Barbaros Hayreddin’in Anıları, Gerçekliği, Önemi ve Tarihsel Değeri

Hatıratlar genel olarak tarihçilerin ve araştırmacıların tarih araştırmaları yaparken dayanabilecekleri en önemli kaynaklardan birisi olarak kabul edilmektedir. Çünkü hatıratlar bizim diğer geleneksel kaynaklarda oldukça nadir karşılaşabileceğimiz çok değerli tanıklık ve bilgilere sahiptirler. Ancak hatırat sahipleri genellikle kelimenin tam anlamıyla bir tarihçi olarak değerlendirebileceğimiz kişiler değildir. Dahası hatırat sahibi son derece rahat bir tarzda kendi hafızasında kalan olayları derleyip kaydeden kişidir. Bu yönüyle bu hatıratların genel olarak sahipleri tarafından profesyonel bir yazar tarzıyla yazılmış eserler olmaması son derece tabiidir. Hatırat yazarları sadece tanık oldukları olayları veya başkalarından duyduğu haberleri olduğu gibi kaydetmiş olan kişilerdir. Hatıratlar, milletler ve halkların tarihlerini yazarken önemli kaynaklar olmalarına rağmen taraflı, kişisel ve hatta narsistik olmaları yönüyle eleştiriye maruz kalmaktadırlar. Bu durum, hatırat sahiplerinin genellikle kendilerini olayların merkezine yerleştirmeleri ve kendilerini olayların gelişme sürecinde etkili bir figür olarak yerleştirmeye çalışmaları yüzündendir. Hatıratlar bu gözle incelendiği zaman yazarlarının genel olarak başkalarını görmezden geldiklerini fark edebiliriz. Bu yönüyle hatıratların zaman zaman objektif olmaktan uzak olduklarını söylenebilir. Barbaros Hayrettin’in kişisel hatıratının şekillenme süreci Cezayir’deki Osmanlı yönetiminin ilk safhalarıyla eş zamanlıdır. Barbaros Hatıratını yakından incelediğimiz zaman bu hatıratın Osmanlı Tarihi ve Cezayir’deki ilk dönem Osmanlı hâkimiyeti ile alakalı başka hiçbir kaynakta bulamayacağımız çok kıymetli bilgi ve detaylara sahip olduğunu açık bir şekilde anlamamız mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Anılar, olaylar, Barbaros, Cezayir, Osmanlı Devleti.

Memoirs of Khair al-Din Barbarossa Its Truth, Importance and Historical Value

Personal memoirs are among the most important sources that researchers and historians rely on in writing history. This is because it includes information, testimonies and details that we rarely find in other traditional sources. This is because the memoirist is usually not a historian in the strict sense of the term. Rather, it is usually a personality that contributed to the making of the events that appear in the memoirs. Also, the notes were not written or dictated by their author in his capacity as a professional writer; Rather, he does so in order to testify to the events that he experienced. Whether he saw it himself, contributed to its making, or heard it from someone who was a witness to it. Despite the importance of memoirs in the history of nations and peoples, they are criticized for being subjective, personal, and sometimes even narcissistic. This is when its author makes himself the center of events, and depicts him as the most influential in the events he narrates. In view of this, we find that he often ignores the role of others in making events, so the memoirs for this reason and others lack objectivity and impartiality. Whatever the evaluation of Khair al-Din Barbarossa’s personal memoirs were, they are among the few ones that dated the first phase of the history of the Ottoman rule of Algeria in its early stages. By looking closely at these memoirs, we find that they are rich as far as matter, information and details are concerned and that are rarely found in other sources that talk about this important stage in the history of the Ottoman Empire and the history of Algeria in the first stage of Ottoman rule.

