BİRSEL AYBEK, SERKAN ASLAN, SERKAN DİNÇER, Betül Coşkun ARISOY

7037

Öğretmen Adaylarına Yönelik Eleştirel Düşünme Standartları Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yaşamın tüm yönlerini etkili biçimde kullanılmasına olanak sağlayan bir düşünme biçimi olan eleştirel düşünme becerileri ile ilgili ulusal alan yazında yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Özellikle kültüre göre şekillenmesi gereken ölçeklerle incelenmesi gereken bu alanda ulusal bir ölçeğin olmayışı sorun yaratmaktadır. Bu kapsamda ele alınan çalışmada eleştirel düşünme standartları olarak belirlenen altı faktör dikkate alınarak bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Belirlenen bu ana amaç doğrultusunda, çalışmanın amacı, öğretmen adaylarına yönelik eleştirel düşünme standartlarını belirlemeyi amaçlayan bir geçerli ve güvenilir ölçme aracı geliştirmek olarak belirlenmiştir. Mevcut çalışmaya Çukurova Üniversitesi eğitim fakültesinde öğrenim gören 586 lisans öğrencisi katılmıştır. Yapılan açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinden sonra üç faktör ve 42 maddeden oluşan bir ölçek formuna ulaşılmıştır. Üç faktöre ait iç tutarlık katsayıları .89, .78 ve .63 olarak hesaplanmış; ölçeğin geneli için bu hesaplama .75 olarak belirlenmiştir. Son olarak, yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğe ait faktörlerin yaklaşık olarak %36 oranında varyansı açıkladığı tespit edilmiştir.

Critical Thinking Standards Scale for the Teacher Candidates: Study of Validity and Reliability

Critical thinking skill allows individuals efficiently to get benefit of all aspects of life. Although the construct is of important, the research regarding critical thinking is very limited in national literature. Because the culture-affected skills needs to be measured with national scales, small numbers of national scale cause problems in research. In the current study, 6-factor critical thinking standards scale was aimed to develop for teacher candidates. 586 undergraduate students participated in the present study from Çukurova University Faculty of Education. After the exploratory and confirmatory factor analysis performed, 42- item scale was obtained with three factors. The internal consistency coefficient of factor was found as .89, .78 and .63; and as .75 for the general scale. Finally, as a result of exploratory factor analysis, factors of the scale have been found to explain approximately 36% of the variance. Keywords: Critical thinking, critical thinking standards, critical thinking scale
PDF

