Sivas, Anadolu şehirlerinin en eskisi ve jeopolitik olarak önemli bir noktasında bulunmaktadır. Tarih öncesinden itibaren mevcudiyeti bilinen bu şehir Malazgirt zaferiyle birlikte Anadolu kapılarının Türklere ve İslam’a açılmasıyla birlikte Danişmendliler, Eratnalılar, Anadolu Selçukluları ve Osmanlı devletinin önemli şehirleri ve eyalet merkezi konumunu muhafaza etmiştir. Anadolu Selçukluları dönemindeki ticari canlılığı yakalayamamış olsa da Osmanlı Devleti döneminde jeopolitik konumunu hiç kaybetmemiştir. Şehirlerin tarihlerinin yazılması çok eski dönemlere kadar inmektedir. İslam Tarih yazıcılığında bunun örneklerini çoğaltmak mümkündür. Şehirlerin tarihleri kurulduğu andan itibaren hakkında tutulan verilerle ancak ortaya çıkartılabilir. Anıtsal yapıların haricinde şehrin iktisadi, siyasi, mimari açıdan incelenmesi arşiv malzemelerinin ortaya çıkartılması ve üzerinde çalışma yapılmasıyla mümkün olmaktadır. Sivas Çelebi Mehmet’le (1413-1421) birlikte 15. asırdan beri Osmanlı şehridir. Osmanlı Devleti’nde Beylikler Dönemi’nden itibaren fethedilen bölgelere idareyi temsil vazifesiyle subaşılar, adaleti temsilen de kadılar tayin edilirdi. Kadıları davalarını kadı/şer’iyye sicilleri denilen defterlere kaydetmek zorunda idiler. Tutulan bu defterler; kadı divanı, şer’iyye sicilleri, kadı sicilleri olarak bilinmekle birlikte şer’iyye sicilleri olarak kullanılması daha yaygındı. Kısaca mahkeme kayıtları denmektedir. Bu defterler şehrin adlî, iktisadî, toplumsal, merkez-taşra münasebetlerini göstermesi bakımından zengin kaynaklardır. Bu defterlerin sürekliliği onu idari, hukuki, iktisadi ve içtimai olarak dönemler arasında mukayese yapılabilmesi için önemli kılmaktadır. Çünkü toplumsal olaylara ait tereke, boşanma, kassam, cezai suçlar, borçlanma gibi konularla ilgili geniş malumat bulunmaktadır. Kayıtlarda üretimin birimleri ve fonksiyonları buradan takip edilebilmektedir. Bu defterler mahalli tarih araştırmaları için vazgeçilemez birincil kaynak olma özelliğini her zaman korumuştur. Osmanlı devlet diplomatikasının yabancı devlet adamlarına gönderilen mektuplar hariç devlet nizamı içindeki tüm yazışma bilgilerini burada görmek mümkündür. Bu yazışmalardan birisi de salyâne kayıtlarıdır. Salyâne; Osmanlı Devleti malî disiplini içerisinde devlet görevlilerinden bir kısmına yıllık yapılan ödemeler ve taşra vilayetlerinde halktan toplanan vergilerin harcama kalemleri çerçevesinde yapılan ödemelerden sonra geri kalan kısmının hazineye gönderilmesi anlamına gelmektedir. Fakat ilerleyen zamanlarda salyâne bir şehri idare eden kişilerin maaşları ve şehrin masraflarının kanunnamelerin müsaadesi ölçüsünden halktan alınan vergilerle ödenmesi şekline dönüşmüştür. Şehrin ileri gelenleri vasıtasıyla belirlenen masraflar, belirlenen harcama kalemlerinde kullanılmak üzere, mahalleler, esnaf, nahiye ve köylere tevzi edilmesi şeklinde bir mali uygulama şeklini almıştır. Dönemin mahalle isimleri ve vergi miktarları, üretim birimleri ve isimleri, köy isimleri ve mali yükümlülükleri itibariyle ekonomik durumları bu kayıtlarda açıkça görülmektedir. Devletin ihtiyaç duyduğu savaş vb. gibi durumlarda zorunlu tuttuğu vergilendirmenin haricinde, vilayetlerin kendi içlerinde tevzi etmiş oldukları vergilerin kullanılacağı alanların yani masraf defterlerinin içerikleri de ayrıca bir önem arz etmektedir. Bu çalışma Sivas’a ait olan ve ilki 1777-1802 tarihli olan şer’iyye sicillerinde bulunan salyâne kayıtlarının tespiti üzerine yapılmış bir çalışmadır. Yıllara göre mahallelerin, köylerin, esnafın vermesi gereken salyâneler ve miktarları, tahakkuk ediliş biçimi, mahsupları gösterilmiştir. Çalışmadaki ana çıkış noktamız ise; iktisadi konularda uzman olan araştırmacılara hazır malzeme sunmaktır. Çünkü bu defterlerde bulunan her bir malzemenin konunun uzmanları tarafından tetkik ve yorumlanması, işin mahiyetinin daha sağlıklı bir biçimde ortaya konması bakımından önemlidir. Sivas gibi önemli bir Osmanlı şehrinin tarihine ışık tutacak bu mahkeme kayıt defterlerinin bu tarihten itibaren tutulmuş olanlarının arşivlerimizde bulunuyor olması üzücüdür. Bu tarihten önceki defterlerin akıbeti bilinmemekle beraber mevcut defterlerin birçoğunda su izlerinin bulunması ve bu kayıtların muhafaza edildiği vilayet binasının yangın geçirmiş olması defterlerin büyük bir kısmının yangına maruz kaldığını göstermektedir. Yangından sonra Sivas Kongre’sinin yapıldığı binada muhafaza edildikten sonra isabetli bir kararla Ankara milli kütüphaneye nakledilmek suretiyle muhafaza altına alınmışlardır.

