Hamlet Makinesi'nin Postdramatik Yapısı

Walter Benjamin kültürel belgeleri aynı zamanda birer barbarlık belgesi olarak algılar. Heiner Müller de bir kültürel belge olan Shakespeare’in Hamlet’ini, Avrupa’daki devrimlerin yıkıcı sonuçlarıyla ilişkilendirerek bir barbarlık belgesi olarak yorumlamıştır. Hamlet Makinesi dramatik olarak adlandırılan konvansiyonel tiyatronun biçimsel yapısı ile uyuşmamaktadır. Tiyatrallik tartışmaları sonucunda, tiyatro gösterge sistemi ve dramatik yapının örgütlenme modeli revize edilmiştir. Bu revizyonlar dramatik yapıyı reforme etmiş fakat deforme etmemiştir. Modern sonrası süreçteyse metin merkezi konumunu kaybetmiş; tiyatro araçları bağımsızlaşmış; dramatik yapı deforme olmuştur. Bu tarz örgütlenme modeline sahip Hamlet Makinesi gibi Aristotelesyen yapıya dayanmayan oyunlar, dramatik yapının konvansiyonel öğelerini temel eleştiri kriteri yapan bir dramaturjinin kavram ve yöntemleriyle kavranmaya çalışılınca bu oyunların estetik değerinin doğru tespit edilememesi sorununu ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan hareketle bu makalede yöntem olarak klasik dramaturjinin yararlandığı organik estetiğin kavram ve yöntemleriyle değerlendirilemeyen Hamlet Makinesi oyunu alegorik estetikle kavranmaya çalışılmıştır. Postdramatik yapının ayırt edici özelliklerini eleştiri kriteri olarak bünyesine katan dramaturjik bir yöntemle Hamlet Makinesi çözümlenmiştir. Bu kriterlerden alegori-çifte kodlama tekniği, parçalı eylemlerden oluşan oyunun rizomatik yapısı, dramatizasyon sürecinin yerini alan tiyatral işlemle ortaya çıkan olaylar yığını, kolaj ve montajlar, metinlerarasılık, hitap modeli ve monolog düzeni aracılığıyla dramatik iletişim modelinin nasıl terk edildiği oyundaki örnekler üzerinden ortaya konularak oyunun postdramatik yapısı ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tiyatro, Postdramatik Yapı, Hamlet Makinesi, Theater, postdramatic structure, The Hamlet Machine

Postdramatic Structure of Hamletmachine

Walter Benjamin perceived the documents of civilization to simultaneously be documents of barbarism. Heiner Müller also interpreted Shakespeare’s Hamlet, a cultural document, as a document of barbarism by associating it with the devastating consequences of revolutions in Europe. Müller’s The Hamlet Machine does not correspond to the formal structure of conventional theater known as drama. As a result of the discussions on theatricality, the theater sign system and the organization model of dramatic structure were revised. These revisions reformed but did not deform the dramatic structure. In the postmodern period, text lost its central position, theater’s instruments became independent, and its dramatic structure was deformed. When attempting to comprehend plays such as The Hamlet Machine that are not based on the Aristotelian structure using the concepts and methods of a dramaturgy that makes the conventional elements of the dramatic structure the main criterion of criticism, the problem arises of not being able to determine these types of plays’ aesthetic value. Based on this problem, the current article attempts to comprehend using allegorical aesthetics Müller’s play The Hamlet Machine, which cannot be evaluated using the concepts and methods of organic aesthetics that classical dramaturgy uses. This article analyzes The Hamlet Machine using a dramaturgical method that incorporates the distinctive features of the postdramatic structure as the criterion of criticism. Allegory, double-coding technique, the rhizomatic structure of the play consisting of fragmentary actions, the heap of events unfolded by the theatrical process replacing the dramatization process, collages and montages, intertextuality, and the postdramatic structure were revealed by showing how the play had abandoned the dramatic model of communication using the model of addressing and the monologue order, as well as examples from the play.

