Popper ve Heisenberg Belirsizlik İlkesi

Öz Karl Raimund Popper, yirminci yüzyılın en önemli bilim felsefecilerinden biridir. Felsefede ‘eleştirel akılcılık’ dediği yaklaşımı, hem sosyal bilimler hem de doğa bilimlerinde oldukça etkili olmuştur. Popper’ın bu yaklaşımı, fizik felsefesinde de karşılık bulmuştur. O, fizik felsefesinde özellikle kuantum mekaniğinin temellerini sorgulayarak, modern kuantum fiziğinin yaratıcılarının başarılarını, bilim dehalarının şimdiye kadar gösterdiği başarıların en büyüğü olarak değerlendirmiştir. Yaklaşık 60 yıl boyunca kuantum fiziği konusundaki tartışmaların ön saflarında yer alarak, bir dizi seçkin fizikçi ile sert tartışmalara girmiştir. Felsefe ve fiziğin hızla birbirinden uzaklaştığı bir dönemde, onun felsefi ve yöntem bilimsel sorgulamaları fizik camiasında da dikkat çekmiştir. Böylelikle Popper, kuantum mekaniğinin anti- realist ve enstrümantalist Kopenhag yorumunun önde gelen muhaliflerinden biri olarak adından söz ettirmiştir. Kopenhag yorumunu çürütmek ve bilimsel gerçekçiliği doğrulamak amacıyla Popper, Heisenberg belirsizlik bağıntılarının yeniden yorumlanması gerektiğini savunmuştur. Bu çalışma, onun Kopenhag yorumuna karşı geliştirdiği eleştirel yaklaşımını, Heisenberg belirsizlik ilkesi üzerinden ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Karl Popper, Heisenberg Belirsizlik İlkesi, Kuantum Mekaniği Felsefesi, Fizik Felsefesi, Eleştirel Akılcılık

PDF

___

BAUDOIN, Jean (2003). Karl Popper, çev. Bülent Gözkan, İstanbul: İletişim Yayınları.
CUSHING, James T. (2006). Fizikte Felsefi Kavramlar, çev. Özgür Sarıoğlu, İstanbul: Sabancı Üni. Yayınları.
DEL SANTO, Flavio (2019). “Karl Popper’s forgotten role in the quantum debate at the edge between philosophy and physics in 1950s and 1960s”, Studies in History and Philosophy of Science Part B: Studies in History and Philosophy of Modern Physics, 67, pp. 78-88.
FEYERABEND, Paul (2012). Akla Veda, çev. Ertuğrul Başer, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
FORD, Kenneth W. (2017). 101 Soruda Kuantum, çev. Barış Gönülşen, İstanbul: Alfa Yayınları.
GRIBBIN, John (2017). Bilim Tarihi, çev. Barış Gönülşen, İstanbul: Alfa Yayınları.
HEISENBERG, Werner (1949). The Physical Principles of Quantum Theory, trans. by C. Eckart and F. C. Hoyt, New York: Dover Publications, Inc.
HEISENBERG, Werner (1973). “Development of Concepts in the History of Quantum Theory”, The Physicist’s Conception of Nature, ed. J. Mehra, pp. 264-265, Holland: D. Reidel Publishing Company.
HEISENBERG, Werner (1987). Çağdaş Fizikte Doğa, çev. V. Günyol, O. Duru, Ankara: V Yayınları.
HEISENBERG, Werner (2000). Fizik ve Felsefe, çev. M. Yılmaz Öner, İstanbul: Belge Yayınları.
JAMMER, Max (1974). The Philosophy of Quantum Mechanics, USA: John Wiley&Sons, Inc.
JAMMER, Max (1991). “Sir Karl Popper and His Philosophy of Physics”, Foundations of Physics, 21(12): 1357-1368.
KABADAYI, Talip (2011). Duhem’den Laudan’a Çağdaş Bilim Felsefecileri, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
MAGEE, Bryan (1990). Karl Popper’in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı, çev. Mete Tuncay, İstanbul: Remzi Kitabevi.
POPPER, Karl R. (1966). “On the Source of Knowledge and of Ignorance”, Studies in Philosophy, British Academy Lectures, Sel.&Intr. by J. N. Findlay, London: Oxford University Press.
POPPER, Karl R. (1994). The Myth of the Framework, London: Routledge
POPPER, Karl R. (2019). Bilimsel Araştırmanın Mantığı, çev. İlknur Aka, İbrahim Turan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
RIZATEPE, Harun (2006). Anglo-Sakson Felsefede Bilgi Görüşleri, Ankara: Ebabil Yayıncılık.
SOMUNCUOĞLU, Seda Ö. (2019). Bilim Felsefesi, Ankara: Nobel Yayıncılık.