Hakan YÜKSEL

7317

Türkiye'deki Hâkim şletişim Kavramsallaştırmasının Gelişimi ve Sınırlılıkları

Bu çalışmada medya ve mesajın/içeriŞin iletişim çalışmalarının önemli bir boyutu olduŞu yadsınmamakla birlikte, iletişimi sadece bu boyutlarıyla ele alan bir kavramsallaştırmanın tarihsel bir sürecin sonucu olarak ortaya çıktıŞı ve güç ilişkileri çerçevesinde hâkim konuma geldiŞi öne sürülmektedir. Söz konusu indirgemeci yaklaşım toplumsal planda gerçekleşen iletişimin pek çok boyutunu dışlar ve bütünlüklü bir çözümleme noktasında sorunludur. Bu doŞrultuda biçimlenen Türkiye'deki iletişim çalışmaları da çeşitli yanlılıklardan muzdariptir. Bu makale, belirtilen sorunlardan hareketle daha kapsamlı bir iletişim kavramsallaştırmasına ulaşma çabalarına katkı sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada öncelikle hâkim kavramsallaştırmanın 1940'larda ABD'deki koşullar doŞrultusunda belirdiŞi ve SoŞuk Savaş'taki küresel rekabet kapsamında Türkiye'ye giriş yaptıŞı gösterilmektedir. Daha sonra da söz konusu kavramsallaştırmanın ülkedeki iletişim çalışmaları üzerindeki sınırlandırıcı etkisi 1960'lardan günümüze kadar uzanan bir sorgulamayla iki eksende ele alınmaktadır. şlk olarak, iletişim çalışmalarının yürütüldüŞü akademik kurumların hâkim kavramsallaştırma doŞrultusunda şekillendiŞi ve bunun çeşitli düzeylerde çatışma ve kargaşaya yol açtıŞı konusu deŞerlendirilmektedir. şkinci olarak ise hâkim kavramsallaştırmanın iletişim çalışmalarının niteliŞi üzerindeki sınırlandırıcı etkisini görebilmek amacıyla akademik üretim sorgulanmakta ve iletişim araştırmacılarının eserleri incelenmektedir.

The Development and Restrictions of the Dominant Conceptualization of Commu-nication in Turkey

Without denying the fact that media and messages are an integral dimension of communication studies, this study argues that the conceptualization of communication which takes into account solely media and messages is an historical outcome and has become dominant due to power relations. This simplistic conceptualization ignores various dimensions of communication taking place in society and its scope is problematical for a comprehensive analysis. This is why Turkish communication studies shaped through this conceptualization have various biases. By emphasizing these problems, the study aims to contribute to efforts for a better understanding of communication. The study firstly displays the emergence of the dominant conceptualization of communication in the 1940s in the USA and its diffusion in Turkey due to the global competition during the Cold War. Subsequently it reveals the restricting effects of this conceptualization on Turkish communication studies with an historical investigation from the 1960s onwards, by stressing two specific axes. On the one hand, it demonstrates that the academic institutions, working in the field of communication, have been shaped through the dominant conceptualization, creating conflict and confusion on several levels. On the other hand, it explores academic production of Turkish communication scholars in order to define the restricting effect of the same conceptualization.
PDF

