ORHAN PAMUK KURGUSALINDA CİNSİYET: KADIN, ERKEK, ÇOCUK KARAKTERLERİN KURGUDAKİ KULLANIM ORANI

Edebî metinlerin temel yapısını yer, kişi, zaman, olay oluşturur. Bazı kurgularda bu unsurların birkaçı bazı kurgularda ise hepsi belirleyici biçimde kullanılır. Karakterler kurgunun ilerlemesinde ağırlıklı rol üstlenir. Okuyucu, karakterler aracılığıyla metinde kendinden bir parça yakalar. Hayallerini, hayal kırıklıklarını, beklentilerini, iç çatışmalarını, kısaca yaşantısını, yaşamak istediklerini ya da istemediklerini görür. Başka bir deyişle kurmaca dünyada kendini görür. Görme eylemi aslında kişinin kurduğu bu empatiyle başlayacaktır. Kadın, erkek, çocuk gibi kimlikler, romanlardaki yaşananlar üzerinden okuyucunun empati kurmasını, zamanla ve karakterlerle özdeşleşme oranını artırmasını sağlar. Bu noktada romanlardaki cinsiyet kullanımını ve bunların kullanım oranını değerlendirme kararı aldık. Orhan Pamuk’un kurgusalında mesleklerle ilgili bir çalışma yaparken Orhan Pamuk’un kurguya dayalı metinlerinde karakterleri mesleklerle ilişkilendirerek değerlendirdiğini saptadık. Bunu saptarken yazarımızın kurgusal metinlerinde cinsiyetin kullanım şeklini de inceleme ihtiyacı duyduk. Çünkü onun bazı metinlerinde çocuk, hepsinde ise erkek ön plâna çıkmaktadır. Karakterlerin izlek, çatışma, duygu ve duyu aktarımındaki yansımalarında cinsiyetin belirli bir biçimde kullanıldığı gözlemlenmiştir. Karakterler içinde bulundukları toplumda mesleklerle giydirilirken cinsiyetler de belirleyici misyon yüklenmiştir. Kurgu bir dönemi anlatıyorsa ona göre kadının geride olduğu erkeğin ön plâna çıktığı gözlemlenmiştir ki bu durum kurmaca için doğal bir sonuçtur. Bazıları süreç romanıdır, buralarda kadın biraz da olsa gözlemlenebilirken, çocuk karakterlerin sayısının artışı görülür. Erkekler tüm kurgularda fazlaca kullanılmıştır. Tüm bu gözlemler sayısal veriler ile belirlenip şablonlaştırıldı. Böylece yüzdelik dilimler içinde her bir cinsiyetin de kullanım sıklığı değerlendirildi. Edebiyatın sosyolojiyle ilişkisinin meslekler üzerinden somutlandığı Orhan Pamuk kurgusalında meslek, karakter, cinsiyet ilişkisiyle kadının, erkeğin, çocuğun yeri, kullanım oranı belirtilerek bir yazarın bakış açısıyla cinsiyet kavramının kurgusal evrende işlenişi değerlendirilmiştir.

GENDER-BASED USAGE OF CHARACTERS IN ORHAN PAMUK’S FICTION

Basic structure of literary texts consists of place, person, time and event. In some fictions, some elements are used decisively. Characters play a major role in the development of fiction. It provides a better perception of main event and the characters' experiences and brings the conflict to the peak. He sees his dreams, his frustrations, his expectations, his inner conflicts, his sadness, his life or his wishes. In other words, he sees himself in the fictional world. Act of sight will actually begin with empathy the person establishes. Identities such as women, men and children enable reader to empathize over experiences in novels and increase the identification rate with characters over time. At this point, it was decided to evaluate usage of gender and their usage rates in his novels. While conducting study on occupations in Orhan Pamuk's fiction, we found in Orhan Pamuk's fiction-based texts, he evaluated characters by associating them with occupations. While determining this, it was examined usage of gender in his fictional texts. It’s observed that gender is used in a certain way in reflections of characters in the course, conflict, emotion and sense transfer. Some are process novels, where women can be observed, albeit slightly, while number of child characters increases. Men have been used extensively in all fictions. All these observations were identified and templated with numerical data. In Orhan Pamuk's fiction, where relationship between literature and sociology is embodied through professions, work of gender concept in fictional world was evaluated from writer's point of view by specifying relationship between profession, character, gender and place of women, men and children.

___

  • Ahmedov, Ramil. (2018, Eylül-Ekim). “Orhan Pamuk: Şimdi yazdığım Veba Geceleri de biraz Doğu-Batı romanıdır”. Kitap-lık, 8.
  • Pamuk, Orhan (2016). Sessiz Ev. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2016). Kara Kitap. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2016). Benim Adım Kırmızı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2016). Kafamda Bir Tuhaflık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2017). Cevdet Bey ve Oğulları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2017). Beyaz Kale. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2017). Yeni Hayat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2017). Kar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2017). Masumiyet Müzesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2017). Kırmızı Saçlı Kadın. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2017). Gizli Yüz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Pamuk, Orhan (2017). Hatıraların Masumiyeti. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Yanaray Baba, Sibel. (2019). Orhan Pamuk’un Kurguya Dayalı Metinlerinde Meslekler, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.