FEMİNİST KURAM’DA KADININ POLİTİK EKONOMİSİ VE DÖNÜŞÜMÜ

Feminist kuramın başat öznesi olarak kadının toplumsal hayattaki her türden sorununu gündeme getirmesi modern dönem ideolojik yaklaşımlarıyla tarihsel-düşünsel bir süreklilik içinde gelişmiştir. Siyasal, sosyal ve iktisadi alanda cinsler arası eşitliği savunan feminist kuram esas öznesi olan kadının bu eşitlenme çabasını konu edinen bir içerik oluşturmayı çabalar. Bu çalışmada feminist kuram içinde yer alan çeşitli feminist akımlar şeklinde bir sınıflandırma uygun görülmüştür. Bu sınıflandırmanın öne çıkan belirgin izlekleri dörde indirgenmiş olup bunlar; liberal feministler, marksist feministler, radikal feministler ve ikili sistem kuramcılarıdır. Doğal haklar doktrini üzerinden kadın öznesini sorunsallaştıran liberal feminist kuramcılar toplumsal cinsiyet eşitsizliğini kapitalizm içi tartışma konusu yapmaktadırlar. Liberal feministler çözümü yine kapitalist sistem içi çözümlerde aramışlardır. Buna karşılık Marksist feministler ise tarihsel materyalist bakış açısıyla yabancılaşma, iş bölümü, sınıf temelli sömürü biçimleri üzerinden feminist kurama katkıda bulunmuşlardır. Yeni toplumsal hareketler bağlamında ortaya çıkan radikal feministler ve ikili sitem kuramcılarının esin kaynakları Marksist kuram olmak ile birlikte onu aşan bir çerçeve ile feminist kuram içinde belirgin bir iz bırakmışlardır. Partiyarkal sistemi tartışmanın merkezine koyan radikal feministler her türden eşitsizliğin bundan kaynaklandığını ve çözümün partiyarkal sistemin ortadan kaldırılması olarak görmüşlerdir. Buna karşın hem kapitalist sistem hem de patriyarkal sisteminin toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yol açtığını öneren ikili sistem kuramcıları ise çözüm önerisini bu iki sistemin değiştirilmesi üzerine kurgulamışlardır. Bu çalışmanın esas konusu farklı feminist kuramların toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin politik ekonomideki görünümlerine nasıl bir perspektif ile baktıklarını açığa çıkarmaktır. Bu bağlamda kuramcıların metinlerinin analizi üzerinden ve esas olarak ikili sistem kuramcılarının önerisinden hareketle bir çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

feminist iktisat, Liberal Feminizm, Patriyarkal, marksist Feminizm

THE POLITICAL ECONOMY AND TRANSFORMATION OF WOMEN IN FEMINIST THEORY

Feminist theory, which advocates gender equality in the political, social and economic spheres, strives to create content that mainly discusses women's efforts in achieving gender equality. Feminist theory handles with the issues such as productive/unproductive labor market, domestic labor/non-domestic labor, wage inequality based on gender, division of labor based on gender which are the primary subject matters of the integrated field of gender and political economy through the theoretical currents developing in this body of knowledge. Feminist theories questions these issues without isolating themselves from their originary ideological perspectives. Differentiated feminist theories are reduced in four currents in this study to be analyzed in terms of their views on these above issues. Liberal feminist theorists, problematizing the female subject through the doctrine of natural rights, discuss gender inequality within capitalism. In contrast, Marxist feminists have contributed to the feminist theory on alienation, division of labor, class-based forms of exploitation using the historical materialist perspective. Radical feminists and gender binary system theorists, emerging from new social movements, have been inspired by the Marxist theory; however, they have left a significant trace in the feminist theory, surpassing this inspiration. Radical feminists, whose focal point in discussion is the patriarchal system, have observed that any kind of inequality is derived from this approach and that the solution is the eradication of the patriarchal system. On the other hand, gender binary system theorists suggesting that both capitalist system and patriarchal system leads to gender inequality have built the solution on transforming this binary system. The main subject matter of the present study is to exhibit the perspectives of different feminist theories on the reflections of gender inequality in political economy. The study tries to clarify how these four feminist theoretical currents approaches the primary subjects of feminist economics such as labor market, domestic and non-domestic labor processes, division of labor based on gender, wage inequality based on gender. In this context, the researcher attempted to form a framework, based on the analysis of texts written by theorists and mainly on the suggestion of gender binary system theorists.

