Dünya ve Türkiye’de Pandemi Yayılım Süreci

Coronavirüsler ilk kez 1960 yılında tanımlanmıştır. Son 20 yılda iki ölümcül coronavirus salgını olmuştur. Bunlardan biri 2002’de Çin’in Güneyinde başlayan SARS-CoV un neden olduğu Akut Solunum Yolu Sıkıntısı Sendromu (SARS), diğeri de 2012 yılında ilk kez Suudi Arabistan’da görülen MERS-CoV’un neden olduğu Orta Doğu Solunum Sendromu’dur (MERS). 31 Aralık 2019’da Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Çin ülke ofisi, nedeni daha önce keşfedilmemiş pnömoni vakaları saptanması üzerine, 7 Ocak 2020’de izole edilen ve sonrasında neden olduğu hastalık DSÖ tarafından COVID-19 olarak isimlendirilen bu etken yeni bir beta-koronavirüs (SARS-CoV2) olarak tanımlanmıştır. SARS-CoV2 insandan insana asıl olarak damlacık yoluyla bulaşan bir virüsdür. İlk olarak Aralık 2019’da Çin’in Wuhan şehrinde başlayan SARS-CoV2 virüsünün neden olduğu COVID-19 vakaları kısa sürede tüm Dünya’da yayılmış ve bir pandemiye yol açmıştır. Ülkemizde de pandemi sürecinde birçok ülkede de olduğu gibi koruma ve kontrol önlemleri alınmıştır. COVID-19 salgını şu anda devam etmektedir. Bu salgın nedeniyle birçok ülkede kısıtlamalar yapılmış, önlemler alınmıştır. Salgın tüm Dünya’da ekonomik ve sosyal anlamda etkiler yaratmıştır. Bu virüs için Dünya’nın birçok yerinde bilim adamları aşı ve tedavi çalışmaları yürütmektedir. Bu salgın bitmemiştir ve henüz aşı ya da tedavisi de bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