___

  • Alankuş, Sevda (2006). "Türkiye'de şletişim Araştırmalarının DeŞerlendirilmesi ve GeleceŞe Bakış." Türkiye'de şletişim Araştırmaları Sempozyumu Kapanış Paneli. Kültür ve şletişim 9 (1): 135-166.
  • Alemdar, Korkmaz (1981). Türkiye'de ÇaŞdaş Haberleşmenin Tarihsel Kökenleri: şletişim Sosyolojisinin Temelleri Üzerine Bir Deneme. Ankara: Ankara şktisadi ve Ticari şlimler Akademisi Yayını.
  • Altun, Abdülrezak (2010). "Mülkiye'nin Kanatları Altında Büyüdü, imdi Kendi Kanatlarıyla Uçuyor: şletişim Fakültesi 45 Yaşında." Mülkiye XXXIV(269): 271- 282.
  • "Avrupa'yı şstanbul'a Taşıyordu" (2005). Ntvmsnbc.com. http://arsiv.ntv.com.tr/news/340477.asp Erişim Tarihi: 31.05.2016.
  • Aziz, Aysel (2006). "Dünyada ve Türkiye'de şletişim Araştırmaları." Kültür ve şletişim. 9(1): 9-31.
  • Babe, Robert E. (2009). Cultural Studies and Political Economy: Toward a New Integration. Lanham: Lexington Books.
  • Babe, Robert E. (2015). Wilbur Schramm and Noam Chomsky Meet Harold Innis: Media, Power, and Democracy. Lanham: Lexington Books.
  • Başaran, Funda ve Yüksel, Hakan (2013). "Uluslararası şletişimin Eleştirel Ekonomi-PolitiŞi: SoŞuk Savaş'tan Yeniden Yapılandırmalara." Uluslararası şletişimin Ekonomi-PolitiŞi: şletişim Politikalarında Küreselleşme. Meltem Bostancı (der.) içinde. şstanbul: Chiviyazıları. 13-66.
  • Carey, James W. (2009). Communication as Culture: Essays on Media and Society. New York & London: Routledge.
  • De la Haye, Yves (1980). Marx and Engels on the Means of Communication. New York: International General.
  • Delia, Jesse G. (1989). "Communication Research: A History." Handbook of Communication Science. Charles R. Berger ve Steven H. Chaffee (der.) içinde. Newbury Park: Sage. 20-98.
  • "Demiryolu Saatler: Serkisoflar" (2007). Wowturkey.com. http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?p=3874065. Erişim tarihi: 31.05.2016.
  • DurdaŞ, Banu (2016). "Creating the Myth of a Better Future: Technological Determinism and Reproducing Social Inequalities." Social Inequalities, Media, and Communication: Theory and Roots. Jan Serveas ve Toks Oyedemi (der.) içinde. Lanham: Lexington Books. 149-165.
  • Godfrey, David (1986). "Foreword." Empire and Communications. Harold A. Innis içinde. Toronto: Press Porcepic. vii-xiv.
  • Gökgöz, Gökhan (2013a). Paranın Toplumsal Yeniden Üretimi: Merkez Bankası şletişim Politikaları. Ankara: NotaBene.
  • Gökgöz, Gökhan (2013b). "şletişim Çalışmalarında Yeni Bir Mecra: Finansal şletişim." şletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. (36): 288-309.
  • Hardt, Hanno (1989). "The Return of the 'Critical' and the Challenge of Radical Dissent: Critical Theory, Cultural Studies, an American Mass Communication Research." Communication Yearbook 12. James A. Anderson (der.) içinde. New York: Routledge. 558-600.
  • şLDEK, http://ildek.org/iletisim-fakulteleri/ Erişim tarihi: 31.05.2016
  • şnal, Ayşe (2006). "Türkiye'de şletişim Araştırmalarının DeŞerlendirilmesi ve GeleceŞe Bakış." Türkiye'de şletişim Araştırmaları Sempozyumu Kapanış Paneli. Kültür ve şletişim. 9(1): 135-166.
  • Innis, Harold A. (1951). The Bias of Communication. Toronto: University of Toronto Press.
  • Innis, Harold A. (1986). Empire and Communications. Toronto: Press Porcepic.
  • Kaya, Raşit (2006). "Türkiye'de şletişim Araştırmalarının DeŞerlendirilmesi ve GeleceŞe Bakış." Türkiye'de şletişim Araştırmaları Sempozyumu Kapanış Paneli. Kültür ve şletişim. 9(1): 135-166.
  • Keleş, Çiler (1999). "Behice Boran'ın şletişim Alanına Katkıları." Kültür ve şletişim 2(1): 15-42.
  • Kıyan, Zafer (2016). Metalaştırma ve Direnç: Kapitalizmde Kültürün şkili Üretim Yapısı. Ankara: NotaBene.
