Sivil Din Eğitimi Bağlamında Yaygın Din Eğitimi Faaliyetleri Gerçekleştiren STK’ların Youtube Kanal İçerikleri Üzerine Bir Değerlendirme

20. yy sonlarından itibaren internetin hayatımıza girmesiyle beraber iletişimde hızlı bir dijitalleşme çağına girilmiştir. Bu hızlı dijitalleşme hayatın her alanında değişiklikler ve yeniliklere neden olmuştur. Bu değişim ve yeniliklerden birçok devlet payını almıştır. Türkiye için de bu durum söz konusudur. Gerçekleşen bu yenilik ve değişim hareketliliği sadece devletlerle sınırlı kalmamıştır. Devletlerden/hükümetlerden bağımsız hareket eden sivil toplum kuruluşlarında da büyük değişim hareketlilikler meydana gelmiştir.. İnsanların menfaatleri adına hareket etmek için gerek birbirleriyle gerekse devletler ile etkileşim halinde oldukları kamusal alan sivil toplum olarak ifade edilmektedir. Sivil toplum örgütleri ise toplumların çıkarları doğrultusunda hareket eden, bireylerin gönüllülük esasına dayalı olarak katıldıkları, siyasal iktidardan bağımsız, farklı grupları bünyesinde barındıran yasalara uygun şekilde oluşturulan kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır. Kar amacı gütmeyen, gönüllük esasına dayanan ve gerektiğinde devletle işbirliği yapan fakat bürakratik olmayan sivil toplum kuruluşlarının en önemli özelliklerinden biri toplumsal sorunların çözümü için hareket etmeleridir. Toplumların sorunlarına çözüm bulmak ve toplumların gelişmelerine doğrudan katkıda bulunmak amacıyla sosyal destek sağlayan sivil toplum kuruluşlarının aktif olarak rol aldığı alanlardan biri de eğitimdir. Türkiye’de bulunan derneklerin %5’i, vakıfların ise %32’si eğitim alanında faaliyet göstermektedir. Bu kuruluşlar, kurslar ve medya gibi çeşitli araçlar ve çeşitli kurumlar aracılığıyla ile eğitim faaliyetlerini sürdürmektedirler. Sivil toplum kuruluşları tarafından gerçekleştirilen eğitim faaliyetleri sivil eğitim faaliyetleri olarak tanımlanmaktadır. Hem örgün eğitimde destekleyici faaliyetler gerçekleştiren hem de doğrudan yaygın eğitim faaliyetleri gerçekleştiren sivil toplum kuruluşlarının eğitime konu edindikleri alanlardan biri de dindir. Özellikle de yaygın eğitim boyut ön ön plana çıkan bu dini eğitim sivil din eğitimi olarak tanımlanabilmektedir. Gelişen teknoloji ve değişen dünya ile beraber yaygın eğitimin yapıldığı kurumlarda da değişmeler meydana gelmiştir. Yaygın din eğitiminin gerçekleştiği kurumlar camii Kur’an kursları gibi kurumlarla sınırlı kalmamıştır. Günümüz iletişim ve etkileşim ağları olan medya ve sosyal medya da yaygın din eğitimi faaliyetlerinin gerçekleştiği alanlar arasına eklenmiştir. Dijitalleşme ile beraber Youtube, Facebook ve Twitter gibi dijital mecralar kurulmuş ve bu mecralarda gerek bireysel gerekse kuruluşlar tarafından din eğitim faaliyetleri yürütülmeye başlanmıştır. Dijitalleşme ile beraber bu mecralarda din eğitimi faaliyetleri gerçekleştiren kurumlardan biri de sivil toplum kuruluşlarıdır. Bazı sivil toplum kuruluşları tarafından başta Youtube olmak üzere birçok platformda din eğitimi faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Youtube’un ülkemizdeki sosyal medya kullanıcılarının %94,5’i tarafından kullanıldığı ve her yaş grubundan kullanıcısı bulunan bir platform olarak ön plana çıkmaktadır. Sivil toplum kuruluşları tarafından da Youtube platformda yayımlanan içerikler aracılığıyla din eğitimi faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Faaliyetleri Youtube’daki yaygın din eğitimi faaliyetleri kapsamında değerlendirilen bu sivil din eğitiminin hangi kuruluşlar tarafından gerçekleştirildiği de önem arz etmektedir. Bu araştırmada sivil toplum kuruluşlarının Youtube’da gerçekleştirdiği din eğitimi faaliyetlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda Youtube’da en fazla aboneye sahip sivil toplum kuruluşları kanalları ve bu kanallarda en çok izlenen içeriklerin incelenmesi bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışması deseninde gerçekleştirilen bu çalışmada amaçlı örneklem yöntemlerinden, önceden belirlenmiş ölçütleri karşılayan durumları incelemek şeklinde tanımlanan ölçüt örnekleme tekniği ile veriler toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda Türkiye’de sivil toplum kuruluşlarının en fazla takip edilen Youtube kanalarının Sözler Köşkü, Hayalhanem, Fussilet Kur’an Merkezi, Sosyal Doku Vakfı ve Siyer TV olduğu görülmüştür. Çalışmada bu kanalların popüler içeriklerinden elde edilen veriler içerik analizine uygun olarak kodlanmıştır. Ayrıca bu kanalların popüler içeriklerinde işlenen temaların Kıraat, Aile, İman, Fıkıh, İbadet, Peygamberler ve Değerler” olduğu tespit edilmiş ve temalar üzerinden değerlendirilmelerde bulunulmuştur.

