Film Arşivlerinde Kataloglama ve Sınıflama İçin Kullanılan Uluslararası Standart İlkelerin İncelenmesi

Film arşivleri hem ülkelerin kültürel mirası hem de sinema tarihi açısından önem taşımaktadır. Film arşivlerine hak ettiği önemin verilmemesi ve uluslararası standartlara göre inşa edilmemesi sonucu yok olan filmler bulunmaktadır. Bu makale Türkiye’de ve dünyada film arşivciliği konusunda yapılan çalışmaları kütüphanecilik perspektifinden belgesel kaynak analizi yöntemi ile araştırmayı amaçlamıştır. Araştırma esnasında film arşivciliğinin en temel sorunlarından birinin filmlerin kataloglanması ve sınıflanması ile ilgili çalışmalar olduğu görülmüştür. Bir filme arşivde kolayca erişilebilmesi ve o filmin ulusal/uluslararası görünürlüğünün sağlanması için standart ilke ve esaslara uygun biçimde kataloglanması ve sınıflanması gerekmektedir. Bu nedenle bu çalışma ile filmlerin kataloglanması ve sınıflanması için kullanılabilecek uluslararası standart ilkeler incelenmiştir. İncelemede Uluslararası Film Arşivleri Federasyonu (FIAF: The International Federation of Film Archives) ve Avrupa Standartlar Komitesi’nin (CEN: European Committee for Standardization) bu alanda en kapsamlı çalışmayı yapan kurumlar olduğu tespit edilmiştir. CEN ve FIAF’ın üyesi olan ülkelerdeki konu uzmanlarından oluşan çeşitli komisyonları bulunmaktadır. Çalışmada, bu komisyonların ürettiği dokümanlar temel alınarak filmlerin kataloglanması ve sınıflanmasında kullanılan uluslararası standart ilke ve esaslar ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Film arşivleri, hareketli görüntü arşivleri, film kütüphaneleri, kataloglama, sınıflama

A Review of International Standard Principles Used for Cataloging and Classification in Film Archives

Film archives are important in terms of both the cultural heritage of the countries and the history of cinema. There are films that are destroyed as a result of not giving the film archives the importance they deserve and not being built according to international standards. This article aims to investigate the studies on film archiving in Turkey and in the world from the perspective of librarianship with the method of documentary source analysis. During the research, it was seen that one of the most fundamental problems of film archiving is the studies on cataloging and classification of films. In order for a film to be easily accessible in the archive and to ensure its national/international visibility, it must be cataloged and classified in accordance with standard principles and essentials. Therefore, in this study, international standard principles that can be used for cataloging and classification of films were examined. In the analysis, it has been determined that the International Federation of Film Archives (FIAF) and the European Committee for Standardization (CEN) are the institutions that carry out the most comprehensive study in this field. CEN and FIAF have various commissions made up of subject experts from their member countries. In the study, the international standard principles and essentials used in the cataloging and classification of films, based on the documents produced by these commissions, have been put forward.

Keywords:

Film archives moving image archives, film libraries, cataloging, classification, sınıflama,

