Demet TAŞDELEN KURTOĞLU

Dilthey'ın İnsani/Tinsel Dünyada Shakespeare'i Konumlandırması ve Unutulan Tarihselliği Oluşturma Çabasına Bir Örnek Olarak Macbeth

Felsefe tarihine baktığımızda birçok felsefecinin edebi metinlerden birçok şekilde yararlandıklarını görürüz. Shakespeare’in eserleri ve bu eserlerden bir tanesi olarak Macbeth de, felsefecilerin düşüncelerinin somutlaşabilmesinde kullanıl-mıştır. Bu makalede Dilthey’ın düşüncelerinde Shakespeare’in genel olarak nasıl yorumlandığı üzerinde durulacaktır. Dilthey’ın insani/tinsel dünyada Shakespeare konumlandırmasından yola çıkılarak bu konumlandırma belirli kavramlar çerçevesinde açımlanmaya çalışılacaktır. Örnek oluşturması açısından yeri geldiğinde Macbeth’in bu kavramlar çerçevesinde nasıl yorumlanabileceği gösterilmeye çalışılacaktır. Dilthey’a göre Shakespeare’in eserlerinde toplum konu edinilmez ve karakterler de toplum tarafından belirlenmez. Bu durum Shakespeare’in eserlerinde tarihselliğin olmadığına yeterli sebebi oluşturur. Bu sebeple karakterlerin içinde bulunduğu toplum okuyucu tarafından ancak dolaylı olarak çıkartılabilir. İşte bu dolaylı çıkarıma örnek olabilmesi açısından Macbeth Bergson’un kapalı toplum ve kapalı ahlak kavramlarından yola çıkılarak da araştırılacaktır. Böylesi bir deneme Macbeth’e tam olarak bir tarihsellik kazandıracak olmasa da en azından bu eserde aslında orada olan ancak üstü kapalı olan toplumun ortak değerlerini, karakterlerin eylemlerinin topluma bağlı olabilecek olası sebeplerini anlamamıza az da olsa yardımcı olabilecektir.

"Dilthey's Placement of Shakespeare in the Human World and Macbeth as an Exemplary for an Effort to from the Forgotten Historicisim

When we look at the history of philosophy we see that many philosophers made use of the literary works. Shakespeare’s dramas and Macbeth as one of them have been used by philosophers in the concretization of their thoughts. This paper aims at showing how Shakespeare was interpreted generally in Dilthey’s thoughts. Moving from Dilthey’s placement of Shakespeare in the human world, this placement will be explicated in the light of certain concepts. In order to form an example, the way Macbeth can be interpreted in the light of these concepts will tried to be demonstrated. According to Dilthey, society is not a subject matter in Shakespeare’s plays and characters are not determined by society. This constitutes a sufficient reason for the inexistence of historicism in Shakespeare’s plays. That is the reason why the society the characters live in can only be deduced indirectly by the reader. In order to be an example of this indirect deduction, Macbeth will also be explored in the light of Bergson’s concepts closed society and closed morality. Such a trial will not bring a historicism to Macbeth completely. Nevertheless, this will help us in understanding the common values of the society which is there implicitly and in understanding the possible reasons of the actions of the characters dependent on society.

PDF

___

BERGSON, Henri (2004) Ahlak ile Dinin İki Kaynağı,. çev. M. Mukadder Yakupoğlu, Doğu Batı, Ankara.
BOCHENSKI, Joseph, M. (1969) Contemporary European Philosophy, trans. by Donald Nicholl and Karl Aschenbrenner, University of California Press, Berkeley and Los Angeles.
CASSIRER, Ernst (1997) İnsan Üstüne Bir Deneme, çev. Necla Arat, Remzi Kitabevi, İstanbul.
DILTHEY, Wilhelm (1999) Hermeneutik ve Tin Bilimleri, çev. Doğan Özlem, Paradigma, İstanbul.
DILTHEY, Wilhelm (1996) Selected Works, volume V: Poetry and Experience, eds. Rudolf A. Makkreel, Frithjof Rodi, Princeton University Press.
GÜÇLÜ, Abdülbaki, UZUN, Erkan, UZUN, Serkan, YOLSAL, Ümit Hüsrev (2003) Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat, Ankara.
GÜNAY, Mustafa (2002) “Düşünce ve Kültür Tarihinde Hermeneutik Gelenek”, Doğu Batı, sayı 19, (Mayıs/Haziran/Temmuz 2002).
HEGEL, Georg Wilhelm F. (1994) Estetik, Güzel Sanat Üzerine Dersler, cilt I, çev. Taylan Altuğ, Hakkı Hünler, Payel Yayınevi, İstanbul.
LEVINAS, Emmanuel (2005) Zaman ve Başka, çev. Zeynep Direk, Metis Yayınları, İstanbul.
ÖZLEM, Doğan (1998) Bilim, Tarih ve Yorum, İnkılap Yayınları, İstanbul.
ÖZLEM, Doğan (çev.) Dilthey, Wilhelm (1999) Hermeneutik ve Tin Bilimleri, çev. Doğan Özlem, Paradigma, İstanbul, çevirenin notu, s. 15.
SHAKESPEARE, William (1981) Macbeth, çev. Sabahattin Eyüboğlu, Remzi Kitabevi, İstanbul.
SHAKESPEARE, William (1956) Troilos ile Kressida, çev. Sabahattin Eyüboğlu ve Mina Irgat, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
SPENCER, Theodore (1942) Shakespeare and the Nature of Man, Lowell Lectures, Macmillan Co., New York.
THOMPSON, Alexander Hamilton (ed.) Shakespeare, William (1932) The Tragedy of King Richard the Third, Methuen, London, (1992) III. Richard, çev. Berna Moran, Adam Yayınları, İstanbul, editörün önsözü, ss. 8-9.
TİMUÇİN, Afşar (2000) Estetik, Bulut Yayınları, İstanbul.