M. Akif KAYAPINAR

ADALET, SİYASET VE İYİ YÖNETİM: LİBERALİZMİN SÖYLEMSEL TAHAKKÜMÜNE BİR İTİRAZ

Son zamanlarda, özellikle de John Rawls’ın “Bir Adalet Kuramı” adlı eserinin yayımlanmasının ardından, siyaset felsefesi tartışmalarının merkezine oturan “adalet”in neliğine (mahiyetine) dair gerek insanlık tarihi boyunca farklı kültürler arasında gerekse de çağdaş tartışmalarda bir uzlaşıya varılamamış olması, bu kavramın özü itibariyle tartışmalı olduğu fikrini güçlendirmektedir. Bununla birlikte, bütün toplumlarda siyasal söylemin merkezinde yer almış olması ise adaletin ilgili toplumlarda oynadığı kritik rolü ya da işlevi öne çıkarmaktadır. Dolayısıyla, kültür-bağımlı bir değer olması nedeniyle, evrensel düzeyde mahiyeti itibariyle tanımlanamayan adaletin işlevi itibariyle tanımlanabileceği iddia edilebilir. Adaletin bu evrensel işlevi, tarihî tecrübenin gösterdiği üzere, iktidarı sınırlandırmaktır. Tarih boyunca bütün toplumlar iktidarın sınırlandırılması işlevini, kamusal düzenin kaynağı olan iktidarın temerküzü kadar önemli addetmişlerdir; zira, sınırlandırılmamış bir iktidar insanların kişisel hak ve özgürlüklerini baskılayarak, onların insanî varoluşlarını tehdit etmektedir. Dolayısıyla, insanlık tarihi boyunca bütün toplumlar, bir yandan kamusal düzenin tesisine, yani siyasal iktidarın bir merkezde yoğunlaşmasına yönelik adımlar atarken, diğer yandan adalet kavramını siyasetin merkezî unsuru addetmek suretiyle temerküz etmiş iktidarı bireyler lehine sınırlandırmaya çalışmışlardır. Yine bütün toplumlarda, bu iki şartın eş zamanlı varlığı “adalet düzeni” ve “iyi yönetim” olarak yüceltilmiştir. Modern dönemdeki “iyi yönetim” anlayışı da aslında belli bir dünya görüşü ve tarihsel bağlam içerisinde oluşan bu adalet düzeni dengesidir.

JUSTICE, POLITICS, AND GOOD GOVERNANCE: AN OBJECTION TO THE DISCOURSIVE HEGEMONY OF LIBERALISM

Justice, which has recently –particularly after the publication of Rawls’ A Theory of Justice– come to the center of the debates in political philosophy seems to be an essentially contested concept. The lack of universal consensus accross times and places on the whatness or essence of justice reinforces this idea. On the other hand, the centrality of justice in the political agenda of all societies underlines the role it plays in politics, which is the limitation of governmental power. It is a well-known fact that consolidation or concentration of governmental power for the emergence of public or political order is a necessity. Hence, all societies in history looked for physical and symbolic means for power to be concentrated in one center. Simultaneously, howevcer, these societies also searched for the means of limitation of power in order to protect individual human beings against the possible aggressions or abuse of governmental power. Eventually, the idea of justice came to play a key role in balancing the weight of the concentrated power. This point of balance between the consolidation and limitation of power is known as “the order of justice” and “good governance”. The vision of political order in modern times or the model for “good governance” relying on modern liberal values is nothing but the order of justice providing the above-mentioned point of balance in modern Western societies. Taking into account the historical process of reaching this point of balance and the functions it plays in modern societies, however, this liberal model should not be considered the unique form of good governance or more valuable than other historical models rleying on different worldviews. This, however, does not mean that the modern institutional inventions or mechanisms, which have nothing to do with a certain worldview, should be neglected at all. On the contrary they can be mobilized in the service of different worldviews and value systems.

___

Al-Câbirî, M. Âbid; Arap Ahlâkî Aklı: Arap Kültüründeki Değer Düzenlerine Yönelik Çözümleyici Eleştirel Bir Araştırma, Türkçesi Muhammet Çelik, İstanbul, Mana Yayınları, 2015.

Al-Mawardi, Abu’l-Hasan, al-Ahkam as-Sultaniyyah (The Laws of Islamic Governance), İngilizcesi Dr. Asadullah Yate, Londra, Ta-Ha Publishers Ltd., 1996.

Aristotle; Nichomachean Ethics, İngilizcesi W. D. Ross, Great Books içinde, Chicago, The University of Chicago Press, 1982.

Aristotle; Politics, İngilizcesi Benjamin Jowett, New York, The Modern Library, 1943.

Bıçak, Ayhan; Devlet Felsefesi: Eleştiriler ve Öngörüler, İstanbul, Dergah Yayınları, 2016.

