İsimleşen Cümleler ve Hüküm Grubu

Dil bilgisinin alanları içerisinde farklı kabullerin en çok olduğu bilim dalı cümle bilgisidir. Araştırmacıların cümleleri farklı yönlerden ele almaları, aynı cümle üzerinde farklı görüşlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu farklılıklar kelime gruplarının sayısından cümlenin yapısına kadar her alanda kendini göstermektedir. Bu kadar farklı görüşlerin olması bilim dalında kabulleri zorlaştırmakta, cümle bilgisinin temel seviye öğretiminde birlik sağlanamamasına yol açmaktadır. Biz bu çalışmamızda bu farklılıklar üzerinde fazla durmadan yazında karşılaştığımız bir kelime topluluğundan bahsedeceğiz ve bu kelime topluluğunu yeni bir kelime grubu olarak ortaya koyup ona yeni bir terim teklif edeceğiz.Yazımıza öncelikle cümle ve kelime grubu üzerine bilim insanlarının görüşlerini içeren bir giriş ile başladık. Daha sonra üzerinde çalıştığımız konuyla ilgili yazından tespit ettiğimiz örnek cümleleri ele alarak makalenin yazılmasına neden olan sorunu ortaya koyduk. Sorunun tarihî temellerini araştırdık, çözümünde yardımcı olacak çalışmaları değerlendirdik. Makalenin ana teması, kaynaklarda değinilmeyen bir kelime grubu ve bu kelime grubuna yönelik yeni bir terim önerisi olduğu için terim kavramı ve olası terimler üzerinde düşüncelerimizi belirttik. Tespit etmiş olduğumuz örneklerin cümle bilgisi açısından çözümlemelerini yaparak cümlenin bir isim gibi kullanılabildiğini, isim çekim eklerini üzerine alabildiğini, başka yapılarla etkileşime girerek gruplar oluşturduğunu, kalıplaşarak yeni kelimeler meydana getirdiğini, geçmişten günümüze bu görevleri üzerinde barındırdığını, tam anlamıyla bir grup olduğunu gerekçeleriyle birlikte göstermiş olduk. Cümle bilgisi çalışmalarında yer almayan bu tarz yapılara “hüküm grubu” adının uygun olduğunu düşünerek bu terimin ve bu grubun bundan sonraki çalışmalarda yer almasını önerdik.

Anahtar Kelimeler:

Kelime grubu, hüküm grubu, isimleşen cümle, söz dizimi.

Nominalized Sentences and the Sentential Group

The branch having the most diverse interpretations among the fields of grammar is knowledge of sentence. Researchers' handling of sentences from different aspects has led to the emergence of different opinions concerning the same sentence. These differences manifest themselves in every area from the number of word groups to the structure of the sentence. The fact that there are so many different opinions is something difficult to accept in the relevant branch of science and leads to a lack of unity in the basic level teaching of syntax, or sentence knowledge. In this study, we will talk about a word group, without dwelling on these differences, that we encountered in the literature, and present this group of words as a new word group and propose a new term for it.We started our article with an introduction that included the views of scientists on sentences and phrases. Then, we presented the problem that caused the article to be written by considering the sample sentences we identified from the relevant literature on the subject we were working on. We researched the historical foundations of the problem and reviewed the studies that could help in its solution. Since the main theme of the article is a word group that is not mentioned in the sources and the proposal of a new term for this word group, we stated our ideas on the concept of “term” and possible terms. By analyzing the examples we determined in terms of syntax or sentence structure, we showed that the sentence could be used as a noun, take on the noun inflections, could form groups by interacting with other structures, create new words by stereotypes, contained these functions from past to the present, and thus demonstrated with reasons that it was a group in the full sense of the word. Considering that the name “sentential group” is appropriate for such structures, which have not been handled in studies on sentence, we suggested that this term and this group should be included in future studies.

