Gülriz AKAROĞLU, Nadire DAĞ, Sema BESEREK, Mahir SELVİ, Şerife ALTIPARMAK

EBEVEYN-ÇOCUK İLETİŞİMİNDE OYUNUN ROLÜ

Bu çalışmada, Türkiye’de 2002-2019 yılları arasında yayımlanmış olan ebeveyn-çocuk iletişiminde oyunun rolüne ilişkin araştırmaların, sistematik olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmalar, “Google Akademik” veri tabanında, ‘’annebaba ve çocuk iletişimi” ve “ebeveyn-çocuk-oyun ilişkisi” anahtar kelimeleri kullanılarak taranmıştır. Tarama sonuçları, “Türkçe sayfalarda ara”, “2002-2019 yılları”, “Tam metin erişilebilenler”, “Türkiye’de gerçekleştirilenler”, “Nitel ve nicel araştırmalar”, “Oyunun çocuk ile kurulan iletişime etkisi”, “Anne-baba ve çocuk ilişkisi” ve “Ebeveyn-çocuk arasındaki iletişim” kriterleri kullanılarak sınırlandırılmıştır. Google Akademik’te yapılan tarama neticesinde; incelenen makalelerden 13’ü doküman incelemesi, 10’u nitel araştırma, 10’u nicel araştırma ve 2’si hem nitel hem nicel araştırma olmak üzere konuyla ilişkili 35 makaleye ulaşılmıştır. Çalışmalar neticesinde; “anne ve babanın çocuğun zihin ve dil gelişimi üzerindeki etkisi”, “oyunun, çocuğun dil gelişimindeki rolü”, “anne-çocuk iletişimi”, “baba-çocuk iletişimi”, “iletişim aktörlerinin, ebeveyn-çocuk ilişkisindeki önemi” gibi olgular dikkat çeken unsurlar olmuştur. Bu bağlamda oyunun, ebeveyn çocuk iletişimini olumlu yönde etkilediği, çocuğun duygu ve düşüncelerini ifade edebilmesinde kolaylaştırıcı rol oynadığı görülmüştür. Bununla birlikte; kültürel farklılıkların, çocuğun iletişim becerilerini etkilediği ve anne baba tutumunun, çocuğun psikososyal ve dil gelişiminde etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca “tutucu ebeveyn algısı”, “kısıtlayıcı ebeveyn modeli”, “sevgi eksikliği”, “aile rollerini yerine getirememe” gibi faktörlerin, çocuğun zihinsel ve dil gelişimini olumsuz yönde etkilediği tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Oyun, İletişim, Anne-Baba ve Çocuk İlişkisi, EbeveynÇocuk-Oyun İlişkisi

THE ROLE OF PLAYING GAME ON PARENT-CHILD COMMUNICATION

In this study, it is aimed to systematically analyze the researches which are published between the years of 2002-2019 in Turkey about the role of game on the parent-child relationship. The researches were scanned by using the key words "parent-child communication", "the relationship between parent-child and game" on Google Scholar which is a database. The scanning results were restricted by using these criterias: "Search in Turkish websites", "the years of 2002-2019", "the ones which are totally accessible", "the ones which are performed in Turkey", "Quantitative and qualitative researches", "the effect of game on the relationships", "parent-child relationship". As a result of the scanning, 35 articles relating to the topic were found, and 13 of them were for analyzing the documents, 10 of them were about quantitative researches, other 10 articles were about qualitative researches, and 2 of them were about both quantitative and qualitative researches. "The effects of parents on child development", "the role of game on child's language development", "mother-child relationship", "father-child relationship" and "the importance of the communication factors in parent-child relationship" are the remarkable titles of the study results. In this respect it is seen that games positively effect the parent-child relationship and they play a facilitating role on children when it comes to expressing their feelings and thoughts. The effects of cultural differences on child's communication skills and the effects of parents' attitude towards child on child's psychosocial development and language development are attracts a great deal of attention. Besides, it is ascertained that conservative parents, restrictive type of parenting, lack of love and neglecting the family roles are the factors that negatively effect child's mental development and language development

Keywords:

