Tarih, Sınıf ve Temsil: Türkiye Sinemasında KürtlüŞün Sol-Popülist şnşası
Bu yazıda 1970’lerde yapılmış Sürü, Fırat’ın Cinleri, Kara Çarşaflı Gelin, Hazal, Erkek Güzeli Sefil Bilo, Salako, Derviş Bey, Köprü, Kibar Feyzo ÇalvarDavası, Kanal gibi filmler üzerinden dönemin “Türklüğün sinema perdesinin” Kürtlerle meskûn coğrafyaları ve Kürtleri nasıl düşündüğü çözümleniyor. Söz konusu dönem ve filmler, Türklük ile Kürtlük arasındaki egemenlik ilişkileri çerçevesinde ele alınıyor. Dönem filmlerini, söz konusu egemenlik ilişkileri bağlamında analiz etmek, filmlerin yeni bir okumasını mümkün kılıyor. Kürtlerle meskûn coğrafyaları, toprak sahibi aŞa/topraksız köylüler arasındaki “sınıf çatışmasının” uzamı olarak düşünen dönem filmlerinde Kürtlük; cinsellik, mekân, cinsiyet ve sınıf üzerinden üretilen temsillerle kuruluyor. “Feodal”, “batıl”, “ilkel” ve “çağdışı” olanın coğrafyası olarak kurgulanan KürtlüŞü dönüştürecek olan, ya Türklüğün egemen perdesine “çağırılıp”, orada medenileşen ve döndüğünde yerli/Kürt olanı medenileştirecek “beyazlaşan-yerliler” ya da bizatihi Hegelci-Marksist bir güzergâhta ilerlediğine inanılan Tarihin kendisidir.
History, Class and Representation: Left-Populist Construction of Kurdishness in Turkish Cinema
In this article, through the films produced in the 1970s such as Sürü, Fırat’ın Cinleri, Kara Çarşaflı Gelin, Hazal, Erkek Güzeli Sefil Bilo, Salako, Derviş Bey, Köprü, Kibar Feyzo ÇalvarDavası, Kanal, the way the period’s cinematic screen of Turkishness thinks the geographies inhabited by the Kurds and the Kurdish people has been analysed. The period and films in question have been discussed within the framework of relations of domination between Turkishness and Kurdishness. An analysis of the period’s films within the context of relations of domination makes a new reading of these films possible. In the period’s films that think the geographies inhabited by the Kurds as the space of “class conflict” between landlords and landless peasents, Kurdishness is constituted by representations produced through sexuality, place, sex and class. What will transform the Kurdishness that is fictionalised as the geography of the “feudal”, “superstitious”, “primitive” and “anachronic” are either “the whitened natives” who have been “interpellated” into the dominant screen of Turkishness and have been civilised there or the History itself which is believed to evolve through the Hegelian-Marxist course.
___
- Arslan, Umut T. (2005). Bu Kâbuslar Neden Cemil? Yeşilçam’da Erkeklik ve Mazlumluk. Metis Yayınları: İstanbul.
- Arslan, Umut T. (2015). “Kesiğin Açtığı Yerden: Kat Kat Notlar.” Altyazı. 148: 57, 62, 65.
- Arslan, Umut T. (2015). “Türklük Ethosu ve Suçluluk Sorunu: Mesele Dergisinde 1915” https://azadalik.wordpress.com. Erişim Tarihi: 23.02.2016.
- Atam, Zahit (2014). Eleştiri Nedir. Cadde Yayınları: İstanbul.
- B. B. Rasmussen vd. (der) (2001). The Making and Unmaking of Whiteness. Durham: Duke University Press.
- Baker, Ulus (2011). Beyin Ekran. Birikim Yayınları: İstanbul.
- Boztemur, R. (2012). “Marx, DoŞu Sorunu ve Oryantalizm.” DoŞu Batı. 20: 112.
- Buck-Morss, Susan (2012). Hegel, Haiti ve Evrensel Tarih. Metis Yayınları: İstanbul.
- Butler, Judith (2005). iktidarın Psişik Yaşamı.Metis Yayınları: İstanbul.
- Cantek, Levent (2006). “Türk Sinemasındaki Toplumcu Gerçekçi Akım Hakkında.” http://derinhakikatler.blogspot.co.uk/2006/04/trk-sinemasndaki-toplumcu-gereki- akm.html Erişim tarihi: 30.06.2017.
- Daldal, Aslı (2003). “Toplumsal GerçekçiliŞe DoŞru: 1950’lerin Sinema Ortamı.” Yeni Film. 1: 43-44.
- Guha, Ranajit (2006). Dünya-Tarihini Sınırında Tarih. Metis Yayınları: İstanbul. http://www.livaneli.gen.tr/yer-demir-gok-bakir/. Erişim tarihi: 06.04.2017.
- Kennedy, Tim (2007). “Bölünmüş Bir Halk Olarak Kürtler ve Yılmaz Güney Sineması.” Müjde Arslan, (der), Kürt Sineması: Yurtsuzluk Sınır ve Ölüm. Agora Yayınları: İstanbul.
- Kutchera, C. (2007). “Yılmaz Güney: Sürü, Kürt Halkının Tarihidir.” Müjde Arslan, (der), Kürt Sineması: Yurtsuzluk Sınır ve Ölüm, Agora Yayınları: İstanbul.
- Kutlar, Onat (1975). “Toplumcu ve Gerçekçi Bir Sinema Sanatı şçin Teorik Alanın Gözden Geçirilmesi Amacıyla şlk Notlar”, Birikim,Sayı: 1.
- Müjde Arslan (der.) içinde.Agora Yayınları: İstanbul. 107-108.
- Oktay, Ahmet (2008). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları: Sosyalist Realizm Üstüne Eleştirel Bir Çalışma. İthaki Yayınları: İstanbul.
- Özön, Nijat (1995). Karagözden Sinemaya. 2. Cilt, Kitle Yayınları, Ankara.
- Rejisör Atıf Yılmaz. Müjde Arslan(der.) içinde.Agora Yayınları: şstanbul. 132.
- Ryan, M. ve Kellner, D. (1997). Politik Kamera ÇaŞdaş Hollywood Sinemasının şdeolojisi ve Politikası. Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
- Said, Edward (1999). Çarkiyatçılık. Metis Yayınları: İstanbul.
- Sengül, Ali F. (2012). Cinema Space and Nation: The Production of DoŞu in Cinema in Turkey. Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of Austin, Teksas.
- Sullivan, S. ve Tauna, N. (2007). Race and Epistemologies of Ignorance. Sunny Press: Albany.
- Turner, S. Bryan (2001). Marx ve Oryantalizmin Sonu. Kaynak Yayınları: İstanbul. Ufuk, A. (1996). “Türkiye’de Devrimci Sinema Tartışmaları 2 Genç Sinema.” Görüntü. 5: 18.
- Ünlü, Barış (2014). “Türklük Sözleşmesinin imzalanışı (1915-1925)”. Mülkiye. 3/38: 50.
- Young, Robert (2000). Beyaz Mitolojiler: Tarih Yazımı ve Batı, BaŞlam Yayınları: İstanbul.
- ISSN: 1301-7241
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1998
- Yayıncı: İmge Kitabevi Yayınları