Fatma Demet AYKAL, Mine BARAN, Meltem ERBAŞ

Mimarideki Geçmişin Geleceğin Yaratılmasındaki Rolü: Şanlıurfa İli, Kadıoğlu Mahallesi Örneği

Türkiye, binlerce yıllık bir geçmişe dayanan zengin uygarlıkların yaşadığı bir ülkedir. Bu nedenle insanlığın ortak kültürel mirasının korunması konusunda, evrensel sorumlulukları yüksek olan ülkelerin başında gelmektedir. Tarihi dokunun korunmasındaki önemi sadece geçmiş değerlerimizi gelecek kuşaklara tanıtabilmek amacıyla sınırlandırılamaz. Bunun yanı sıra geçmiş birikimin geleceğin yaratılmasında en önemli kaynak olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak mimarlıkta ve şehircilikte bu tarihsel değerleri dikkate almadan gerçekleştirilen modern oluşumlar toplumda yabancılaşmayı hızlandırmaktadır. Farklı kültürlerin kültürel mirasını aynı dikkat ve saygınlık içinde korumak; küreselleşen dünyada barış ve kardeşlik duygularının kökleşmesini sağlamaktadır. Ayrıca farklı kültürlerin birbirlerine olan etkileşimi ile zengin ve çok renkli bir kültür mozaiğinin gelişmesinde güç oluşturacaktır. Bu aynı zamanda kültürel sürdürülebilirliğe de katkı sağlayabilecektir. Bu çalışmanın amacı; geçmişten günümüze kadar varlıklarını sürdürebilen Şanlıurfa Kadıoğlu Mahallesi geleneksel evleri ve sokak dokusunun; temel tasarım kriterleri ve kullanıcı değerlerinin belirlenerek, yeni yerleşim bölgelerinin tasarımında örnek olmasının sağlanmasıdır. Böylece toplumda mimarlık ve şehircilik ölçeğinde yabancılaşmanın engellenmesi için bir adım atılmış olacaktır. Çalışmada öncelikle tarihi dokunun sürdürülebilirliği, yabancılaşma ve kenti sahiplenme gibi kavramlar araştırılmıştır. Daha sonra Şanlıurfa genelinde tarihi doku kapsamında geleneksel evler ve sokak dokularının geçmişteki durumu yazılı ve görsel kaynaklarla incelenmiştir. Ayrıca günümüzdeki hali görsel analiz ve fotoğraflamalar yöntemiyle tespit edilmiştir. Son olarak tasarım aşamasında kullanıcı üzerinde etkili olan ve karşılıklı saygıyı dikkate alarak yapılan tasarımlardan temel kriterler belirlenmiştir. Mahremiyet, yön, iklim verileri, sosyo-psikolojik yapı, kültür vb. kavramların tasarımda önemli parametreler olduğu örneklerde görülmektedir. Bu kriterler kent kimliğinin korunması adına yeni yerleşim bölgelerinde uygulanmalıdır. Çalışmada buna yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kadıoğlu Mahallesi, Geçmiş birikimler, Şanlıurfa

The Role of Background in Creation of the Future in Architecture: The Case of Kadıoğlu Neighbourhood, Şanlıurfa

Turkey; is a country of rich civilizations, which dates back thousands of years. For this reason, it is one of the countries with high universal responsibilities in the protection of the common cultural heritage of humanity. The importance of preserving the texture of history cannot be limited only in order to introduce our past values to future generations. In addition, past accumulation needs to be considered as the most important resource in the creation of the future. However, modern formations in architecture and urbanism without taking these historical values into consideration accelerate alienation in society. To preserve the cultural heritage of different cultures in the same respect and dignity; In the globalizing world, the feelings of peace and brotherhood are rooted. It will also create a rich and multicolored culture mosaic with the interaction of different cultures. This will also contribute to cultural sustainability. The purpose of this study is; Şanlıurfa traditional houses and street texture, which can survive from past to present; to determine the basic design criteria and user values. It is also an example in the design of new residential areas. Thus, a step will be taken to prevent alienation in the scale of architecture and urbanism in society. In this study, firstly the concepts such as sustainability of historical texture, alienation and city ownership were investigated. Then, the historical texture of traditional houses and street textures in Sanliurfa was examined with written and visual sources. In addition, their present state is determined by visual analysis and photography. Finally, the basic criteria of the designs which are effective on the user during the design phase and taking into account the mutual respect are determined. Concepts such as privacy, direction, climate data, socio-psychological structure and culture are important parameters in the design. These criteria should be applied in new settlements in order to protect the city identity. In the study, suggestions were given to protect the identity of the city

