Ahmed Cevdet Paşa'nın mantık ve ilim anlayışı

Ahmed Cevdet Paşa; devlet adamı, siyasetçi, hukukçu, tarihçi, sosyolog, eğitimci yönleriyle sıklıkla değerlendirilmiş, hakkında bolca çalışmalar yapılmış bir şahsiyettir. Bununla birlikte Ahmed Cevdet Paşa'nın mantık üzerine çalışmalarının, Osmanlı'nın son dönemleri gözönüne alındığında büyük önem taşıdığı görülmektedir. Ahmed Cevdet Paşa'nın kaleme almış olduğu Miyâr-ı Sedad isimli eseri Osmanlı medreselerinde mantık eğitiminin gelişimini etkilemiş, modern mantık çalışmalarının başlaması için bir dönüm noktası olmuştur. Bu sebeple bu çalışmada Ahmed Cevdet Paşa'nın mantık ve ilim hakkındaki görüşleri incelenmiş, bu görüşlerin eğitim ve diğer çalışmaları nasıl etkilediği gösterilmeye çalışılmıştır.

Ahmed Cevdet Pasha's understanding of logic and science

There are a lot of studies on Ahmed Cevdet Paşa who has been considered as statesman, politician, jurist, historian, sociologist and educationalist. At the same time Ahmet Cevdet Paşa's studies on logic are critically important when we deal with the last period of the Ottoman Empire. His book which is called Miyar-i Sedad had both influenced the development of instruction of logic education in madrasahs and created a turning point in the studies on modern logic. For this reason we have discussed his opinions about logic and science in this study and we have also tried to show that how his opinions on these issues affecected the instruction and the other fields.

___

Ahmed Cevdet Paşa, Ma'ruzât, haz. Yusuf Halaçoğlu,Çağrı Yay.,İstanbul, 1980

Ahmed Cevdet Paşa Mi'yar-ı Sedad, Karabet ve Kasbar Matbaası, İstanbul, H.1303

Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet (tertib-i cedid), Dersaadet, Matbaa-i Osmaniye (ikinci tab'), H.1309, C.I-XII

Ahmed Cevdet Paşa, Tezakir-i Cevded, 40. tetimme, I-IV, haz. Cavid Baysun, TTK yay., Ankara, 1986

Ahmed Cevdet Paşa, Âdâb-ı Sedâd min İlmi'l Âdâb, Karabet ve Kasbar Matbaası, İstanbul, H.1294

Ahmed Cevdet Paşa, Beyanü'l-Ürıvan, Matbaa-i Osmaniye, İstanbul, H.1289

Aliye, Fatma, Ahmed Cevdet Paşa Zamanı, Bedir yay. İstanbul, 1995

Anay, Harun, "Ahmed Cevdet Paşa'nın Modernizme Bakışı", Ahmed Cevdet Paşa,TDV yay., Ankara, 2009

Aristotle, The Complete Works of Aristotle, Ed. J. Barnes, Princeton University Press, Vol. I, Princeton, N J., 1991

Bingöl Abdülkuddüs, Osmanlı Dünyasında Mantık Bilimi ve Eğitimi, Felsefe Dünyası, 29, Ankara, 1999

Bolay, Süleyman Hayri, "Ahmed Cevdet Paşa'nın Dine Bakışı", Ahmed Cevdet Paşa Semineri, İstanbul, 1986

Demir, Abdullah, Mecelle ve Kiilli Kaideler, Işık akademi yayınları, İstanbul, 2011.

Halaçoğlu, Yusuf, "Kendi Kaleminden Ahmed Cevdet Paşa", Ahmed Cevdet Paşa Sempozyumu, İstanbul, 1986

İbn Haldun, Mukaddime, Haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yay., İstanbul, 2004

Karal, Enver Ziya, "Osmanlı Tarihinde Türk Dili Sorunu", Bilim Kültür ve Öğretim Dili olarak Türkçe", TTK Yay., Ankara, 1984

Keskioğlu, Osman, "Ahmed Cevdet Paşa'nın Hayatı ve Eserleri", Ankara Üniv. İlahiyat Fak.Dergisi, Ankara, C. 14,1966

Mardin, Ebul'ula, Medeni Hukuk Cephesinden Ahmed Cevdet Paşa, TDV yay., Ankara, 2009

Öner, Necati, "Türkiye'de yeni mantık cereyanlarının ilk habercisi: Ali Sedad", Ankara Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi, C. 6, Sayı. I-IV, 1959

Öner, Necati, Cevdet Paşa 'nın Mantık Anlayışı, Ahmed Cevdet Paşa, TDV yay., 2009

Öner, Necati, Tanzimattan Sonra Türkiye'de Mantık Çalışmaları, Divan Kitap, Ankara, 2012

Özkan, Necati, "Ahmed Cevdet Paşa'nın Türk Dili Hakkındaki Görüşleri ve Eserleri", Sosyal Bilimler Enst. Dergisi, Sayı.20,2006/1

Sözen, Kemal, Ahmed Cevdet Paşa 'nın Felsefi Düşüncesi, Marmara üniv. Doktora tezi, 1995

Turan, Şerafettin, "Cevdet Paşa'nın Kültür Tarihimizdeki Yeri", Ahmed Cevdet Paşa Semineri, İstanbul, 1986

-, "Cevdet Paşa'nın Kültür Tarihimizdeki Yeri", Ahmed Cevdet Paşa semineri, İstanbul üniv. Edebiyat fak. Basımevi, İstanbul, 1986

Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yay., İstanbul, 1998