___

  • Kaynaklar/References Akar, Ü. (2007). Öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve eleştirel düşünme beceri düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon. Alper, A. (2010). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Eğitim ve Bilim, 35(158), 14-27.
  • Aybek, B. (2007). Eleştirel düşünmenin öğretiminde öğretmenin rolü. Üniversite ve Toplum Dergisi, 7(2). Retrieved from http://www.universite- toplum.org/text.php3?id=322 Başaran, M. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlıklarının değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 163-177.
  • Bentler, P. M., & Bonnet, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analyses of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588-606.
  • Bilgin, A. ve Eldeleklioğlu, J. (2007). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 55-67.
  • Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  • Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming. Mahwah, N.J: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Çekiç, S. (2007). Matematik öğretmenliği lisans öğrencilerinin eleştirel düşünme gücü düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Çelikkaya, T. (2012). Sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için öğretmenlerin yaptıkları etkinlikler. International Journal of Social Scince, 5(5), 57-74.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
  • Çubukcu, Z. (2006). Türk öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 5(4), 22-36.
  • Doğanay, A. ve Sarı, M. (2012). Düşünme dostu sınıf ölçeği (DDSÖ) geliştirme çalışması. İlköğretim Online, 11(1), 214-229.
  • Dutoğlu, G. ve Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 11-32.
  • Ennis, R. H. (1985). A logical basis for measuring critical thinking skills. Educational Leadership, 43(2), 44-48.
  • Ennis, R. H., & Norris, S.P. (1990). Critical thinking assessment: status, issues, needs. N.J: Ablex. Erdem, M. ve Akkoyunlu, B. (2002). Bilgi okuryazarlığı becerileri ve bu becerilerin öğrencilere kazandırılması için düzenlenecek öğrenme ortamlarının özellikleri. Journal Of Qafqaz University, 9, 125- 132. 47
  • Birsel Aybek, Serkan Aslan, Serkan Dinçer & Betül Coşkun Arısoy Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin. Facione, P. A., & Facione, N. C. (1992). The california critical thinking dispositions inventory and test manual. CA: California Academic Press. Green, B., Salkind, J., & Akey, M. (2000). Using SPSS for windows: Analyzing and understanding data. New Jersey: Prentice Hall. Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Güven, M. ve Kürüm, D. (2007). Öğretmen adaylarının sahip oldukları öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 60-90.
  • Güven, M. ve Kürüm, D. (2008). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki (Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencileri üzerinde bir araştırma). İlköğretim Online, 7(1), 53-70.
  • Hu, L., & Bentler, P. M. (1999) Cut off criteria for fit index in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55.
  • Kan, A. ve Akbaş, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 227-237. Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. MEB. (2005a). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (4 ve 5. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
  • MEB. (2005b). İlköğretim sosyal bilgiler 4 ve 5. sınıf programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
  • MEB. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Retrieved from http://otmg.meb.gov.tr/belgeler/ogretmen_yeterlikleri_kitabi/%C3%96%C4%9F retmen_Yeterlikleri_Kitab%C4%B1_genel_yeterlikler_par%C3%A7a_2.pdf
  • MEB. (2009a). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
  • MEB. (2009b). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
  • McDonald, R. P., & Moon-Ho R. H. (2002). Principles and practice in reporting structural equation analysis. Psychological Methods, 7(1), 64-82.
  • Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemeleri AMOS uygulamaları. Ankara: Detay.
  • Narin, N. ve Aybek, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 336-350.
  • Nosich, G. M. (2011). Learning to think things through: a guide to critical thinking across the curriculum. New Jersey: Prentice-Hall. Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan. 48 Eleştirel Düşünme Standartları Ölçeği Özdemir, S. M. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 143-156.
  • Paul, R., & Elder L. (2007). The miniature guide to critical thinking: Conceptsand Tools. Foundation for Critical Thinking Press.
  • Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı.
  • Sheskin, D. J. (2004). Handbook of parametric and nonparametric statistical procedures. Boca Raton: Chapman & Hall /CRC. Stein, B., & Haynes, A. (2011). Engaging faculty in the assement and improvement of students critical thinking using the CAT. Retrieved from http://ehis.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=4&sid=431bf52e- d1c0-4d44-a20c- 85ac6545191a%40sessionmg r112&hid=4210 Stieger, J. H. (2007). Understanding the limitations of global fit assessment in structural equation modeling. Personality and Individual Differences, 42(5), 893-898.
  • Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6) 49-74.
  • Şahinel, S. (2007). Eleştirel düşünme. İçinde Ö. Demirel (Eds.), Eğitimde yeni yönelimler. Ankara: Pegem Akademi.
  • Şeker, H. ve Gençdoğan, B. (2006). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme. Ankara: Nobel.
  • Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 1(2), 69-89.
  • Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
  • Şimşek Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. İstanbul: Ekinoks.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. New York: Harper Collins Publishers.
  • Tanju, E. H., Darıca, N. ve Büyüköztürk, Ş. (2011). Erken çocukluk dönemi eğitim programına yönelik inançlar ölçeğinin uyarlanması ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 120-133.
  • Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel. Tezbaşaran, A. A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikoloji Derneği.
  • Tufan, D. (2008). Critical thinking skills of prospective teachers: Foreign language education case at The Middle East Technical University (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
  • Türnüklü, E. B. ve Yeşildere, S. (2005). Türkiye’den bir profil: 11-13 yaş grubu matematik öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim ve becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(2), 167-185.
  • Watson, G., & Glaser, E. (1980). Watson-Galser critical thinking apprasial. London: Pearson.
  • Yeşilpınar, M. (2011). Sınıf öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının eleştirel düşünmenin öğretimine yönelik yeterliklerine ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi-Cover
  • ISSN: 1300-4832
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1995
  • Yayıncı: Pegem Akademi Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye'de Ortaöğretim Kurumlarında Okul Büyüklüğü ve Disiplin İlişkisine Dair Ampirik Bir Çalışma*

Yalın KILIÇ

Öğretmenlerin Görüşlerine Göre İlkokul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları ile Çatışma Yönetme Stratejileri Arasındaki İlişki*

Mehmet KONAK, MUSTAFA ERDEM

Dağıtılmış Liderliğin Okullardaki Görünümü: Bir Yapısal Eşitlik Modelleme Çalışması* Distributed Leadership View in Schools: A Structural Equation

Derya YILMAZ, Selahattin Turan

Okul Örgütlerinde Paylaşılan Liderlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması*

MAHİRE ASLAN, Aslı Ağıroğlu BAKIR

Öğretmen Adaylarına Yönelik Eleştirel Düşünme Standartları Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

BİRSEL AYBEK, SERKAN ASLAN, SERKAN DİNÇER, Betül Coşkun ARISOY