Reşat Nuri Güntekin’in Gezi Yazıları Ekseninde Anadolu’da Yol ve Yolculuk

Reşat Nuri Güntekin (1889-1956) Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından biridir. Güntekin Maarif müfettişliği sırasında Anadolu’ya sık sık seyahat etmiştir. Bu sayede Anadolu coğrafyasını yakından tanımış, Anadolu insanıyla iç içe olmuştur. Güçlü bir gözlemci olan yazar burada edindiği izlenimleri gezi yazılarına yansıtmıştır. Güntekin Anadolu Notları adıyla kitaplaştırdığı bu yazılarda Anadolu’yu ve Anadolu insanını çeşitli yönleriyle ele almıştır. Anadolu’yu toplumsal, kültürel ve ekonomik gerçekliği içinde anlatmıştır. Burada yaşayan insanların sorunlarına eğilmiştir. Gördüklerini yeni bir bakış açısıyla yorumlamıştır. Sanatçı Anadolu Notları’nda Anadolu’nun yollarına, ulaşım ve konaklama imkânlarına dair görüş ve yaklaşımlarını da dile getirmiştir. Bu bağlamda şehirlerarası yollardan tren, otoray, otobüs, kamyon gibi ulaşım araçlarına, otel ve pansiyon gibi konaklama tesislerinden yolculuk sırasında yaşanan hastalığın zorluklarına kadar pek çok meseleyi eleştirel bir bakış açısıyla irdelemiştir. Bir başka ifadeyle yazar, gezi yazılarında yolun ve yolculuğun meşakkatini de söz konusu etmiştir. Bu çalışma, Güntekin’in, Anadolu’da yolculuk etme imkânlarını nasıl gördüğünü ve gezi yazılarına nasıl yansıttığını tespit etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Reşat Nuri Güntekin, gezi yazısı, Anadolu Notları, yol, yolculuk., travel writings, road, journey.

Road and Journey in Anatolia on the Axis of Reşat Nuri Güntekin's Travel Writings

Reşat Nuri Güntekin (1889-1956) is one of the leading writers of Turkish literature in the Republican period. Güntekin traveled frequently to Anatolia during his time as an inspector of education. In this way, he got to know the Anatolian geography closely and became intertwined with the Anatolian people. The author, who is a strong observer, reflected the impressions he gained here in his travel writings. Güntekin dealt with Anatolia and the Anatolian people from various aspects in these articles, which he later published in a book called Anadolu Notları. He described Anatolia in its social, cultural and economic reality. He dealt with the problems of the people who lived here. He interpreted what he saw from a new perspective. In his Anadolu Notları, the artist also expressed his views and approaches to the roads of Anatolia, transportation and accommodation opportunities. In this context, he critically examined many issues from intercity roads to transportation vehicles such as trains, buses, trucks, accommodation facilities such as hotels and hostels, and the difficulties of the illness experienced during the journey. In other words, the author also mentioned the hardships of the road and the journey in his travel writings. This study aims to determine how Güntekin saw the opportunities to travel in Anatolia and how he reflected them in his travel writings.

Keywords:

Reşat Nuri Güntekin, travel writings, Anadolu Notları, road, journey.,

PDF

___

Akyüz, K. (2017). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Alver, K. (2011). Tebdil-i Mekân: Seyahatin Anlamı Üzerine. Hece Dergisi Gezi Özel Sayısı, (174-175-176), 74-76.
Asiltürk, B. (2000). Türk Edebiyatında Gezi Kitapları Bibliyografyası. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, (2), 203-234.
Asiltürk, B. (2009). Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler. Turkish Studies, 4(1), 911-995.
Aydemir, A. (2020). Reşat Nuri Güntekin. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis. yesevi.edu.tr/madde-detay/guntekin-resat-nuri [Erişim tarihi: 22.10.2022].
Coşkun, M. (2009). Seyahatname. D.İ.A. (Cilt 37, s. 13-16). İstanbul: T.D.V. Yayınları.
Çamlıbel, F. N. (2019). Han Duvarları: Toplu Şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Dinç Kurt, Y. (2008). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Gezi Türünün Gelişimi (1920-1980). Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Duman, S. (2011). Seyahati Tercüme-i Hakikat Olarak Algılamak Yahut Tanzimat ve Servet-i Fünûn Edebiyatında Seyahat. Hece Dergisi Gezi Özel Sayısı, (174-175-176), 151-176.
Enginün, İ. (2009). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (10. bs). İstanbul: Dergâh Yayınları.
Gökyay, O. Ş. (1973). Türkçede Gezi Kitapları. Türk Dili Gezi Özel Sayısı, (258), 457-467.
Güntekin, R.N. (1999). Anadolu Notları I-II (19. bs). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Gürses, M. (2012). Meşrutiyet Dönemi Gezi Kitaplarında Oto-Oryantalist ve Oksidentalist Söylemler. Turkish Studies, 7(1), 1269-1303.
Kefeli, E. (2000). Karşılaştırmalı Edebiyat İncelemeleri. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Nurdağ, S. (2011). Gezinin Cumhuriyeti ve Cumhuriyetin Gezisi: Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Gezi. Hece Dergisi Gezi Özel Sayısı, (174-175-176), 177-185.
Özdemir, E. (1983). Yazı ve Yazınsal Türler. İstanbul: Varlık Yayınları.
Özdemir, N. (2006). Cumhuriyet Dönemi Karayolu Politikası (1923-1960). Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Özgül, M. K. (2011). Demir Asâ Demir Çarık. Hece Dergisi Gezi Özel Sayısı, (174-175-176), 6-28.
Sağlık, Ş. (2011). Gezi Tekniği ve Edebiyat. Hece Dergisi Gezi Özel Sayısı, (174-175-176), 243-249.
Soydaş, H. (2016). Gautier’in İstanbul ve Haşim’in Frankfurt Seyahatnamesi Adlı Eserleri Üzerine Bir Edebî Tür İncelemesi: Gezi Yazısı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(2), 705-719.
Tosun, N. (2011). Bir Anlatım Tekniği Olarak Halk Hikâyelerinde Seyahat. Hece Dergisi Gezi Özel Sayısı, (174-175-176), 186-191.
Yılmaz, O. (2013). Edebi Eserde Yol Ve Yolculuk. Yüksek Lisans Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi. Yiğit, V. (2020). Anılardaki Trenler-3. https://www.academia.edu/44909872/ANILARDAK%C4%B0_TRENLER_3 [Erişim tarihi: 10.10.2022].
Yusoğlu, N. (2008). Türk Romanında Yol Ve Yolculuk Teması (1870-1970). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.