An Evaluation of the Youtube Channel Contents of NGOs Carrying Out Non-Formal Religious Education Activities in the Context of Civil Religious Education

With the introduction of the internet into our lives since the end of the 20th century, a rapid digitalization era has been entered in communication. This rapid digitalization has led to changes and innovations in all areas of life. Many states have taken their share from these changes and innovations. This is also the case for Turkey. This innovation and change mobility has not been limited to states only. There have also been great changes and movements in non-governmental organizations that act independently from states/governments. The public sphere in which people interact with each other and with states in order to act on behalf of their interests is expressed as civil society. Non-governmental organizations, on the other hand, are defined as organizations that act in line with the interests of societies, that individuals participate on a voluntary basis, that are independent of political power, and that are established in accordance with laws that include different groups. One of the most important features of non-profit, voluntary non-governmental organizations that cooperate with the state when necessary but are not bureaucratic is that they act for the solution of social problems. Education is one of the fields in which non-governmental organizations that provide social support take an active role in order to find solutions to the problems of societies and to contribute directly to the development of societies. 5% of associations and 32% of foundations in Turkey operate in the field of education. These organizations continue their educational activities through various tools such as courses and media, and through various institutions. Educational activities carried out by non-governmental organizations are defined as non-educational activities. Religion is one of the fields that non-governmental organizations that carry out both supportive activities in formal education and directly non-formal education activities take as the subject of education. This religious education, which especially comes to the fore in the dimension of non-formal education, can be defined as civil religious education. Along with the developing technology and the changing world, there have been changes in the institutions where non-formal education is made. Institutions where non-formal religious education took place were not limited to institutions such as mosques and Qur'an courses. Media and social media, which are today's communication and interaction networks, have also been added to the areas where non-formal religious education activities take place. Along with digitalization, digital channels such as Youtube, Facebook and Twitter were established and religious education activities were started to be carried out by both individuals and organizations in these channels. Along with digitalization, one of the institutions that carry out religious education activities in these channels is non-governmental organizations. Religious education activities are carried out by some non-governmental organizations on many platforms, especially Youtube. Youtube stands out as a platform that is used by 94.5% of social media users in our country and has users from all age groups. Religious education activities are also carried out by non-governmental organizations through the contents published on the Youtube platform. It is also important by which organizations this civil religious education, whose activities are evaluated within the scope of non-formal religious education activities on Youtube. In this research, it is aimed to examine the religious education activities carried out by non-governmental organizations on Youtube. In this direction, the non-governmental organizations channels with the most subscribers on Youtube and the examination of the most watched content on these channels constitute the subject of this research. In this study, which was carried out in the case study design, one of the qualitative research designs, data were collected with the criterion sampling technique, which is defined as examining the cases that meet the predetermined criteria, one of the purposeful sampling methods. The collected data was subjected to content analysis. As a result of the research, it has been seen that the most followed Youtube channels of non-governmental organizations in Turkey are Sözler Köşkü, Hayalhanem, Fussilet Quran Center, Social Texture Foundation and Siyer TV. In the study, the data obtained from the popular contents of these channels were coded in accordance with the content analysis. In addition, it has been determined that the themes covered in the popular contents of these channels are Qiraa, Family, Faith, Fiqh, Worship, Prophets and Values and evaluations have been made on the themes.