Keywords:

Theater, postdramatic structure, The Hamlet Machine,

PDF

___

Adorno, T. W. (2002). Minima Moralia (O. Koçak ve A. Doğukan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
Aksan, D. (2007). Her Yönüyle Dil. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
Anderson, P. (2009). Postmodernitenin Kökenleri (E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Aristoteles. (2003) Poetika (S. Rifat, Çev.). İstanbul: K Kitaplığı. google scholar
Benjamin W. (2002). Pasajlar (A. Cemal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
Best, S. ve Kellner, D. (2011). Postmodern Teori (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Baudrillard, J. (1995). Kötülüğün Şeffaflığı (E. Abra ve I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Carlson, M. (2013). Performans (B. Güçbilmez, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. google scholar
Connor, S. (2015). Postmodernist Kültür - Çağdaş Olanın Kuramlarına Bir Giriş (D. Şahiner, Çev.). Ankara: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
Danto, A. C. (2014). Sanatın Sonundan Sonra / Çağdaş Sanat ve Tarihin Sınır Çizgisi (Z. Demirsu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Demotic. (t.y.). Online Etymology Dictionary içinde. Erişim adresi: https://www.etymonline.com/search?q=demotic google scholar
Eliot, T. S. (1925). Collected Poems 1909-1962. London, UK: By Faber and Gwyer Ltd. google scholar
Esslin, M. (1996). Dram Sanatının Alanı (Ö. Nutku, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
Fuchs, E. (2003). Karakterin Ölümü — Modernizmden Sonra Tiyatro (B. Güçbilmez, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi. google scholar
Innes C. (2010). Avant-Garde Tiyatro 1882-1922 (B. Güçbilmez ve A.V. Kahraman, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. google scholar
Jameson, F. (1994). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. (D. Erksan, Çev.). İstanbul: Kıyı Yayınları. google scholar
Karacabey S. (2007). Modern sonrası Tiyatro ve Heiner Müller. Ankara: De Ki Basım Yayım Ltd. Şti. google scholar
Kuspit, D. (2010). Sanatın Sonu (Y. Tezgiden, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
Lehmann H-T. (1999). Postdramatisches Theater. Frankfurt am Main: Verlag der Autoren. google scholar
Lehmann, H-T. (2006). Postdramatic Theatre (K-J. Munby, Çev.). Abingdon, İngiltere: Routledge. google scholar
Marx, K. ve Engels, F. (2003). Komünist Manifesto (L. Kavas, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
Müller H. (2008). Hamlet Makinesi (Z. A. Yılmazer, Çev.). Ankara: De ki Basım Yayım Ltd.Şti. google scholar
Paratactic. (t.y.). Merriam-Webster online dictionary içinde. Erişim adresi: https://www.merriam-webster.com/dicti-onary/paratactic#other-words google scholar
Parataxis (t.y.). Online Etymology Dictionary içinde. Erişim adresi: https://www.etymonline.com/search?q=para-taxis&ref=searchbar_searchhint google scholar
Pavis, P. (1999). Sahneleme Kültürler Kavşağında Tiyatro (S. Kamber, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi. google scholar
Sarup M. (2004). Postyapısalcılık ve Postmodernizm (A. Güçlü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. google scholar
Shakespeare, W. (2001). Hamlet (O. Burian, Çev.). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. google scholar
Shakespeare, W. (1989). The Works of Shakespeare The Tragedy of Hamlet. E. Dowden (Ed.). Londra, İngiltere: Methuen And Co. google scholar
Sontag, S. (2015). Yoruma Karşı (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı. google scholar
Şaylan G. (2002). Postmodernizm. Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
Thomson, G. (2004). Tragedyanın Kökeni (M. H. Doğan, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları. google scholar
Zerenler, D. (2010). Tiyatroda Yapısalcı Çözümleme. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları. google scholar