Keywords:

Kadıoğlu neighbourhood, Backgraound, Şanlıurfa,

PDF

___

Açıksöz, S.G. ve Çetinkale, S., (2007). Kentsel peyzajda geleneksel dokunun sürdürülebilirliği: Bartın örneği. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi 2007, 13 (2): 81-88.
Ahunbay, Z. (2004). Tarihi çevre koruma ve restorasyon, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları: 28, 3. Basım, Güzel Sanatlar Matbaası, İstanbul, S:184.
Akın, N. ve Batur, A. , (2003). Kentsel korumada cephe sürekliliği: Konuralp örneği. Mimar.İst Dergisi (10):68.
Altınöz, A.G.B. , (2010). Tarihi dokuda Yeni’nin inşası, Mimarlar Odası İzmir Şubesi Ege Mimarlık Dergisi, (75):18-27.
Aydınlı, S. (1992). Mimarlıkta görsel analiz, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul.
Aysu, M.E. , (1976). Eski kent mekânlarını düzenleme ilkeleri, İ.D.M.M. A. Doktora Tezi, İstanbul.
Bayraktar, G. (2015). Tarihi çevrede değişim olgusunun yeni doku ve yeni yapı tasarımı bağlamında değerlendirilmesi- İstanbul Beyoğlu Demirören Avm örneği, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, İstanbul, s: 1.
Birlik, S. Ve Ertürk, Z. , (1999 ). Tarihi çevrede tasarım. Arkitekt Dergisi, (465) : 40-46.
Bostancı, S.H., (2008). Kent siluetlerinin entropi yaklaşımı ile değerlendirmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Doktora Tezi, İstanbul.
Karaman, A. , (1991). Kentsel peyzaj içinde yüksek yapı tasarım ilkeleri: İstanbul üzerinde gözlemler. Ders Notları, Mimar Sinan Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
Karatosun, M.B., (2010). Geleneksel dokularda yeni yapı tasarımı: Alaçatı örneğinin incelenmesi. Ege Mimarlık Dergisi, 32.
Koçak, N. (2004). Tarihi özellikleriyle Safranbolu kenti-çarşı kesimi ve peyzaj mimarlığı açısından irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, ZKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Bartın, S:102.
Kuban, D. (2000). Tarihi Çevre korumanın mimarlık boyutu kuram ve uygulama, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, 1. Basım, Güzel Sanatlar Matbaası, İstanbul, S:207.
Lıvtopuz, M. N., (1988). Eski kent dokularında yenileme ve koruma. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Özdemir, H. (2007). Tarihi çevrede kentsel peyzaj tasarım ilkelerinin belirlenmesi, İstanbul Zeyrek örneğinde bir irdeleme. Yüksek Lisans Tezi, ZKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Bartın, S: 129.
Özyaba, M. (1999). Kentsel alanların planlanması ve tasarımı. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik- Mimarlık Fakültesi Ders Notları,: 54, Trabzon, S: 424-467.
Parsons, R., (2010). Principles for new design in historic settings. New Designs in Historic Settings, 7-11, Historic Scotland.
Url 1 (2013). http://Forum.Skyscraperpage.Com/Showthread.Php?T=170279&Page=350. (Erişim Tarihi:11.02.2013).
Url 2 (2013). Eski Dokuda Yeni, Çağdaş Yapılar Yapmak, https://mitademo.wordpress.com/2011/08/28/eski-dokuda-yeni/ , (Erişim Tarihi: 16. 12. 2013).
Url 3. (2013). Agence Commerciale Opac de l'Aube / Colomès + Nomdedeu Architectes https://www.archdaily.com/67620/agence-commerciale-opac-de-laube-colomes-nomdedeu-architectes (Erişim Tarihi: 11.02.2013)
Url 4. (2013). http://en.wikipedia.org/Wiki/Porta_Ticinese_(Medieval) . , (Erişim Tarihi: 13.12.2013).
Velioğlu, A. (1992). Tarihi çevre içinde mimari tasarım ve süreci üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, , Trabzon.
Zeren, M.T., (2010). Tarihi çevrede yeni ek ve yeni yapı olgusu çağdaş yaklaşım örnekleri, Yalın Yayıncılık, İstanbul.