Game, Communication, Parent-Child Relationship, ParentChild-Game Relationship,

PDF

___

AKDENİZ YOLAÇ, Ö., bk. OGELMAN, H. G. AKGÜN, E.-N. Yeşilyaprak, “Anne Çocuk İlişkisini Oyunla Geliştirme Eğitim Programının Etkililiği”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, XLIII/2 (2010), s. 123-147.
AKGÜN, E.-B. Yeşilyaprak, “Anne Çocuk Oyun Etkileşiminde Niteliksel Boyut: Annelerin Sözel İfadelerinin Değerlendirilmesi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 40 (2011), s. 11-21. AKİL, İ, bk. EGEMEN, A.
AKSOY, A. B.-A. Akar Gencer, “Anne Çocuk Etkileşiminde Farklı Bir Yaklaşım: Theraplay Oyun Terapisi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, VIII/3 (2016), s. 244-254.
AKSOY, P.-G. Baran, “Annelerin Cinsiyet Rollerine İlişkin Özellikleri ile Çocukların Oyuncak Tercihleri ve Oynadıkları Oyun Türleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Çalışma”, Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, V/1 (2017), s. 135.
ALNIAÇIK, Ü., bk. İSLAMOĞLU, A. H. ALP, H., “İşbirlikli Öğrenme Yöntemi ve Oyun Etkinliklerinin Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Sosyal Kaygı Düzeylerine Etkisi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, V/1 (2016), s. 309-322. ARAL, N., bk. DURUALP, E. ARSLAN, A., bk. DİLCİ, T. AYKAÇ, M., bk. KESKİ, Y.
AYTAÇ, P., bk. OGELMAN, H. G. BARAN, G., bk. AKSOY, P. BAŞARA BAYDİLEK, N., bk. KOÇYİĞİT, S. BAYRAKTAROĞLU, B.-A. Büke, “Çocuk Oyun Alanlarının Evrensellik Ölçütleri Açısından İncelenmesi: Fenerbahçe-Pendik Sahil Şeridi Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, III/3 (2015), s. 575-582.
BEGDE, Z.-A. Özyürek, “Öğretmen ve Anne Baba Tutumlarının Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Problem Çözme Becerilerine Etkisi”, Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, V/1 (2016), s. 204-232.
BİÇER, Elif, bk. TAYMAZ SARI, Oktay. BOLAT, E. Y., “Anne Baba Tutumlarının Çocukların Sosyal Becerileri Üzerindeki Etkisi”, Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, II/2 (2018), s. 32-38.
BOZ, M.-G. Uludağ- H. Tokuç, “Aile Katılımlı Sosyal Beceri Oyunlarının Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Sosyal Becerilerine Etkisi”, Gefad/Gudgef, XXXVIII/1 (2018), s. 137-158.
DURUALP, E.-N. Aral, “Altı Yaşındaki Çocukların Sosyal Becerilerine Oyun Temelli Sosyal Beceri Eğitiminin Etkisinin İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 39 (2010), s. 160-172.
DURUALP, E., bk. KAYTEZ, N. EGEMEN, A.-Ö. Yılmaz-İ. Akil, “Oyun, Oyuncak ve Çocuk”, ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, V/2 (2004), s. 39-42.
ERDENTUĞ, F. G., bk. OGELMAN, H. G. EROL, A., bk. OGELMAN, H. G. GEDİK, S. D., bk. TAYAN, E. GENCER AKAR, A., bk. AKSOY, A. B. GÖKTAŞ, İ. “Aile Katılımı ve Sosyal Beceri Eğitimi Programlarının Tek Başına ve Birlikte 4-5 Yaş Çocuklarının Sosyal Becerileri ve Anne-Çocuk İlişkileri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, (Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Okul Öncesi Eğitim Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Denizli2017.
GÜRLEYİK, A. Ö., “Anne Babaların Okul Öncesi Dönem Çocukları ile Etkileşimde Oyunun Yeri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, IX/42 (2016), s. 1283-1289.
GÜZEL-ÖZMEN, R., “Otistik Bir Çocuğa Dil Öğretimi”, Eğitim ve Bilim, 18- XXX/128 (2005), s. 18- 27.
İSLAMOĞLU, A. H.-Ü. Alnıaçık, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Beta Yayınevi, İstanbul 2016.
İVRENDİ, N. I., “Anne ve Babaların Oyuna Katılımı”, Pamukkale üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, II/24 (2008), s. 47-57.
KASIM, Dilek, bk. TAYMAZ SARI, Oktay. KAYTEZ, N.-E. Durualp, “Türkiye'de Okul Öncesinde Oyun İle İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi”, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, S. 2 (2014), s. 110-122.
KESKİ, Y.-M. Aykaç, “İletişim Engellerinin Aile İçi İletişime Etkisini İncelemede Yaratıcı Drama Yönteminin Kullanımına İlişkin Katılımcı Görüşleri”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 3 (2014), s. 121-143.
