ESİN ÇAĞLAYAN

6396

Öğretim elemanlarının örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki

Bu çalışmanın amacı, öğretim elemanlarının örgütsel adalete ilişkin algıları ile örgütsel vatandaşlık davranışları (ÖVD) arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmaya İzmir ilinde bulunan bir üniversitede görev yapmakta olan 154 öğretim elemanı katılmıştır. Verilerin toplanmasında Podsakoff, MacKenzie, Moorman ve Fetter (1990) tarafından geliştirilen ÖVD Ölçeği ile Colquitt (2001) tarafından geliştirilen Örgütsel Adalet Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplar t-Testi, tek yönlü varyans analizi, Scheffe testi ve Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Çözümleme sonuçlarına göre, katılımcıların örgütsel adalete ilişkin görüşleri, demografik değişkenlere göre anlamlı bir farklılık göstermezken, örgütsel vatandaşlık davranışlarının, cinsiyet ve mesleki kıdeme göre anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği bulunmuştur. Araştırmanın önemli bir bulgusu öğretim elemanlarının örgütsel adalet algıları ile ÖVD arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin varlığıdır. ÖVD ile örgütsel adalet kavramı arasındaki ilişki, okulda öğretmenlerin ÖVD göstermeleri için, kendilerine adil davranıldığını hissetmelerinin ve okul yönetiminin öğretmenlere adil davrandığını açıkça göstermesinin gereğini ortaya koymaktadır.

Relationship between ınstructors’ organizational citizenship behaviors and organizational justice perceptions

This study aimed to examine the relationship between perceptions of organizational justice and organizational citizenship behaviors (OCB) and to analyze the organizational justice perceptions and OCBs of instructors with respect to some demographic variables. The sample of this descriptive study consisted of 154 instructors working in a university in Izmir, Turkey. The data were collected using organizational justice scale designed by Colquitt (2001), and OCB scale by Podsakoff, MacKenzie, Moorman and Fetter (1990). Responses were statistically analyzed using t-Test, one way ANOVA, Scheffe multiple comparison and Pearson correlation test. According to the analyses, demographic variables were not found to be related to the perceptions of organizational justice. However, it was found that there is a significant difference in the OCB in terms of gender and seniority. Most importantly, the results indicated a significant relationship between the participants’ perceptions of organizational justice and their OCB. It can be concluded that instructors who experience fair treatment are likely to reciprocate it with more OCB.
PDF