  • Marx, Karl (1970). A Contribution to the Critique of Political Economy. Moscow: Progress Publishers.
  • Marx, Karl (1976). Capital: A Critique of Political Economy. Vol. 1. London: Penguin.
  • Marx, Karl (1993). Grundrisse: Foundations of the Critique of Political Economy. London: Penguin.
  • Mattelart, Armand (1994). Mapping World Communication: War, Progress, Culture. Minneapolis ve London: University of Minnesota Press.
  • Mattelart, Armand (2001). şletişimin Dünyasallaşması. şstanbul: şletişim.
  • Mattelart, Armand (2003). şletişim Kuramları Tarihi. şstanbul: şletişim.
  • Mattelart, Armand (2004). Bilgi Toplumu Tarihi. şstanbul: şletişim.
  • Mattelart, Armand (2005). Gezegensel Ütopya Tarihi: Kehanetsel Kentten Küresel Topluma. şstanbul: Ayrıntı.
  • McDowell, Stephen D. (2003). "Theory and Research in International Communication: An Historical and Institutional Account." International and Development Communication: A 21st-Century Perspective. Bella Mody (der.) içinde. London: Sage. 5-18.
  • Morva, Oya (2013). Chicago Okulu: Pragmatik Sosyal Teoride şletişimin Keşfi. şstanbul: Doruk.
  • Musso, Pierre (1998). Télécommunications et Philosophie des Réseaux: La Postérité Paradoxale de Saint-Simon. Paris: PUF.
  • Musso, Pierre (1999). Saint-Simon et le Saint-Simonisme. Paris: PUF.
  • Mutlu, Erol (1992). "Kitle şletişim Kuramları ve Türkiye'de Basın-Yayın EŞitimi." Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Yıllık 1992: evket Evliyagil'e ArmaŞan. 119-142.
  • Mutlu, Erol (1997). "şletişim Çalışmaları Alanına Aykırı Bir Bakış: Bir Üst-şletişim Olarak şletişim Çalışmaları." şlef Yıllık 94: 165-180.
  • Özbek, Meral (1993). "şletişim EŞitimi Üzerine." şlef Yıllık 92: 307-327.
  • Özveren, Eyüp (1998). "Bir Kitle şletişim Aracı Olarak Kervan Ticareti." Kültür ve şletişim. 1(1): 31-52.
  • Smith, Philip (2005). Kültürel Kuram. şstanbul: Babil.
  • Stamps, Judith (2001). Unthinking Modernity: Innis, McLuhan and the Frankfurt School. Montreal: McGill-Queen's University Press.
  • Tokgöz, Oya (2000). "Türkiye'de şletişim Araştırması: Nereden Nereye." Kültür ve şletişim. 3(2): 11-30.
  • Tokgöz, Oya (2003). "Türkiye'de şletişim EŞitimi: Elli Yıllık Bir Geçmişin DeŞerlendirilmesi." Kültür ve şletişim. 6(1): 9-32.
  • Tokgöz, Oya (2006). "Türkiye'de şletişim Fakültelerindeki EŞitim Kadrosunun Konumu: Eleştirel Bir DeŞerlendirme." Kültür ve şletişim. 9(1): 33-70.
  • Tokgöz, Oya (2014). "Türkiye'de şletişim Araştırmaları şçinde 1970'li Yıllarda Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde Yapılan şletişim Konusundaki Doktora Tezlerinin Rolü ve Konumu." Ankara Üniversitesi şLEF Dergisi. 1(1): 115-142.
  • Toprak, Zafer (2007). "Bir 'Modernite' Metaforu: Cumhuriyet, Demiryolu ve Laiklik." Toplumsal Tarih. (168): 26-30.
  • Williams, Raymond (1985). Towards 2000. Harmondsworth: Penguin.
Kültür ve İletişim-Cover
  • ISSN: 1301-7241
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1998
  • Yayıncı: İmge Kitabevi Yayınları
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Hollywood Sinemasında OryantalizmOlgusuna Bir Bakış: Hidalgo (2004) Örneği

Uğur KILINÇ

Wong Kar Wai Sinemasında Ticari Kaygılar ve Auteur Eleştirisi BaŞlamında Büyük Usta (2013) Filminin Analizi

Barış Tolga EKİNCİ

Türkiye'deki Hâkim şletişim Kavramsallaştırmasının Gelişimi ve Sınırlılıkları

Hakan YÜKSEL

İslamcı Söylemde "Ekonomik Cihatçılık" ve Öznenin Dünyevileşmesi

Ercan ÖZYİĞİT

Mehmet Sincar Cinayeti ve DEP'in Legal Siyasete Dahil Olma Çabası: Anaakım Basın Üzerinden Bir İnceleme

Tuncay ŞUR

Değini Türkiye'de Televizyon 1960-1980: Düğün Evinde Halk Okulu

Nurçay TÜRKOŞLU