coronavirüs, covid-19, pandemi, türkiye

PDF

___

1. Emmie de Wit, Neeltje van Doremalen, Darryl Falzarano, Vincent J Munster. SARS and MERS: recent insights into emerging coronaviruses. Nat Rev Microbiol. 2016;14(8):523‐534. doi:10.1038/nrmicro.2016.81
2. World Health Organization. Novel Coronavirus (2019- nCoV) Situation Report-1. Available from: https://www.who.int/docs/default source/coronaviruse/situation-reports/20200121-sitrep-1-2019- ncov.pdf?sfvrsn=20a99c10_4. (Erişim: 21 Ocak 2020)
3. Wang W., Tang J., Wei F. Updated understanding of the outbreak of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China. J Med Virol. 2020;92(4):441–447. doi: 10.1002/jmv.25689.
4. . Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu y, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet 2020. Doi: 10.1016/S0140- 6736(20)30183-5.
5. World Health Organization. Novel Coronavirus (2019- nCoV) Situation Report-12. Available from: https://www.who.int/docs/default-source/ coronaviruse/situation-reports/20200201-sitrep-12-ncov. pdf?sfvrsn=273c5d35_2. (Erişim: 5 Mayıs 2020)
6. WHO Director-General’s opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 11 March 2020 [Internet]. [cited 2020 May 5]. Available from: https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general- s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19-11-march- 2020. (Erişim: 5 Mayıs 2020)
7. Zhai P, Ding Y, Wu X, Long J, Zhong Y, Li Y. The epidemiology, diagnosis and treatment of COVID-19 [published online ahead of print, 2020 Mar 28] Int J Antimicrob Agents. 2020 doi: 10.1016/j.ijantimicag.2020.105955.
8. World Health Organization. Novel Coronavirus (2019- nCoV) Weekly Epidemiological Update. Available from: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situat i o n - r e p o r t s / 2 0 2 0 0 8 3 1 - w e e k l y - e p i - u p d a t e - 3.pdf?sfvrsn=d7032a2a_4. (Erişim: 31 Ağustos 2020)
9. Schuchat A. ABD'de Pandemik COVID-19'un Başlatılmasına ve Yayılmasına Halk Sağlığı Yanıtı, 24 Şubat - 21 Nisan 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020; 69: 551-556. DOI: http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm6918e2.
10. https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/proclamation- suspension-entry-immigrants-nonimmigrants-personspose- risk-transmitting-2019-novel-coronavirus/. (Erişim: 31 Ağustos 2020)
11. Kevin Linka , Mathias Peirlinck , Francisco Sahli Costabal , Ellen Kuhl. Outbreak Dynamics of COVID-19 in Europe and the Effect of Travel Restrictions 2020 May 5;1-8. doi:10.1080/10255842.2020.1759560.
12. World Health Organization. Novel Coronavirus (2019- nCoV) Situation Report-51. https://www.who.int/docs/defaultsource/ coronaviruse/situation-reports/20200311-sitrep-51- covid-19.pdf?sfvrsn=1ba62e57_10. (Erişim: 11 Mart 2020)
13. Sebastiani G, Massa M, Riboli E. Covid-19 epidemic in Italy: evolution, projections and impact of government measures. Eur J Epidemiol. 2020;35(4):341‐345. doi:10.1007/s10654-020- 00631-6
14. Linka K, Peirlinck M, Sahli Costabal F, Kuhl E. Outbreak dynamics of COVID-19 in Europe and the effect of travel restrictions. Comput Methods Biomech Biomed Engin. 2020;23(11):710-717. doi:10.1080/10255842.2020.1759560
15. Scarabel F, Pellis L, Bragazzi NL, Wu J. Canada needs to rapidly escalate public health interventions for its COVID-19 mitigation strategies. Infect Dis Model. 2020;5:316‐322. doi:10.1016/j.idm.2020.03.004
16. Linka K, Rahman P, Goriely A, Kuhl E. Is it safe to lift COVID- 19 travel bans? The Newfoundland story. Preprint. medRxiv. 2020;2020.07.16.20155614. Published 2020 Aug 2. doi:10.1101/2020.07.16.20155614
17.Abdi, Milad. "İran'da Coronavirus hastalığı 2019 (COVID-19) salgını: Eylemler ve sorunlar." Enfeksiyon Kontrolü ve Hastane Epidemiyolojisi 41.6 (2020): 754-755.
18. Zhuang, Zian, vd. "İran'daki yeni koronavirüs hastalığı (COVID-19) vakalarının ön tahmini: Denizaşırı vakalara ve www.91 kliniktipdergisi.com hava yolculuğu verilerine dayanan bir modelleme analizi." Uluslararası Bulaşıcı Hastalıklar Dergisi 94 (2020): 29-31.
19. Omer ATAC, Sabanur ÇAVDAR, Ayse Zülal TOKAÇ First 100 Days of the COVID-19 Pandemic: An Evaluation of Preventive Measures Taken By Countries (March 20, 2020) https://doi.org/10.21673/anadoluklin.733245
20.Yeni Coronavirus (2019-nCoV) durum raporları https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus- 2019/situationreports [Erişim: 17Nisan 2020].
21. https://www.who.int/emergencies/diseases/ novel-coronavirus- 2019 / teknik rehberlik [Erişim: 17 Nisan 2020].
22. Demirbilek Y, Pehlivantürk G, Özgüler ZÖ, Alp Meşe E. COVID- 19 outbreak control, example of ministry health of Turkey. Turk J Med Sci. 2020;50(SI-1):489‐494. Published 2020 Apr 21. doi:10.3906/sag-2004-187
23. Dağcıoğlu, Basri Furkan, and Ahmet Keskin. "COVİD-19 pandemisi sürecinde Türkiye, Avrupa ve Amerika verilerinin karşılaştırılması: Kesitsel bir çalışma. Ankara Med J, 2020;(2):360-369 // 10.5505/amj.2020.02328
24. Bénassy-Quéré A, Marimon R, Pisani-Ferry J, Reichlin L, Schoenmaker D, Weder B. COVID-19: Europe needs a catastrophe relief plan. Mitigating the COVID Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever, Baldwin R, di Mauro BW (ed.). London, UK: CEPR Press; 2020:121-8.