Black, A.; A World History of Ancient Political Thought, New York, Oxford University Press, 2009. Bloom, Allan; “Justice: John Rawls vs. the Tradition of Political Philosophy”, Giants and Dwarfs: Essays 1960-1990 içinde, haz. Allan Bloom, New York, Simon and Schuster, 1990.

Bourdieu, Pierre; Devlet Üzerine: Collége de France Dersleri 1989-1992, Türkçesi Aslı Sümer, İstanbul, İletişim Yayınları, 2015.

Cassirer, Ernst; The Myth of the State, Michigan, Yale University Press, 1946.

Cooper, Jerrold S.; “Divine Kingship in Mosopotamia, A Fleeting Phenomenon”, Religion and Power: Divine Kingship in the Ancient World and Beyond içinde, derleyen Nicole Brisch, Chicago, The University of Chicago Press, 2008.

Corrigan, Denny, Eire, Jaffee; Jews, Christians, Muslims: A Comparative Introduction to Monotheistic Religions, New Jersey, Prentice Hall, 1998.

d’Entreves, Alexander Passerin; The Notion of the State, Oxford, Oxford University Press, 1967.

Davutoğlu, Ahmet; Alternative Paradigms: The Impact of Islamic and Western Weltanschauungs on Political Theory, Maryland, University Press of America, 1994.

Dinçer, Ömer; Siyasetnâmeleri Yeniden Okumak: Bir Yönetim Bilimci Gözüyle Geleneksel Siyasi Düşünce, İstanbul, Klasik Yayınları, 2018.

Dunbar, R.; Grooming, Gossip, and the Evolution of Language, Boston, Harvard University Press, 1997.

Dupré, Louis; Passage to Modernity: An Essay in the Hermeneutics of Nature and Culture, New Haven, Yale University Press, 1993.

Eisenstadt, S. N.; “The Axial Age: The Emergence of Transcendental Visions and the Rise of Clerics”, Comparative Civilizations and Mutiple Modernities: A Collection of Essays by S. N. Eisenstadt, II. Cilt, Leiden, Brill, 2003.

Eisenstadt, S. N.; “The Emergence of Intellectuals and Clerics and the Reconstruction of the World”, Comparative Civilizations and Mutiple Modernities: A Collection of Essays by S. N. Eisenstadt, II. Cilt, Leiden, Brill, 2003.

Frandsen, Paul John; “Aspects of Kingship in Ancient Egypt,” Religion and Power: Divine Kingship in the Ancient World and Beyond, ed. Nicole Brisch, Chicago, The University of Chicago, 2008.

Freidel, David; “Maya Divine Kingship”, Religion and Power: Divine Kingship in the Ancient World and Beyond içinde, derleyen Nicole Brisch, Chicago, The University of Chicago Press, 2008.

Fukuyama, Francis; Political Order and Political Decay: From the Industrial Revolution to the Globalization of Democracy, New York, Farrar, Straus and Giroux, 2014.

Fukuyama, Francis; Siyasi Düzenin Kökenleri, çeviren Ezgi Başer, İstanbul, Profil Yayıncılık, 2016.

Gallie, W. B.; “Essentially Contested Concepts”, Proceedings of the Aristotelian Society, New Series, Vol. 56 (1955-1956), s. 167-198.

George Sabine ve diğerleri, A History of Political Theory, Orlando, Harcourt Brace College Publishers, 1989.

Hallaq, Wael B.; The Impossible State: Islam, Politics and Modernity’s Moral Predicament, New York, Colombia University Press, 2013.

Hesiodos, İşler ve Günler, Türkçesi Furkan Akderin, Ankara, Say Yayınları, 2012.

Hobbes, Thomas; Leviathan, çeviren Semih Lim, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 1995.

Hoffmann, Helmut; “King and Kingship in Indian Civilization”, East and West, Vol.4, No.4 (Ocak 1954), 239-246.

Huntington, S. P.; Political Order in Changing Soceties, New Haven, Yale University Press, 1976.

İnalcık, Halil; “Kutadgu Bilig’de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet içerisinde, İstanbul, Eren Yayıncılık, 2000.

Jaspers, Karl; The Origin and Goal of History, İngilizcesi Michael Bullock, Massachusetts, Yale University Press, 1965.

Johnston, David; A Brief History of Justice, West Sussex, Wiley-Blackwell, 2011.

Kantorowicz, E. H.; Kralın İki Bedeni, Türkçesi Ümit Hüsrev Yolsal, Ankara, Bilgesu Yayınları, 2018.

Karaman, H., M. Çağrıcı, İ. K. Dönmez, S. Gümüş; Kur’an Yolu: Türkçe Meal ve Tefsir, II. Cilt, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.

Kayapınar, Mehmet Akif; “Modern Siyaset Tasavvurunun Mekanizmacı Arkaplanı”, Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, Cilt 18, Sayı 35 (2/2013), 1-42.