Keywords:

Word group, sentential group, nominalized sentence, syntax.,

PDF

___

Aktan, B. (2016). Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi (2. Baskı). Konya: Eğitim Yayınevi.
Atabay, N., Özel, S. ve Çam, A. (1981). Türkiye Türkçesinin Sözdizimi. Ankara: TDK Yayınları.
Baskakov, A. N. (2017). Çağdaş Türkçede Cümle. (Çev. O. S. Karaca). Ankara: TDK Yayınları.
Bendler, A. (2018). Acının 56 Günü. EKz Production Yayınları. (https://books.google.com.tr/books?id=72h_DwAAQBAJ&dq=Ac%C4%B1n%C4%B1n+56+G%C3%BCn%C3%BC&hl=tr&source=gbs_navlinks_s [Erişim Tarihi: 01.01.2022].
Böler, T. (2019). Türkiye Türkçesi Söz Dizimi. İstanbul: Kesit Yayınları.
Çoşkun, O. (2015). Bir Yazarın Karalama Defteri. İstanbul: Mola Yayınları
Delice, H. İ. (2012). Türkçe Söz Dizimi (4. Baskı). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Demir, N. (2019). Türkçe Cümle Bilgisi. Ankara: Altınordu Yayınları.
Demir, N. ve Yılmaz, E. (2012). Türk Dili El Kitabı (6. Baskı). Ankara: Grafiker Yayınları.
Ergin, M. (1988). Üniversiteler İçin Türk Dili (4. Baskı). İstanbul: Bayrak Yayınları.
Gökdayı, H. (2010). Türkiye Türkçesinde Öbekler. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 1298-1319.
Göker, O. (2001). Uygulamalı Türkçe Bilgileri III. Ankara: MEB Yayınları.
Gün, M. (2020). Cunha 2072. Ankara: Yason Yayınları.
Karaağaç, G. (2009). Türkçenin Söz Dizimi (2. Baskı). İstanbul: Kesit Yayınları.
Karahan, L. (1999). Türkçede Söz Dizimi: Cümle Tahlilleri (6. Baskı). İstanbul: Akçağ Yayınları.
Karahan, L. (2000). Yapı Bakımından Cümle Sınıflandırmaları Üzerine. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, 583, 16-23.
Kerimoğlu, C. (2016). Sözcük Öbeği olarak Cümle ve Bir Öbek Önerisi. Türkiyat Mecmuası, 26(2), 241-245.
Kormaz, Z. (2003). Gramer Terimleri Sözlüğü (2. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
Küçük, S., Kandemir, S. M. (2021). Edat Gruplarında İsim Unsurunu Oluşturan Kelime Grupları. Asya Studies Akademik Sosyal Araştırmalar, 5(15), 1-10.
Kültüral, Z. (2018). Türkiye Türkçesi Cümle Bilgisi. Konya: Palet Yayınları.
Lawrence, D. H. (2009). Âşık Kadınlar. (çev. Nihal Yeğinobalı). İstanbul: Can Yayınları (https://books.google.com.tr/books?id=44IoCgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=a%C5%9F%C4%B1k+kad%C4%B1nlar&hl=tr&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false [Erişim Tarihi: 01.03.2022].
Ölker, P. (2014). İçin Edatının Standart Dışı Kullanımı. Türkiyat Mecmuası, 24, 171-193.
Öner, M. (1999). -matı / -meti Gerundiyumu Hakkında. 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı 1996. Ankara: TDK Yayınları 678, 833-840.
Öner, N. (1991). İnsanda Öz ve Varoluş. Felsefe Dünyası Dergisi, 1, Ankara.
Özkan, A., Toker, M. ve Aşcı, U. D. (2016). Türkiye Türkçesi Söz Dizimi. Konya: Palet Yayınları.
Özkan, M., Sevinçli V. (2009). Türkiye Türkçesi Söz Dizimi: (Kelime Çözümlemeli) (2. Baskı). İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınları.
Özmen, M. (2013). Türkçenin Sözdizimi. Adana: Karahan Yayınları.
Passos, J. D. (2017). Manhattan Transfer. (çev. Fatmanım Zuhal Özen). İstanbul: Hece Yayınları.
Sarıkaya, O. (2014). İkinci Yeninin Boy Aynası. İstanbul: Hece Yayınları.
Söz. (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük içinde. https://sozluk.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 01.03.2022].
Terim. (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük içinde. https://sozluk.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 01.03.2022].
Toptaş, H. A. (2001). Ölü Zaman Gezginleri, Dünya bir Gülnida. İstanbul: Adam Yayınları.
Toptaş, H. A. (2009). Gölgesizler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Toptaş, H. A. (2013). Heba. İstanbul: İletişim Yayınları.
Yargı, (1972). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü İçinde. https://sozluk.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 01.03.2022].
Zülfikar, H. (1991). Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları. Ankara: TDK Yayınları.