___

  • Alp, Yunus - Kaleci, Devkan. ‘YouTube Sitesindeki Videoların Eğitim Materyali Olarak Kullanımına İlişkin Öğrenci Görüşleri’. International Journal of Active Learning 3/1 (2018), 57–68. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijal/373837
  • Arıcan, Sümeyra. ‘Sivil Din Eğitimi’. Din Eğitiminde Ana Konular. ed. Mehmet Bahçekapılı - Ahmet Ali Çanakçı. 413–444. Ankara: Eski Yeni Yayınları, 1st Ed., 2021.
  • Ashidiqi, Muna Nur Azizah et al. ‘Youtube Free Quran Education As a Source of Islamic Education Learning Materials and Media’. Khalifa: Journal of Islamic Education 3/2 (26 August 2019), 126–141. http://kjie.ppj.unp.ac.id/index. php/kjie/article/view/27
  • Aydın, M. Şevki. Din Eğitimi Bilimi. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2nd Ed., 2018.
  • Bae, Steven S. - Baxter, Stephanie. ‘Youtube Videos in the English Language as a Patient Education Resource for Cataract Surger’. International Ophthalmology 38/5 (2018), 1941–1945. https://doi.org/10.1007/s10792-017-0681-5
  • Burke, Sloane C. - Snyder, Shonna L. ‘YouTube: An Innovative Learning Resource for College Health Education Courses’. International Electronic Journal of Health Education 11 (2008), 39–46. https://eric.ed.gov/?id=EJ798652
  • Cihangir, Hasan Hüseyin. Youtube’un Eğitim Ortamı Olarak Kullanımının İzleyici ve Eğitmen Bağlamında İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Master’s Thesis, 2021. https://acikerisim.erbakan.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12452/7658/Hasan%20H%c3%bcseyin%20Cihangir. pdf?sequence=1&isAllowed=y
  • Demir, Ümit. ‘Sosyal Medya Kullanımı ve Aile İletişimi: Çanakkale’de Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma’. Selçuk İletişim 9/2 (22 January 2016), 27–50.
  • Diker, Can. ‘Az Daha Fazladır: Dijital Seyir Platformlarının Tüketim Kültürü Açı- sından İzleyicilerin Seyir Alışkanlıklarına Olan Etkisi’. Vol. 1. Kayseri: Erciyes İletişim Dergisi, 2019.
  • Eker, Hasan Remzi. ‘Eğitim Sivil Toplum Kuruluşları’. 2022. Accessed 20 April 2022. https://ilke.org.tr/egitim-sivil-toplum-kuruluslari
  • Güleç, Vusala. ‘Aile İlişkilerinin Sosyal Medya Ile Çöküşü’. Yeni Medya Elektronik Dergisi 2/2 (1 May 2018), 105–120.