___

  • Aktay, A. (2008). Yönetici ve öğretmenlerin değer tercihleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
  • Allison, B. J., Voss, R. S., & Dryer, S. (2001). Student classroom and career success: The role of organizational citizenship behavior. Journal of Education for Business, 76(5), 282-288.
  • Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2010). Değerlere göre yönetim ve örgütsel adalet ilişkisinin ortaöğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(4), 463-484.
  • Aquino, K. (1995). Relationships among pay inequity, perceptions of procedural justice, and organizational citizenship. Employee Responsibilities and Rights Journal, 8(1), 21-33.
  • Atalay, İ. (2005). Örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
  • Baş, G., & Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 29-62.
  • Bies, R. J., & Moag, J. F. (1986). Interactional justice: Communication criteria of fairness. In R. J. Lewicki, B. H. Sheppard and M. H. Bazerman (Eds.), Research on negotiations in organization (pp. 43-55). CT: JAI Press.
  • Brockner, J., & Wiesenfeld, B. M. (1996). An integrative framework for explaining reactions to decisions: Interactive effects of outcomes and procedures. Psychological Bulletin, 120(2), 189-208.
  • Cohen, A., & Vigoda E. (2000). Do good citizens make good organizational citizens? An empirical examination of the relationship between general citizenship and organizational citizenship behavior in Israel. Administration and Society, 32(5), 596-625.
  • Cohen-Charash, Y., & Spector P. E. (2001). The role of justice in organizations: A metaanalysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2), 278-321.
  • Colquitt, J. A. (2001). On the dimensionality of organizational justice: A construct validation of a measure. Journal of Applied Psychology, 86(3), 386-400.
  • Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C. O. L. H., & Ng, K. L. (2001). Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425-445.
  • Coyle-Shapiro, J., Kessler, I., & Purcell, J. (2004). Explaining the relationship between politics perceptions and organizational citizenship behaviors: A dimensional approach. Journal of Management Studies, 41(1), 85-106.
  • Cömert, M., Demirtaş, H., Üstüner, M. ve Özer, N. (2008). Lise öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 7(13), 3-22.
  • Çelikten, M. (2001). Okul yöneticilerinin problem çözme becerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 7(3), 297-309.
  • Demircan, N. (2003). Örgütsel güvenin bir ara değişken olarak örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: eğitim sektöründe bir uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
  • Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
  • DiPaola, M., Tarter, C. & Hoy, W. K. (2004). Measuring organizational citizenship in schools: The OCB Scale. In Wayne K. Hoy & Cecil Miskel (Eds.) Leadership and reform in American public schools. USA: Information Age.
  • Dymek-Thompson, C. M. (2004). Teachers’ perceptions of organizational justice as it relates to leader behavior (Unpublished doctoral dissertation). University of Connecticut, USA.
  • Ehrhart, M. G. (2004). Leadership and procedural justice climate as antecedents of unit-level organizational citizenship behavior. Personnel Psychology, 57(1), 61-94.
  • Eker, G. (2006). Örgütsel adalet algısı boyutları ve iş doyumu üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Erkoç, Z. (2000). Orta öğretimde öğretim lideri profili ve yönetimde kalite. Human Resources, 4(2). Retrieved from http://www.hrdergi.com/tr/dergi/mayis- haziran-2000/ortaogretimde-ogretim-lideri-profili-ve-yonetimde-kalite/ 1112.aspx
  • Fahr, J. L., Early, P. C., & Lin, S. (1997). Impetus for action: A cultural analysis of justice and organizational behavior in Chinese society. Administrative Science Quarterly, 42, 421-444.
  • Folger, R., & Konovsky, M. A. (1989). Effects of procedural and distributive justice on reactions to pay raise decisions. Academy of Management Journal, 32(1), 111-130.
  • Garg, P., & Rastogi, R. (2006). Climate profile and OCBs of teachers in public and private schools of India. International Journal of Educational Management, 20(7), 529-541.
  • Giap, B. N., Hackermeier, I., Jiao, X., & Wagdarikar, S. P. (2005). Organizational citizenship behavior and perception of organizational justice in student jobs. Master’s project, Ludwig-Maximilians-University. Retrieved from http://www.reinhausen-office.de/excellence-solutions/ResearchOCB.pdf
  • Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
  • Greenberg, J. (1993). The social side of fairness: Interpersonal and informational moderators of theft reactions to underpayment inequity. In R. Cropanzano (Ed.), Justice in the workplace: Approaching fairness in human resource management (pp. 81-103). USA: Erlbaum.
  • Göncü, A. (2006). Motivational processes involved in the relationship between leadership and organizational citizenship behaviors (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Koç Üniversitesi, İstanbul.
  • Hoy, W. K., & Tarter, J. C. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. International Journal of Education, 18(4), 250-259.
  • Judge, T. A., & Colquitt, J. A. (2004). Organizational justice and stress: the mediating role of work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 89(3), 395-404.
  • Karasar, N. (1991). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
  • Konovsky, M. A., & Pugh, S. D. (1994). Citizenship behavior and social exchange. Academy of Management Journal, 27(3), 656-669.
  • Koopman, R. Jr. (2003). The relationship between perceived organizational justice and organizational citizenship behaviors: A review of the literature. Master’s project, University of Wisconsin Stout. Retrieved from http//www.uwstout.edu/solutions /rs/uwsjsr/koopmann.pdf.
  • Köse, S., Kartal, B. ve Kayalı, N. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve tutuma ilişkin faktörlerle ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 1-19.
  • Lambert, E. (2003). The impact of organizational justice on correctional staff. Journal of Criminal Justice, 31(2), 155-168.
  • Linton, L. (2003). Explaining the relationships between politics perceptions and organizational citizenship behaviors: A dimensional approach (Unpublished doctoral dissertation). Central Michigan University, USA.