KOÇKAYA, Selda-D. M. Siyez, “Okul Öncesi Çocuklarının Çekingenlik Davranışları Üzerine Oyun Terapisi Uygulamalarının Etkisi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, IX/1 (2017), s. 31-44.
KOÇYİĞİT, S., N. Başara Baydilek, “Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Oyun Algılarının İncelenmesi”, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, XII/1 (2015), s. 1-26.
KOÇYİĞİT, S.-M. N. Tuğluk- M. Kök, “Çocuğun Gelişim Sürecinde Eğitsel Bir Etkinlik Olarak Oyun”, Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 16 (2007), s. 324-342.
KOÇYİĞİT, S.-T. Sezer-E. Yılmaz, “60-72 Aylık Çocukların Sosyal Yetkinlik ve Duygu Düzenleme Becerileri ile Oyun Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, XII/1 (2015), s. 287-300.
KONUR, H., “Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Oyunları ve Ailelerinin Bu Konudaki Tutumları”, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 13 (2007), s.88-97.
KONYALIOĞLU, A. C., bk. TAYAN, E. KÖK, M., bk. KOÇYİĞİT, S. KUZUCU, Y., “Değişen Babalık Rolü ve Çocuk Gelişimine Etkisi”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, IV/35 (2011), s. 79-91.
MORKOYUNLU, Z., bk. TAYAN, E. OGELMAN, H. G.-P. Aytaç-A. Erol-F. G. Erdentuğ-Ö. Akdeniz Yolaç-M. Güner Özbilenler, “Anne-Baba ve Çocuk Görüşleri Doğrultusunda Oyun”, IAAOJ Sosyal Bilimler Dergisi, V/2 (2019), s. 65-87.
ÖNGİDER, N., “Anne Baba ile Okul Öncesi Çocuk Arasındaki İlişki”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, V/4 (2013), s. 420-440.
ÖZBİLENLER, M. Güner, bk. OGELMAN, H. G. ÖZDEMİR, A. A.-O. Ramazan, “Oyuncağa Çocuk, Anne ve Öğretmen Bakış Açısı”, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, II/1 (2012), s. 1-16.
ÖZKAYA TORTARMIŞ, B., “Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Üzerine Odaklanan Bir Oyun Terapisi Yaklaşımı: Filial Terapi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, VII/2 (2015), s. 208-220. ÖZTÜRK, C., bk. ŞANLI, D.
ÖZYÜREK, A., bk. BEGDE, Z. RAMAZAN, O., bk. ÖZDEMİR, A. A. SEZER, T., bk. KOÇYİĞİT, S. SİYEZ, D. M., bk. KOÇKAYA, Selda. SORMAZ, F.-H. Yüksel, “Değişen Çocukluk, Oyun ve Oyuncağın Endüstrileşmesi ve Tüketim Kültürü”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XI/3 (2012), s. 985-1008.
SÖZBİLİR, M., bk. TAYAN, E. ŞANLI, D.-C. Öztürk, “Anne Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumları ve Tutumlar Üzerine Kültürün Etkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, VIII/4 (2015), s. 240-246.
ŞİMSEK, I., bk. ULUTAŞ, İ. TAYAN, E.-S. D. Gedik-Z. Morkoyunlu-M. Sözbilir-A. C. Konyalıoğlu, “Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Konulu Makaleler: Tematik İçerik Analizi Çalışması”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 20 (2019), s. 1-26.
TAYMAZ SARI, Oktay-Elif Biçer-Dilek Kasım, “Gelişimsel sorunları Olan Çocuklarda Oyun Temelli Ev ve Çocuk Merkezli Eğitim Programının Etkililiği Üzerine Çalışma”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXXII/4 (2017), s. 960-981. TOKUÇ, H., bk. BOZ, M.
TUĞLUK, M. N., bk. KOÇYİĞİT, S. TUĞRUL, B., “Erken Çocukluk Döneminde Öğrenmeyi ve Öğretimi Kolaylaştıran Özellikler”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. (2002), s. 142-147.
TÜRKOĞLU, B.-N. Çeliköz-M. Uslu, “3-6 Yaş Aralığında Çocuğu Olan Babaların Nitelikli Zaman Algılarına Dair Görüşleri”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, II/2 (2013), s. 54-71. ULUDAĞ, G., bk. BOZ, M.
ULUTAŞ, İ.-I. Şimşek, “Ebeveynlerin Çocuk Oyun Alanlarına İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 3 (2014), s. 413-424.
UMMANEL, A., “Kum ve Oyun Alanları Üzerine Bir İnceleme”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XVII/3 (2017), s. 1539-1566.
USLU, M., bk. TÜRKOĞLU, B. YEŞİLYAPRAK, B., bk. AKGÜN, E. YEŞİLYAPRAK, N., bk. AKGÜN, E. YILMAZ, E., bk. KOÇYİĞİT, S. YILMAZ, Ö., bk. EGEMEN, A. YÜKSEL, H., bk. SORMAZ, F.