOYUTÇULUĞU
RENÉ GUÉNON'DA MODERN İNSANIN ANLAM VE HAKİKAT PROBLEMİ
ZİYA GÖKALP'İN DÜŞÜNSEL KAYNAKLARI ÜZERİNE NOTLAR: ALMAN SOSYOLOJİSİ ETKİSİ TARTIŞMALARI