Kayapınar, Mehmet Akif; “Modern Siyaset Tasavvurunun Paradigmatik Öncülleri,” Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, Cilt 19, Sayı 37 (2, 2014), 1-50.

Kelsen, Hans; General Theory of Law and State, New Jersey, Transaction Publishers, 2006.

Kömbe, İlker; “Dünya Düzeninin Temelleri: Adalet Dairesi Literatürüne Giriş”, Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, Cilt 18, Sayı 35 (2013/2), 139-198.

Kymlicka, Will; Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş, çeviren Ebru Kılıç, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004.

Lewis, Bernard; The Political Language of Islam, Chicago, The University of Chicago Press, 1988.

Madison, James; The Federalist, The Gideon Edition, Indianapolis, Liberty Fund, 2001.

Manent, Pierre; An Intellectual History of Liberalism, New Jersey, Princeton University Press, 1996.

Mısır, Mustafa Bayram; “Egemenlik,” Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinlerarası İlişkiler, derleyen G. Atılgan ve E. A. Aytekin, İstanbul, Yordam Kitap, 2015.

Pavlus, “Romalılar”, 13:1-2, Kutsal Kitap, İstanbul, Kitabı Mukaddes Şirketi, 2001.

Petrus, “Birinci Mektup” 2: 13-18, Kutsal kitap, İstanbul, Kitabı Mukaddes Şirketi, 2001.

Plato; Republic, İngilizcesi G. M. A. Grube, Indianapolis, Hackett Publishing Company, 1974. Qiyong, Guo; “On Confucian Political Philosophy and Its Theory of Justice”, Frontiers of Philosophy in China, Vol.8, No.1 (Mart 2013), s. 53-75.

Rawls, John; A Theory of Justice, Massachusetts, Harvard University Press, 1971.

Richardson, M. E. J.; Hammurabi’s Laws: Text, Translation and Glossary, Londra, Sheffield Academic Press, 2004.

Rogers, John; The Matter of Revolution: Science, Poetry, and Politics in the Age of Milton, Cornell, Cornell University Press, 1998.

Rouesseau, J. J.; On the Social Contract, The Basic Political Writings içerisinde, derleyen ve tercüme eden Donald A. Cress, Indianapolis, Hackett Publishing Company, 1987.

Rouesseau, J. J.; Toplum Sözlemesi, Türkçesi Vedat Günyol, İstanbul, İş Bankası Yayınları, 2007.

Ryan, Alan; Justice, Oxford, Oxford University Press, 1993.

Sartori, Giovanni; “What is Politics?”, Political Theory 1/1, (Şubat, 1973), 5-26.

Schmitt, Carl; Siyasi İlahiyat: Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, Türkçesi Emre Zeybekoğlu, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2005.

Schoenfeld, Eugen; “Justice: An Illusive Concept in Christianity”, Review of Religious Research, Vol. 30, No. 3 (Mar., 1989), 236-245.

Shapiro, Ian; The Moral Foundations of Politics, New Haven, Yale University Press, 2003.

Sen, Amartya; The Idea of Justice, Massachusetts: Harvard University Press, 2009.

Sodaro, Michael J.; Comparative Politics: A Global Introduction, New York, McGraw-Hill, 2008.

Solomon, Robert C.; Adalet Tutkusu: Toplum Sözleşmesinin Kökenleri ve Temelindeki Duygular, çeviren Ertuğ Altınay, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2004.

Soudavar, Abolala; The Aura of Kings: Legitimacy and Divine Sanction in Iranian Kingship, California: Mazda Publishers, 2003.

Strauss, Leo; Natural Right and History, Chicago: The University of Chicago Press, 1965.

Taylor, Charles; Sources of the Self: The Making of the Modern Identity, Cambridge, Cambridge University Press, 1996.

Tinder, G.; Political Thinking: The Perennial Questions, New York, Harper Collins Publishers, 1995.

Trevino, A. Javier; Hans Kelsen’in General Theory of Law and State’ine Giriş, New Jersey, Transaction Publishers, 2006.

Tuininga, Matthew J.; Calvin’s Political Theology and the Public Engagement of the Church: Christ’s Two Kingdoms, Cambridge, Cambridge University Press, 2017.

Vincent, Andrew; Theories of the State, Oxford, Basil Blackwell Ltd., 1987.

Williams, R.; Keywords: A Vocabulary of Culture and Society, New York, Oxford University Press, 1983.

Wolin, Sheldon S.; Politics and Vision: Continuity and Innovation in Western Political Thought, Princeton, Princeton University Press, 2004.

Woolf, Greg; “Divinity and Power in Ancient Rome,” Religion and Power: Divine Kingship in the Ancient World and Beyond, editör Nicole Brisch, Chicago, The University of Chicago, 2008.

Yalvaç, Faruk; “Hegel, Dünya Tarihi ve Özgürlük Mücadelesi Olarak Uluslararası İlişkiler”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 6, Sayı 21 (Bahar, 2009), 3-37.