Keywords:

Memoirs, events, Barbarossa, Algeria, the Ottoman Empire.,

PDF

___

المصادر والمراجع العربية والمعربة 1. سيد علي مرادي، مذكرات خير الدين بربروس، تهذيب يلماز أوزتونا، ترجمة محمد دراج، شركة الأصالة للنشر والتوزيع، الجزائر ٢٠١٣ Sayyid Ali Muradi, Muzekkirat Khairuddin Barbaros, Tehzib: Yılmaz Öztuna, Translation: Muhammed Derradj, Shariket al-Asaala wat-Tavzic al-Dzezair, 2013.
2. عبد الجليل التميمي، " رسالة أهالي الجزائر إلى السلطان سليم الأول في ١٥١٩"، المجلة التاريخية المغربية، العدد ٠٧، السنة ١٩٧٦، ص ٩٥- ١٠١ Abduljalil at-Tamimi, Risala Ahali al-Dzazair, İla as-Sultan Selim al-Avval fi 1519, Al-Jumla at-Tarihiyya al-Magribiyya, Vol. 7, 1976, pp: 95-101.
3. فهرست الكتب التركية المحفوظة بالكتب خانهء خديوية المصرية، القاهرة ١٣٠٦هـ/١٨٨٨، ص ١٦٩ Fihrist, al-Kutub al Turkiyya al-Mahfoza al- Kutubkhane-i Khidiviyya al Misriyya al-Cairo, 1306H/1888 AC, p. 169.
4. كاتب جلبي، تحفة الكبار في أسفار البحار، إستانبول ١٩٣٤ Katip Chalabi, Tuhfat al-Kibar fi Asfar al-Bihar, Istanbul, 1934.
5. مجهول، غزوات المجاهد خير الدين بربروس، تحقيق ودراسة عبد الله حمادي، دار القصبة، الجزائر ٢٠١٦ Anonymous, Gazavat al-Mucahid Khairuddin Barbaros Tahkik ve Derasat Abdullah Hammadi, Dar al Kasaba, Dzezair, 2016.
6. مجهول، غزوات عروج وخير الدين، دراسة وتحقيق، نور الدين عبد القادر، المطبعة الثعالبية، الجزائر ١٩٣٤ Anonymous, Gazavat Oruc wa Khayruddin, Derasat ve Tahkik Nuraddin Abdulkadir, al Matbaa al Saalbiyya al Dzazair, 1934.
7. محمد دراج، "تأسيس إيالة الجزائر"، مجلة عصور، مخبر البحث التاريخي، مصادر وتراجم، كلية العلوم الإنسانية والحضارة الإسلامية، جامعة وهران، السنة ٢٠١٠- ٢٠١١، العدد ١٦- ١٧، ص ٢٦- ٣٢ Muhammed Derradj, T'e'sis İyala al-Dzazair Madzalla Asoor Historical Research Laboratory, Civilization University of and Islamic Sources and Translations, Faculty of Humanities, Wahran, 2010-2011, Vol: 16-17, p. 26-32.
Ottoman and Turkish Sources and References
نجيب عاصم، تاريخ عثمانى أنجمنى مجموعه سى، إستانبول 1 تشرين أول, ١٣٢٦, ٤ /٢٣٣-٢٣٨
Necib Asım, Tarih-i Osmani Enjumani Majmuasi Istanbul, 1, Tashrin-i avval, 1326, 4/233-238.
Research Works Bebrugger, A. (1857). Les Epoques Militaires de la Grande Kabylie, Alger. Creative Media Partners.
Blochet, E. (1928). Les Manuscrits Arabes de l'Escurial, Paris. E. J. Brill.
Blochet, E. (1932). Catalogue des Manuscrits Turcs de la Bibliotheque National, Paris. Bibliotheque National.
Bombacı, A. (1968). Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul. Paradigma Akademi Yayınları.
Bursalı Ahmet Tahir, (1342/1923). Osmanlı Müellifler, C. 3. İstanbul. Matbaa-i Amire.
Gallotta, A. (1998). Seyid Murâdi Gazvât-ı Hayreddîn Paşa Adlı Eseri. Çev.: Mahmut H. Şakıroğlu, Erdem, S. 10, Ankara, Ocak. 127-164.
İz, F. (1964). Eski Türk Edebiyatında Nesir, İstanbul. Osmanlı Yalçın Matbaası.
Kazıcı, Z. (1997). İslam Tarihi, C.XI, İstanbul. Kayıhan Yayınevi.
Necip Âsim (1326). Gazvât-ı Hayreddin Paşa, Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası, Cüzü: 4, 1 Teşrin-i Evvel, İstanbul. 233-238.
Pekalın, Mehmet Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul. MEB Yayınları.
Turan, Ş. (1992). Barbaros Hayreddin Paşa, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.V. 65-67.
Yurdaydın, H. (1963). Murâdî ve Eserleri. Belleten, Ankara, S. 27/107. 453-466.