1960’lı Yıllar Azerbaycan Hikâyelerinin Konusu Üzerine Bir İnceleme

1960 ve 1970’li yıllar, 20. yüzyılda Azerbaycan edebiyatının oluşum ve gelişmi açısından önemli bir dönemdir. Bu dönemde edebiyat, önceki dönemlerle kıyaslanamayacak ölçüde değişerek yeni içerik ve fikirler doğrultusunda gelişim gösterir. Bu dönemde edebiyat, niteliksel olarak yeni bir çağa girer. Stalin’in ölümünden sonra dünya genelinde oluşan sosyo-politik olaylar Sovyetler Birliği’ni de etkilemiş ve edebiyat da bu değişimlerden etkilenmiştir. Bu dönemde edebiyat, totaliter rejimin baskısından kurtularak özgür bir döneme girmiştir. Bu dönemin önemli özelliklerinden birisi de edebiyata genç yazarların katkı sunmaya başlamasıdır. Anar Rızayev, Elçin Efendiyev, Ekrem Eylisli, İsi Melikzade gibi isimler genç yazarlar neslini temsil etmektelerdi. Ele aldıkları konular benzer olsa da bu konuları her yazar farklı bakış açısıyla edebî bakımdan inceleyerek topluma aktarmaktalardı. Çeşitli türlerde eserler veren yazarların en çok faydalandıkları tür hikâye idi. Hikâye türü, düzyazı türleri içinde hacimce kısa olmasına rağmen muhtevasında önemli meseleleri barındırdığından genç yazarlar arasında en önemli türlerden biri olarak görülmüştür. Bu dönemin yazarları seçtikleri konuları bu türle okuyuculara takdim etmektelerdi. Yazarlar, Sovyet gerçekliğini tasvir etmemiş, onu sanatsal yargının konusu ve nesnesi hâline getirmişlerdi. Bu nedenle çalışmaları daha kritikti. Bu dönemin eserlerinde toplumsal olaylara karşı şair ve yazarların mühalif olması dönemin önemli özelliklerindendi. Çalışmada 1960’lı yıllar dönemi Azerbaycan edebiyatı ele alınmış, hikâye türü hakkında bilgi verilmiş, dönemin yazarları, onların ele aldıkları konular hakkında detaylı araştırma yapılmıştır. Bunun yanı sıra dönemin sosyo-politik olayları da incelenmiş, Stalin’in ölümünden sonra dünyada oluşan politik değişimler ve bu değişimlerin edebiyata nasıl etki ettiği analiz edilmiştir. Çalışmada dönemin önde gelen isimleri Anar Rızayev, Elçin Efendiyev, Ekrem Eylisli, İsi Melikzade gibi ünlü yazarların hikâyeleri tahlil edilmiştir.

A Study on the Subject of Azerbaijan Stories in the 1960s

The years of the 1960s and 1970s constitute a special and very important stage in the development of Azerbaijani literature in the 20th century. In this period, literature changes incomparably with the previous stages, and progresses in line with new content and ideas. This period also means a qualitatively new stage of literature. At this stage, as in every stage, literature has been shaped according to the basic idea of society. After the death of Stalin, socio-political events around the world began to be heard in the Soviet Union, and literature was also affected by these changes, as in every field. Literature got rid of the chains of the totalitarian regime and entered the free period. One of the important features of this period is the entry of young writers into literature. Anar Rızayev, Elçin Efendiyev, Ekrem Eylisli, Isi Melikzade etc. writers represented this generation of young writers. Although the subjects they dealt with were similar, each writer examined these subjects from an artistic point of view and conveyed them to the society. The genre that writers who wrote in various genres used the most was the story. Although the type of story is short, it is one of the most important genres to be written because it contains big issues and is short. The writers of this period were presenting the topics they chose to the readers by dealing with the type of story. The authors did not depict Soviet reality, but made it the subject and object of artistic judgment. Therefore, his work was more critical. In these works, the author’s stance and attitude towards life events had an ambiguous effect. In addition, the socio-political events of the period were examined, and after Stalin’s death, the political changes in the world and how these changes affected literature were analyzed. In the study, Azerbaijani literature was discussed in the 1960s, informed about the type of story, and detailed research was conducted on the subjects of the period and their issues.

___

  • Abasova, S. (2001). İsi Melikzade’nin Yaratıcılığı. – Bakı, 2001.
  • Alıyeva N. (1999). Anar – Şahsiyet ve Senetkar. Bakü: Tehsil.
  • Alişanoğlu, T. (1999). Azerbaycan’ın Yeni Nesri. Bakü, 1999.
  • Anar (1985). Nesrin Fezası. ”Azerbaycan” Dergisi № 8.
  • Anar (1988). Seçilmiş Eserleri, C. 1, Bakü, Azerneşr.
  • Efendiyev, A. (1968). Senet ve Şahsiyet. “Azerbaycan” Dergisi, №4, S. 167.
  • Efendiyev, A. (1976). Müdriklik Selahiyyeti. Bakü: Genclik.
  • Efendiyev, İ. (1956). Sovet Yazıçısının Yüksek Vezifesi. Edebiyat ve İncesenet Gezeti.
  • Efendiyev, İ. (1957). Yoldaşlık Sohbeti. Edebiyat ve İncesenet Gezeti.
  • Elçin (1987). Seçilmiş Eserleri, C. 1. Bakü: Azerneşr.
  • Eylisli, E. (1961). Kiraz Ağacı. Bakü: Uşaqgencneşr.
  • Eylisli, E. (1989). Edebiyat Yanğısı. Bakü: Yazıçı.
  • Garayev, Y. (1988). Meyar Şahsiyettir. Bakü: Yazıçı.
  • Halilov, G. (1956). Ayrılan Yollar. Edebiyat ve İncesenet Gezeti.
  • Halilov, G. (1956). Yürek Dostları. Edebiyat ve İncesenet Gezeti.
  • Halilov, G. (1986). Feal Heyat Mövgeyinden. Azerbaycan Dergisi, no 6, S. 142.
  • Hüseyin, M. (1956). Yeni Edebî Eserler Yazalım, Edebiyat ve İncesenet Gezeti.
  • Memmedov, A. (1987). Sözümüz Eşidilenedek. Ulduz Dergisi №6, S. 194.
  • Memmedov, C. (1983). Kiçik Janrın Böyük İmkanları. Ulduz Dergisi №5, S. 50.
  • Memmedov, R. (2008). II. Dünya Savaşından Sonra Sovetler Cemiyetinde Giden Prosesler ve Yeni Edebiyatın Yaranması. Dil ve Edebiyat Dergisi, Bakü.
  • Memmedov, R. (2018) Azerbaycan Uşag Edebîyyatının İnkişaf Özellikleri. Riga: LAP LAMBERT Academic Publishing.
  • Mıkayılov, Ş. (1996). Edebiyat Nazariyesi. Bakü: Maarif.
  • Nebiyev, B. (1971). Edebî Düşünceler. Bakü: Genclik.
  • Quseyn, M. (1965). Vstupitelnoe Slovo k Povesti A. Aylisli “V Qorax Tuman”. Moskva, “Drujba narodov” №1.
  • Salmanov, Ş. (1998). Kamillik. Azerbaycan Dergisi no 3; 4.