Sivas is the oldest of the Anatolian cities and is located at a geopolitically important point. This city, whose existence has been known since prehistory, has preserved its position as the important cities and state center of the Danishmends, Eratnas, Anatolian Seljuks and the Ottoman state, with the opening of the Anatolian gates to the Turks and Islam with the victory of Manzikert. Although it could not catch up with the commercial vitality of the Anatolian Seljuks, it never lost its geopolitical position during the Ottoman Empire. The writing of the histories of the cities goes back to very ancient times. It is possible to multiply examples of this in Islamic historiography. The history of the cities can only be revealed with the data that has been kept about them since they were founded. Apart from the monumental structures, the economic, political and architectural examination of the city is possible by revealing the archive materials and working on them. Sivas has been an Ottoman city since the 15th century with Çelebi Mehmet (1413-1421). In the Ottoman Empire, from the Principalities Period, subasis were appointed to represent the administration, and kadis to represent the justice in the conquered regions. The qadis had to record their cases in the books called kadi/shar'iyya registers. These ledgers kept; Although it is known as kadı divan, şer'iyye registers, kadi registers, it was more common to use it as şer'iyye registers. In short, it is called court records. These notebooks are rich sources in terms of showing the judicial, economic, social, center-country relations of the city. The continuity of these books makes it important for making comparisons between periods in terms of administrative, legal, economic and social aspects. Because there is extensive information about social events such as inheritance, divorce, kassam, criminal offenses, debt. The units and functions of the production can be followed in the records here. These notebooks have always preserved their feature of being an indispensable primary source for local history researches. It is possible to see all correspondence information of the Ottoman state diplomatic, except for the letters sent to foreign statesmen, in the state order. One of these correspondences is salyane records. Salyane; It means the annual payments made to some of the state officials within the financial discipline of the Ottoman State and the remaining part of the taxes collected from the people in the provincial provinces, after the payments made within the framework of the expenditure items, to the treasury. However, in later times, salyane turned into a form of paying the salaries of the people who ruled a city and the expenses of the city with the taxes collected from the people to the extent permitted by the laws. The expenses determined by the notables of the city took the form of a financial practice in the form of distribution to the neighborhoods, tradesmen, sub-districts and villages to be used in the determined expenditure items. The names of neighborhoods and tax amounts of the period, production units and names, village names and their economic status in terms of financial liabilities are clearly seen in these records. War required by the state, etc. Apart from the taxation that it obliges in such cases, the contents of the areas where the taxes distributed by the provinces will be used, namely the expense books, are also important. This study is a study on the determination of salyane records in the şer'iyye registers, which belong to Sivas and the first one is dated 1777-1802. The salyanes and their amounts, the way they were accrued, and their deductions are shown according to the years, which are required to be given by the neighborhoods, villages and tradesmen. Our main starting point in the study is; to provide ready-made materials to researchers who are experts in economic matters. Because the examination and interpretation of each material in these notebooks by the experts of the subject is important in terms of revealing the nature of the work in a healthier way. It is unfortunate that the court records, which will shed light on the history of an important Ottoman city like Sivas, have been kept in our archives since that date. Although the fate of the books before this date is not known, the presence of water traces in many of the existing books and the fact that the provincial building where these records are kept had a fire indicates that most of the books were exposed to fire. After the fire, they were preserved in the building where the Sivas Congress was held, and they were transferred to the Ankara national library with the right decision.