Keywords:

Feminist Economics, liberal feminism, Marxist feminism, patriarchal,

PDF

___

Acar-Savran, Gülnur. (2004), Beden Emek Tarih, Diyalektik Bir Feminizm İçin, İstanbul: Kanat Yayınları.
Altınbaş, Deniz (2006), “Feminist Tartışmalarda Liberal Feminizm”, İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, S. 9 (https://dergipark.org.tr/tr/pub/iukad/issue/728/7858 E.T. 22.01.2020) 21-51(İçinde).
Bora, Aksu. (2005), Kadınların Sınıfı, İstanbul: İletişim Yayınları.
Davıdoff, Leonore. (2012), Feminist Tarih Yazımında Sınıf ve Cinsiyet, Zerrin Ataşer ve Selda Somuncuoğlu (Çevirenler), 3.b., İstanbul: İletişim Yayınları.
Delphy, Christine. (1970), “Baş Düşman”, Gülnur Acar-Savran ve Nesrin Tura Demiryontan (Derleyenler), Kadının Görünmeyen Emeği, 2.b., İstanbul: Yordam Kitap, 89-113(İçinde).
Donovan (2001), Feminist Teori, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
Donovan, Josephıne,. (2000), Feminist Teori, Amerikan Feminizminin Entelektüel Gelenekleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
Ecevit, Yıldız. (2011), “Emek”, Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (Editörler), Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 24-49(içinde).
Engels, Friedrich(1967), Ailenin, özel mülkiyetin ve devletin kökeni, çev. Kenan Somer, Ankara :Sol Yayınları.
Doç. Dr. EROĞLU Ömer ve İşler Ruhan, “İktisat Düşüncesinde Kadının Konumu ve Feminist İktisat”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Dergipark, 46. Seri / Yıl 2004, Https://Dergipark.Org.Tr/En/Download/Article-File/7256 (ET: 24.01.2020)
Etiler, Nilay (2015), “Kadın Çalışanların Sağlığına Nereden Bakmalı?”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Sayı: 56, Nisan-Mayıs-Haziran 2015, ss. 2-5.
Evans, Judith (1995), Feminist Theory Today An Introduction to Second-Wave Feminism, Londra: Sage publications.
Hartmann, Heidi (2012), “Marksizmle Feminizmin Mutsuz Evliliği”, Gülnur Acar-Savran ve Nesrin Tura Demiryontan (Derleyenler), Kadının Görünmeyen Emeği, 2.b., İstanbul: Yordam Kitap, ss. 157-198(içinde).
Marx, Karl, Engels Friedrich (2008), Alman ideolojisi : Feuerbach, Çev; Sevim Belli, 6. bs. Ankara: Sol Yayınları.
Mıes, Maria (2012), Ataerki ve Birikim, 1.b., Ankara: Dipnot Yayınları.
Nye, Andrea. (1988), Feminist Theory and the Philosophies of Man, Londra and New York: Routledge.
Taş Gün (2016), “Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri” Şenol Durgun(Editör), Akademik Hassasiyetler, C. 3, S. 5, 163-175(İçinde).
Toksöz, Gülay (2011), Kalkınmada Kadın Emeği, İstanbul: Varlık Yayınları.
Walby, Sylvia (1986), Patriarchy at Work, Minneapolis: University of Minnesota Press.
Walby, Sylvia (1996), “The ‘Declining Significance’ or the ‘Changing Forms’ of Patriarchy?”, Valentine M. Moghadam (Der:), Patriarchy and Economic Development, Oxford: Clarendon Press. (içinde).
Walby, Sylvia. (2002), “Feminism in a global era”, Economy and Society, 31(4), 533-557(İçinde).
Walby, Sylvia (2016), Patriyarka Kuramı, Hülya Osmanağaoğlu (Çeviren), 1.b., Ankara: Dipnot Yayınları.