PDF

___

Baysal, Jale (1987). Kütüphanecilik Alanında Yeni Kavramlar, Araçlar, Yöntemler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Binark, İsmet (1981). “Fotoğraf, Film, Plak ve Bant Arşivleri”. Türk Kütüphaneciliği, 30(4): 206-215.
Bordwell, David & Noel Carroll (1996). “Contemporary Film Studies and the Vicissitudes of Grand Theory”. Post Theory-Reconstructing Film Studies. Ed. David Bordwell ve Noel Carroll. Madison: University of Wisconsin Press, 3-36.
Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2009, March 3). Universal Decimal Classification. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/ science/Universal-Decimal-Classification (Erişim: 10.07.2022).
Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2020, May 21). Dewey Decimal Classification. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/ science/Dewey-Decimal-Classification (Erişim: 10.07.2022).
Daudelin, Robert (1994). “The International Federation of Film Archives: A United Nations of Moving Images”. Museum International, 184(46): 37-39.
Domínguez-Delgado, Ruben & María-Ángeles López Hernández (2017). “Film Content Analysis on FIAF Cataloguing Rules and CEN Metadata Standards”. Proceedings of the Association for Information Science and Technology, 54(1): 655-657.
Dupin, Christophe (2013). “The Origins of FIAF, 1936-1938”. Journal of Film Preservation, 88: 43-58.
EFG Data Provider Handbook (online) (2021). European Film Gateway Guidelines and Standards, https://efgproject.eu/guidelines_and_stan dards.php (Erişim: 10.09.2022).
EN 15744 (2009). Film Identification–Minimum set of Metadata for Cinematographic Works.
EN 15907 (2010). Film Identification–Enhancing Interoperability of Metadata–Element Sets and Structures.
Eren, Esra (2012). Sinema Kültür Mirasının Korunması ve Dijital Teknolojik Gelişmelerin Film Arşivciliğine Etkileri. Sanatta Yeterlilik Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
Fairbairn vd. (2016). The FIAF Moving Image Cataloguing Manual. FIAF Cataloguing and Documentation Commission.
FIAF Cataloguing Rules For Film Archives (1991). Compiled and edited by Harriet W. Harrison, for the FIAF Cataloguing Commission.
FIAF Film Cataloging (1978). New York: FIAF.
FIAF Film Cataloging Rules (1979). New York: FIAF; Burt Franklin & Co.
FIAF General Subject Headings (Film) (2022). FIAF, https://www.fiafnet.org/ pages/E-Resources/PIP-Subject-Headings.html (Erişim: 10.08.2022).
Gültekin, Vedat (2020). “Konu Otorite Dizini Nedir? Nasıl Oluşturulur?”. Türk Kütüphaneciliği, 34(1): 46-64.
Harrison, Harriet W. (1997). "The Special Problems of Cataloguing Moving Images in an Archive”. Audiovisual Archives: A Practical Reader. Paris: UNESCO, 184-191.
İnceoğlu, Mahmut Çağrı (2008). “Görsel-İşitsel Arşivcilik, Kültür Mirası ve Film Arşivleri”. Journal of Yasar University, 3(11): 1463-1485.
Kaynakçı, Elif Rongen (2009). “Sessiz Sinema ve Film Arşivleri”. Kebikeç, 28: 69-76.
Keskin, Mehtap (2008). Kültürel Mirasın Korunması ve Film Arşivciliği: Kültür ve Turizm Bakanlığı Örneği. Uzmanlık Tezi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü.
Kula, Sam (1983). Archival Appraisal of Moving Images: A RAMP Study with Guidelines. General Information Programme and UNISIST. Paris: UNESCO.
Laberge, Yves (1994). “A Hundred Years of Cinema”. Museum International, 184(46): 5-7.
Okumuş, Fatma (2014). “Toplayıcılık’tan Uzmanlık Alanına Film Arşivciliği”. Türk Kütüphaneciliği, 28(3): 352-357.
Özkan, Hilal (2001). Türkiye’de Film Arşivciliği Sorunları ve Arşivciliğin Türk Sinema ve Televizyonuna Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan GS Üniversitesi.
Saydam, Barış (2021). “Türkiye’de Film Arşivlerinin Gelişim Süreci ve TSA Örneği”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 19(37): 223-242.
URL-1: “Türk Sinematek Derneği”. http://www.sinematek.org/sinematek/ 250-hakkimizda-3.html (Erişim: 10.07.2022).
URL-2: “Prof. Dr. Sami Şekeroğlu Sinema-Televizyon Uygulama ve Araştırma Merkezi Film Arşivi”. https://film-arsivi.msgsu.edu.tr/turk-film-arsivi-hakkinda (Erişim: 10.07. 2021).
URL-3: “Prof. Dr. Sami Şekeroğlu Sinema-Televizyon Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliği”. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2013/02/20130226-2.htm (Erişim: 15.07.2022).
URL-4: “Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun”. https://www.mevzuat.gov.tr/Mevzuat-Metin/1.5.5224.pdf (Erişim: 15.07.2022).
URL-5: “Prof. Sami Şekeroğlu Sinema-TV Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin film arşivinin durum raporu ile ilgili 19 Nisan 2021 tarihli Yönetim Kurulu kararı”. https://msgsu.edu.tr/wp-content/uploads/2022/03/ sinema_tv_merkezi_yonetim_kurulu_go%CC%88ru%CC%88s%CC%A 7u%CC%88.pdf (Erişim: 16.07.2022).
URL-6: “EN 15744 standardı”. https://standards.iteh.ai/catalog/standards/ cen/e5bf2969-7701-4396-b904-a69862ac72e8/en-15744-2009 (Erişim: 19.07.2022).
URL-7: “EN 15907 standardı”. https://standards.iteh.ai/catalog/standards/ cen/8bf1bc79-a774-4494-8145-278d8b116bb1/en-15907-2010 (Erişim: 19.07.2022).
URL-8: “Library of Congress Subject Headings”. https://www.loc.gov/aba/ publications/FreeLCSH/freelcsh.html (Erişim: 10.08.2022).
URL-9: “Dewey Decimal Classification”. https://www.oclc.org/content/da m/oclc/dewey/resources/summaries/deweysummaries.pdf (Erişim: 10.08.2022).
URL-10: “Universal Decimal Classification”. https://udcsummary.info/ab out.htm (Erişim: 10.08.2022).
URL-11: “Library of Congress Subject Headings (LCSH)”. https://www.librar ianshipstudies.com/2018/01/library-of-congress-subject-headings-lcsh.html (Erişim: 15.08.2022).
URL-12: “Introduction to Library of Congress Genre/Form Terms for Library and Archival Materials”. https://www.loc.gov/aba/publications /Archived-LCGFT16/gftintro.pdf (Erişim: 18.08.2022).
URL-13: “Library of Congress Genre/Form Terms”. https://www.loc.gov/ aba/publications/FreeLCGFT/GENRE.pdf (Erişim: 18.08.2022).