Azerbaycan’da Nevruz İnanışları

Günümüzde unutulmaya başlayan Nevruz inanışları, yeniden sahiplenilmesi ve yaşatılması gereken kültürel bir unsurdur. Dolayısıyla bu makalenin amacı Nevruz inanışlarının günümüze yeniden aktarılması ile ilgili bilgi sağlamaktır. Makalede Azerbaycan halkı içerisinde var olan Nevruz inanışları ele alınacaktır. Azerbaycan halkının en eski ve değerli bayramı olan Nevruz’un dört çarşambası vardır. Bunlardan ilki Su Çarşambası, ikincisi Ateş Çarşambası, üçüncüsü Rüzgâr Çarşambası, dördüncüsü ise Toprak Çarşambasıdır. Geçmişten günümüze kadar devam eden bu çarşambalarda su, rüzgâr, ateş ve toprakla ilgili inanışlar bulunmaktadır. Eskiden insanların inandığı bu kültler, çarşambalarda kutsallığını göstermeye devam etmektedir. Bayramdan dört hafta önce Nevruz çarşambaları kutlanmaya başlanır. Bu çarşambaların her biri Azerbaycan halkı için değerli olduğundan sevinç ve büyük coşkuyla karşılanır. Özellikle son çarşambada bazı ritüel ve merasimler yapılır; evler temizlenir, çeşitli yemekler ve tatlılar hazırlanır, eski ahşap eşyalar ateşte yakılır, küsler barışır, yakın akrabaların mezarları ziyaret edilerek “Kur’an” okunur, “Tonqal” (büyük ateş) yakılarak üstünden atlanır, yumurtalar boyanır, akraba ve tanıdıklar ziyaret edilir. Son Çarşamba gecesi çeşitli fallara bakılır. Ayrıca bu fallar yılda sadece bir kez Nevruz Bayramı’nda bakılmaktadır. 

Nevruz Beliefs In Azerbaijan

Novruz beliefs, which have begun to be forgotten today, are a cultural element that needs to be reclaimed and kept alive. Therefore, the aim of this article is to provide information about the retransmission of Novruz beliefs to the present day. In the article, Novruz beliefs among the Azerbaijani people will be discussed. Novruz, the oldest and most valuable holiday of the Azerbaijani people, has four Wednesdays. The first of these is Water Wednesday, the second is Fire Wednesday, the third is Wind Wednesday, and the fourth is Earth Wednesday. There are beliefs about water, wind, fire and earth on these Wednesdays, which have continued from the past to the present. These cults, which people used to believe in, continue to show their sanctity on Wednesdays. Four weeks before the feast, Novruz Wednesdays are celebrated. Since each of these Wednesdays is valuable for the Azerbaijani people, it is welcomed with joy and enthusiasm. Especially on the last Wednesday, some rituals and ceremonies are held; houses are cleaned, various meals and desserts are prepared, old wooden items are burned in the fire, the quarrels are reconciled, the graves of close relatives are visited and “Quran” is read, “Tonqal” (big fire) is lit and jumped over, eggs are painted, relatives and acquaintances are visited. On the last Wednesday night, various fortune-tellings are looked at. In addition, these fortune-tellings are seen only once a year during the Novruz festival.

___

  • Abdülkadir, İ. (1972). Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Adıgüzel, S. (2006). Azerbaycan’da Nevruz Kutlamaları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 7(1), 143-152.
  • Alibeyov, B. (1913). Prazdnik Novruz. Kaspi Gazetesi, 57.
  • Çağlar, B. (2008). Türk Mitolojisinde Dört Unsur ve Simgeleri Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İzmit: Kocaeli Üniversitesi.
  • Çay, A. (1993). Türk Ergenekon Bayramı Nevruz. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınevi.
  • Çoruhlu, Y. (2000). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Gündüz, Ş. (2000). Kadim Ortadoğu’dan Orta Asya’ya Nevruz. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesine Yardım Vakfı.
  • Nebiyev, A. (2009). Azerbaycan Halk Edebiyatı I Kitap. Bakı: Çırak Yayınevi.
  • Nerimanoğlu, K. (1995). Nevruz Geleneği ve Azerbaycan. Nevruz (haz. Sadık Tural). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 125-126.
  • Özdemir, N. (2006). Yenilenmek ve Nevruz. Millî Folklor Dergisi, 18(69), 15-27.
  • Süleymanov, A. (2000). Başkurtlar. Türk Dünyası Nevruz Şiirleri Antolojisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
  • Tutar, H. (2002). Tarihte ve Mitolojide Nevruz. https://www.altayli.net/tarihte-ve-mitolojide-nevruz.html, [Erişim tarihi: 15.02.2022].