İslamcı Söylemde "Ekonomik Cihatçılık" ve Öznenin Dünyevileşmesi
İslam'a ve islami yaşam tarzına vurgu yaparak girişilen ekonomik faaliyetlerin dikkate değer başarısı bu ilişkiye dair akademik ilgide de bir yükselmeye neden olmuştur. Bu ilgi genellikle Weber'in din ve ekonomik hayat ilişkisi üzerine tezleri ekseninde gündeme gelir. Bununla birlikte bu konunun Weber'in tezleri çerçevesinde tartışılması sorunludur. Bu sorun islami söylem tarafından desteklenen ekonomik faaliyetler ile kapitalizm arasında kurulan ilişkinin ekonomik hayatı etkileyen yüzeysel değerlerle sınırlandırılmasından kaynaklanır. Bu çalışmalardaki temel tartışma islam dininin kapitalizmin gelişmesine sunduğu zemin veya kapitalizmle uyumu eksenindedir. Bu tartışma ekseni ekonomik girişimcilik bakımından "saldırgan" bir öznenin kuruluşunun nasıl mümkün olduğunu, bu öznenin eylemlilik kapasitesini ve temel değerlerden sapma durumlarını açıklamakta yetersiz kalır. Çünkü bunları açıklamak için islam ve ekonomik girişimler konusunda yüzeyde görünen değerlerden daha derinde bulunan "hakikat" tanımlarına işaret etmek gerekir. Söylemde ekonomik teşebbüsü daha güçlü ve saldırgan bir şekilde destekleyen öznenin tanımlanabilmesi, bu öznenin ekonomik pratiklerinin siyasal ve toplumsal amaçlar ile nasıl bir ilişki içinde belirlendiği ve genel değerlerden sapmasının hangi koşullar altında mümkün olduğu ancak bu şekilde açıklanabilir. Bu ise, Foucault'nun "iktidar" ve Nietzsche'nin "güç istenci" kavramları ile ilgili düşünceleri dikkate alınarak yapılacak bir söylem çözümlemesiyle gösterilebilir. Bu çerçevede, çalışma kısaca cihatçı söylemde "ekonomik cihatçı öznenin" konumunu ele almaktadır.
Economic Jihadism" and the Worldliness of the Subject* in Islamic Discourse
The recent success of the economic activities emphasizing Islamic references attracts academics regarding the relationship between them. This attraction finds its framework in Weber's studies on relationship between religion and economic life. However, the discussions in this framework have some problems. The problems arise from the limitation of economic life with superficial values regarding the relationship between economic actions backed by Islamic discourses and capitalism. That studies mainly argue that Islam as a religion has a ground for capitalist advancement, or Islam's compatibility with capitalism. These are not enough for explaining the economically aggressive subject's construction, their capacity of action, and their deviation from the fundamental values. Thus, regarding Islam and economic actions, it is necessary to focus on definitions of "truth" lying in deep rather than surface. In this way, it may be explained that the definition of aggressive subject supporting economic actions strongly, subject's economic relationship with social and political aims, and the possibility of deviation from the fundamental values. To be able to do that, Foucault's arguments on "power" and Nietzsche's "will to power" are useful concepts for such a discourse analysis. This study argues the position of "economic jihadist subject" in discourse of jihad.
___
- Azzam, Abdullah (1996). Tevbe Suresinin Gölgesinde Cihat Dersleri. 2. Cilt. İstanbul: Burç.
- Azzam, Abdullah (1996a). Tevbe Suresinin Gölgesinde Cihat Dersleri. 1.Cilt. İstanbul: Burç.
- Benna, Hasan (1976). "Cihat Risalesi." islam'da Cihat. Akif Nuri (der.) içinde. İstanbul: Çığır.
- Benna, Hasan (Tarihsiz). Risaleler. Cilt 1 İstanbul: Akit.
- Berekat, Muhammed Tevfik (1986). islam'ın Hareket Metodu: Seyyid Kutup. Çev., Yüksel Kılıçaslan. şstanbul: Hak.
- Braudel, Fernand (1991). Medeniyet ve Kapitalizm.,Çev., Mustafa Özel. İstanbul: şz.
- Eagleton, Terry (1996). ideoloji. Çev., Muttalip Özcan. İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, Michel (1999). Bilginin Arkeolojisi. Çev., Veli Urhan. İstanbul: Birey.
- Foucault, Michel (2000). Hapishanenin Doğuşu. Çev., Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: imge.
- Foucault, Michel (2003). iktidarın Gözü: Seçme Yazılar 4. Çev., Işık Ergüden. şstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, Michel (2003a). Cinselliğin Tarihi. Çev., Hülya Uğur Tanrıöver. İstanbul: Ayrıntı.
