Osmanlı Polis Teşkilatında Lojistik İmkanlar: Selanik Vilayeti Örneği

Osmanlı polis teşkilatı 1845 yılında kurulduktan bir yıl sonra kapatıldıysa da XIX. yüzyılın son çeyreğinde yeniden hayat bularak Selanik’in de içinde bulunduğu taşra vilayetlerinde teşkilatlanmıştır. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin en zor yıllarına rastlayan bir dönemde kurulan polis teşkilatının bütçe ve bu bütçeye bağlı olarak gerçekleşen lojistik imkânları, Selanik vilayeti özelinde incelenmektedir. XIX. yüzyıl sonları ile XX. yüzyıl başlarını kapsayan çalışma sonucunda, Selanik polis teşkilatının personeline sağladığı silah, teçhizat, üniforma ile maaş ve diğer sosyal hakların neler olduğu, polislik görevinin ifasında hayati derecede önemi haiz olan ulaşım ve haberleşmenin nasıl yapıldığı, hizmet binalarının nasıl temin edildiği gibi hususların aydınlatılması amaçlanmaktadır. Çalışmada ikinci el kaynaklar ile Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri belgelerinden faydalanılmıştır. Çalışmanın sonunda Selanik polis teşkilatının bütçe yetersizliği sebebiyle lojistik alanda çeşitli sıkıntılar içerisinde bulunduğu, bunlardan bazılarının süreç içerisinde, merkezle de iş birliği yapılarak çözüme kavuşturulduğu, bazılarında ise sıkıntıların devam ettiği anlaşılmıştır. Ayrıca mali sıkıntılara rağmen, başta silah olmak üzere bisiklet, motorbot, otomobil, telefon gibi görevin ifasına önemli katkılar yapabilecek olan dönemin teknolojik yeniliklerinin yakından takip edilerek kullanıldığı ortaya konmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, polis, Selanik, lojistik

LOGISTIC MEANS IN THE OTTOMAN POLICE FORCE: THE CASE OF THESSALONIKI PROVINCE

Although the Ottoman police force was closed down a year after its establishment in 1845, it was re-established in the last quarter of the 19th century and organized in the upstate provinces, including Thessaloniki. In this study, the budget of the police force established in the period of the most difficult years of the Ottoman Empire and the logistic means realized in connection with this budget in the case of Thessaloniki province are examined. As a result of the study covering the end of the 19th century and the beginning of the 20th century, it was aimed to clarify the issues such as what the weapons, equipment, uniforms, salaries and other social rights provided to the personnel of the Thessaloniki police force were, how the transport and communication which were vital for performing the policing task were carried out, and how the service buildings were obtained. Second hand sources and documents of the Presidential State Archives were used in the study. As a result of the study, it was understood that the Thessaloniki police force had various problems in the field of logistics due to insufficient budget, that some of these were resolved through cooperation with the center in the process, while problems continued in others. In addition, it was revealed that the technological innovations of the period, which could make significant contributions to the execution of the task, such as bicycles, motorboats, automobiles, telephones, and especially arms were closely followed and used despite the financial difficulties

Keywords:

Ottoman, police, Thessaloniki, logistic,

PDF

___

CDA (Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri) BEO (Bab-ı Ali Evrak Odası) 2761/207075, 3334/250011.
CDA.DH.(Dahiliye Nezareti) EUM(Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti) LVZ.( Levazım Kalemi)10/27.
CDA.DH. EUM. MH.(Muhasebe kalemi) 12/14, 12/52,35/54,40/9, 238/44
CDA.DH.MKT (Mektubi kalemi defterleri) 1881/122.
CDA.DH.ŞFR.(Şifre kalemi belgeleri) 173/54.
CDA. İ.(İrade)TPH.( Tophane-i Amire) 17/18.
CDA.PLK.P.(Plan, proje ve krokiler) 799/1.
CDA.TFR. I.A (Rumeli Müfettişliği Sadaret evrakı)38/3722.
CDA.TFR.I.AS(Rumeli Müfettişliği Jandarma Müşiriyet ve Kumandanlık evrakı)72/7115.
CDA.TFR. I.M. (Rumeli Müfettişliği müteferrik evrakı) 2/196.
CDA.TFR. I.SL.(Rumeli Müfettişliği Selanik evrakı) 14/1399, 29/ 2860, 83/235, 136/13565, 203/20291, 211/21076, 219/21813.
CDA.TFR.I.UM (Rumeli Müfettişliği umum evrakı) 22/2182.
CDA.Y.PRK.MK. (Yıldız perakende evrakı müfettişlikler ve komiserlikler tahriratı)18/18.
ABBOTT, G. F., Makedonya, 20. Yüzyılın Başında Balkanlarda Tarihsel Bir Gezi, (çev. Raşit Gürdilek), Ankara 2013.
ALYOT, Halim, Türkiye’de Zabıta, Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, (2. Baskı), Ankara 2008.
ÇAKILCI, Diren, “Osmanlı Devletinde Uluslararası Telgraf İşbirliği: Sicilyateyn Örneği”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, XIII/25-26 (2014), s. 51-82.
ÇEBİTÜRK, Hakan, “Osmanlı’dan Cumhuriyete Polis Mevzuatı”, (Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya 2009.
ENGİN, Vahdettin, Asayiş, Sultan II. Abdülhamid’in İç Güvenlik Politikası, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2013.
MAZOWER, Mark, Selanik Hayaletler Şehri Hıristiyanlar, Müslümanlar ve Yahudiler, 1430-1950, (çev. Gül Çağalı Güven), Alfa Yayınları, İstanbul 2013.
MARUFOĞLU, Sinan, “Osmanlı Taşra Eyaletlerinde Hizmetler ve Ücretler”, History Studies, III/3 (2011), s. 267-283.
ÖZÇELİK, Mücahit, “Mütareke Dönemi Türk Polis Teşkilatındaki Düzenlemeler”, Polis Bilimleri Dergisi, XIV/3 (2012), s. 85-104.
ÖZGER, Yunus, “Osmanlı’da Kadınların Memuriyette İstihdamı Meselesi ve Sicill-i Ahvalde Kayıtlı Memurelerin Resmi Hal Tercümeleri”, History Studies, 4/1.12 (2012), s. 419-447.
SÖNMEZ, Ali, “Polis Meclisinin Kuruluşu ve Kaldırılışı”, A.Ü.D.T.C.F. Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, XXIV/37 (2005), s. 259- 275.
TONGUR, Hikmet, Türkiye’de Genel Kolluk, Teşkil ve Görevlerinin Gelişimi, T.C. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1946.
UZER, Tahsin, Makedonya Eşkıyalık Tarihi ve Son Osmanlı Yönetimi, TTK Yayınları, Ankara 1999.
YARCI, Güler, “Osmanlı Polis Kıyafetleri ve Müteahhit Terziler (1908- 1923)”, Tematik Türkoloji Dergisi, I/2-2 (2009), s. 15-43.
YILMAZ, İbrahim, “Osmanlı Polis Okulları: Eğitim”, SÜTAD, S. 38 (2015), s. 103-130.
YILMAZ, İbrahim, Selanik Polis Tarihi (1876-1912), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya 2017.
YILMAZ, İbrahim, “Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Trafik ve Trafik Kazaları”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, XX/36 (2019), s. 341-368.