  • Maiese, M. (2004). "Procedural justice" beyond intractability. Eds. Guy Burgess and Heidi Burgess. Conflict Research Consortium, University of Colorado, Boulder. Retrieved from http://www.beyondintractability.org/essay/ procedural_justice Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76(6), 845-855.
  • Moorman, R. H., Niehoff, B. P., & Organ, D. W. (1993). Treating employees fairly and organizational citizenship behavior: Sorting the effects of job satisfaction, organizational commitment and procedural justice. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6(3), 209-225.
  • Morrison, E. W. (1994). Role definitions and organizational citizenship behavior: The importance of the employee’s perspective. Academy of Management Journal, 37(6), 1543-1567.
  • Mueller, C. W., Iverson, R. D., & Jo, D. G. (1999). Distributive justice evaluations in two cultural contexts: A comparison of US and South Korean teachers. Human Relations, 52(7), 869-893.
  • Nichols, S. L., & Good, T. L. (1998). Students’ perceptions of fairness in school settings: A gender analysis. Teachers College Record, 100(2), 369-401.
  • Niehoff, B. P., & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
  • Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 377-403.
  • Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
  • Organ, D. W., & Lingl, A. (1995). Personality, satisfaction, and organizational citizenship behavior. The Journal of Social Psychology, 135(3), 339-350.
  • Oplatka, I. (2006). Going beyond role expectations: Toward an understanding of the determinants and components of teacher organizational citizenship behavior. Educational Administration Quarterly, 42(3), 385-423.
  • Özer, S. (2009). Eğitim örgütlerinde lider davranış biçimleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki (Nevşehir İli Örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
  • Podsakoff, N. P., Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Maynes, T. D., & Spoelma, T. M. (2014). Consequences of unit-level organizational citizenship behaviors: A review and recommendations for future research. Journal of Organizational Behavior, 35(1), S87-S119.
  • Podsakoff, P. M., & MacKenzie, S. B. (1997). Impact of organizational citizenship behavior on organizational performance: A review and suggestion for future research. Human performance, 10(2), 133-151.
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behaviors. The Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
  • Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 307-331.
  • Poyraz, K., Kara, H. ve Çetin, S. A. (2009). Örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(9). 71-91.
  • Rego, A. (2003). Citizenship behaviors of university teachers: The graduates’ point of view. Active Learning in Higher Education, 4(1), 8-23.
  • Roch, S. G., & Shanock, L. R. (2006). Organizational justice in an exchange framework: Clarifying organizational justice distinctions. Journal of Management, 32(2), 299-322.
  • Schnake, M., & Dumler M. P. (2003). Levels of measurement and analysis issues in organizational citizenship behavior research. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76(3), 283-301.
  • Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: Kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339.
  • Sitter, V. L. (2004). The effects of a leader’s emotional ıntelligence on employees’ trust in their leader and employee organizational citizenship behaviors (Unpublished doctoral dissertation). Regent University, USA.
  • Somech, A., & Bogler, R. (2002). Antecedents and consequences of teacher organizational and professional commitment. Educational Administration Quarterly, 38, 555-577.
  • Somech, A., & Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: The impact of individual and organizational characteristics. Educational Administration Quarterly, 43(1), 38-66.
  • Tan, C. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
  • Tansky, J. W. (1993). Justice and organizational citizenship behavior: What is the relationship? Employee Responsibilities and Rights Journal, 6(3), 195-207.
  • Titrek, O. (2009). Okul türüne göre okullardaki örgütsel adalet düzeyi. Uluslararası İnsani Bilimler Dergisi, 6(2), 551-573.
  • Titrek, O., Bayrakçı, M. ve Zafer, D. (2009). Öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşleri. Akademik Bakış Dergisi, 17, 1-28.
  • Uslu, B. ve Balcı, E. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel iletişim algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(3), 461-489.
  • Ünal, Z. (2003). Öğretmenlerde iş doyumu ve örgütsel vatandaşlık. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
  • Ünüvar, T. G. (2006). An integrative model of job characteristics, job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior (Yayımlanmamış doktora tezi). ODTÜ, Ankara.
  • Walz, S. M., & Niehoff, B. P. (2000). Organizational citizenship behaviors: Their relationship to organizational effectiveness. Journal of Hospitality & Tourism Research, 24(3), 301-319.
  • Williams, S., Pitre, R., & Zainuba, M. (2002). Justice and organizational citizenship behavior intentions: Fair rewards versus fair treatment. The Journal of Social Psychology, 142(1), 33-44.
  • Yaylacı, A. F. (2004). İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin örgütsel vatandaşlık davranışları (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Yılmaz, K. (2010). Devlet ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), 579-616.
  • Yılmaz, K., & Taşdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(1), 108-126.
Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi-Cover
  • ISSN: 1300-4832
  • Yayın Aralığı: 4
  • Başlangıç: 1995
  • Yayıncı: Pegem Akademi Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye'de öğretmen istihdamı politikalarının değerlendirilmesi

AYHAN AYDIN, Yılmaz SARIER, Şengül UYSAL, Elif ÖZOĞLUAYDOĞDU, Funda ÖZER

Özel ve devlet okullarında çalışan müdürlerin öğretim liderliği becerileri açısından karşılaştırılması: Karma yöntem

MEHMET ŞÜKRÜ BELLİBAŞ, Şerafettin GEDİK

Öğretim elemanlarının örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki

ESİN ÇAĞLAYAN

Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi: Bir meta-analiz çalışması

NAZIM ÇOĞALTAY, ENGİN KARADAĞ, ÖZGE ÖZTEKİN BAYIR

Ortaöğretim Okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki

VEYSEL OKÇU