- Husain, Syed Anwar (2012). "Max Weber'in islâm Sosyolojisine Bir Eleştiri". Çev., Sefer Yavuz. Hitit Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi . 11(22): 281-288.
- Keat Russel, Urry John (2001). Bilim Olarak Sosyal Teori. Çev., Nilgün Çelebi. Ankara: İmge.
- Keskin, Ferda (1999). "Söylem, Arkeoloji ve iktidar." Doğu Batı Dergisi 3(9): 15- 22.
- Kur'ani Mücahede, 1995, 1(1): 8. http://www.youblisher.com/p/937214-01-Sayi/ Erişim Tarihi: 11.6.2016.
- Kur'ani Mücahede, 1996, 2(1): 8. http://www.youblisher.com/p/937271-02-Sayi/ Erişim Tarihi: 11.6.2016.
- Kurt, Abdurrahman (2010). "Weber'in İslam Görüşü Üzerine Bir Değerlendirme". Uludağ Üniversitesi ilâhiyat Fakültesi Dergisi 19(1): 1-23.
- Kutup, Seyyid (1973). İslam Düşüncesi. Çev., Akif Nuri, İstanbul: Çığır.
- Mevdudi (1986). İslam Davetçilerine. İstanbul: Dünya.
- Mevdudi (1993). Gelin Bu Dünyayı Değiştirelim.Çev., Ali Genceli. İstanbul: Özgün.
- Moin, Baqer (2005). Son Devrimci Humeyni.Çev., Osman Cem Önertoy. Ankara: Elips.
- Mollacami.net.http://www.mollacami.net/soru-ve-cevaplar-783.html. Erişim tarihi, 08.02.2016.
- Nebhani, Takıyyuddin (Tarihsiz). islam Nizamı. Yayınevi Belirtilmemiş.
- Nebhani, Takıyyuddin (Tarihsiz). İslam Devleti. Yayınevi Belirtilmemiş.
- Nuri, Akif (1973). "Önsöz." İslam Düşüncesi. içinde. Çev., Akif Nuri. İstanbul: Çığır.
- Nietzsche, Friedrich (2002). Güç İstenci: Bütün Değerleri Değiştiriş Denemesi.Çev., Sedat Ümran. İstanbul: Birey.
- Nietzsche, Friedrich (2003). Böyle Buyurdu Zerdüşt. Çev., Karınca Yay. Kur., İstanbul: Karınca.
- Özelge, E. Gözde (2008). islam Ve Kapitalizm ilişkisi: Türkiye'de 1980 Sonrası Tüketim Kültürü Ve Tesettür Modası. Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Rodinson, Maxime (1969). islam ve Kapitalizm.,Çev., Orhan Suda. İstanbul: Gün.
- "Sorularla islamiyet." http://www.sorularlaislamiyet.com/article/2649/kur-an-i- kerim-de-gecen-mal-ile-cihad-ne-demektir-nasil-yapilmalidir.html. Erişim tarihi 08.02.2016.
- Şinnavi, Fehmi (1998). Siyasal islam'a Doğru, Çev., İlyas Arslan. İstanbul: Şura Yayınları.
- Şeriati, Ali (1990). Aydınlara Umut Çağrısı: Rum Süresinden Dersler. İstanbul: inkılab.
- Şeriati, Ali. (1996). islam Ekonomisi. İstanbul: Dünya.
- Tanyaş, Evren Ö. (2007). Weber'de Kapitalizm'in Ruhu ve islam Üzerine. İstanbul: Kaknüs.
- Taslaman, Caner ve Kapitan, Tomis (2007). Terör ve Cihadın Retoriği. İstanbul: İstanbul.
- Torun, şshak (2002). "Kapitalizmin Zorunlu artı "Protestan Ahlâk."C.Ü. İktisadi ve idari Bilimler Dergisi. 3(2): 89-98.
- Turner, Bryan (1997). Max Weber ve islam: Eleştirel Bir Yaklaşım. Çev., Yasin Aktay. Ankara: Vadi.
- Türker, Fuat (2010). "Müslümanlar Zengin Olmamalı mı?". http://www.habervaktim.com/yazar/28152/muslumanlar-zengin-olmamali- mi.html. Erişim Tarihi: 11.6.2016.
- Weber, Max (2014). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Çev., Mehmet Ökten. Ankara: Tutku.
- ISSN: 1301-7241
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1998
- Yayıncı: İmge Kitabevi Yayınları
Sayıdaki Diğer Makaleler
İslamcı Söylemde "Ekonomik Cihatçılık" ve Öznenin Dünyevileşmesi
Türkiye'deki Hâkim şletişim Kavramsallaştırmasının Gelişimi ve Sınırlılıkları
Değini Türkiye'de Televizyon 1960-1980: Düğün Evinde Halk Okulu
Hollywood Sinemasında OryantalizmOlgusuna Bir Bakış: Hidalgo (2004) Örneği