“ERDEMİN HİZMETKARI” KRALİÇE KETEVAN

Makalede “Kraliçe Ketevan’ın Çilekeşliği” adlı şiirden alınan bir konu üzerine durulmuştur. Bu konu kral ve şair I. Teimuraz’ın orijinal eserlerinde özel bir yer tutmuştur. Kraldan miras kalan çalışmaların bir kısmı orijinal, bir kısmı çevrilmiş, bir kısmı da Farsça’dan alınıp şeklini değiştirilerek yazdığı eserlerdir. Bu çalışmalarda gerek liyakat, gerekse dini konular kendine yer bulmuştur. Tüm meseleler Hıristiyanlık ve İncil görüşleriyle desteklenmiş ve açıklamaları da manevi esas üzerine inşa edilmiştir. Yazar bahsedilen din ve liyakat meselelerini birbirinden ayrılmaz halkalarla bağlamış ve alemde her şeyin bir bütün olduğunu belirtmiştir. “Kraliçe Ketevan’ın Çilekeşliği” adlı şiir liyakat izleği üzerine odaklanmıştır. Bu eser XVII. yüzyılın I. yarısında var olan dini edebiyata uygun olarak yazılmıştır. Bu yüzden ilahiyat yazısı tarzında bir işlev görür ve tüm anlamını da başlığındaki “Çilekeşlik” kelimesinde taşır. Bu kelimede kraliçenin maneviyat yönü, çilekeşlik hayatı belirtilmiş ve içinde ulusal acılar, İsa’nın ağır haçına benzer biçimde betimlenmiştir. Ketevan’ın cesurca üstlendiği vatan ve din için ithaf meselesi yansıtılmış ve kraliçe bütün bunları yaşadıktan sonra dünyasını değiştirmiştir. I.Teimuraz’ın şiirinde bahsedildiği gibi Kraliçe Ketevan “Erdemin Hizmetkarı” olmuştur. “O zaman erdemliliğin masum bir hizmetkarına dönüştü” (23. dörtlük,1)(I. Teimuraz, 1934:128). Eserde kraliçenin kendi vatanında yani Meryem Ana’nın koruyucu kucağında iken başladığı ve daha sonra İran’a ve Şiraz’da esirliğe kadar uzanan hayatı anlatılmıştır. Kraliçe Şiraz’da Hıristiyanlık dinine göre dua ederek, oruç tutarak, pişmanlık içinde yaşayarak, gözyaşı dökerek, dine sadakat göstererek ve Rab'bin kulluğu gibi erdemli faaliyetlerini yerine getirerek kendine has bir direniş göstererek düşmana karşı çıkmıştır.Dindar bir insan için pişmanlık duygusu manevi hayatın derinliklerini iyice öğrenmek için bir yoldur, ibadet ise bu yol üzerinde yürümekle birlikte Rab’bini ziyaretin erdemidir, gözyaşı ise arınmanın aracıdır. Bütün bu erdemler Rab’bin’den gelir ve dindar insana varlığını gösterir. I. Teimuraz “Kraliçe Ketevan’ın Çilekeşliği” adlı şiirinde Ketevan’ın erdemli çilekeşliğini ve faaliyetlerini anlatarak milletin geleceği için daha nitelikli bir yolun seçilmesini amaçlamıştı.

Anahtar Kelimeler:

I. Teimuraz, Kraliçe Ketevan, Çilekeşlik, Pişmanlık, Dua, Şiraz, Erdemin Hizmetkarı, Faaliyet

“THE VIRTUOUS SERVANT OF GOD” - QUEEN KETEVAN

The work analyzes one of the problems from the poem “The Torture of Queen Ketevan”, which takes the special place in the original work of King-Poet Teimuraz I. His artistic heritage includes not only the original works, but also translated and adapted ones from Persian literature which includes not only the secular, but spiritual ones as well. Each problem is fed from Christian and Biblical prospective, it is understood from the spiritual prospective. It connects secular and spiritual issues very closely and clearly demonstrates that every creature is one whole and inseparable part of the world. The poem “The Torture of Queen Ketevan” is the work of secular genre, it belongs to the Part I of the century XVII, but it is written according to the Hagiography and it has theoretical purpose, and the title “”Torture” indicates it, which reflects the spiritual deed of a Queen, her martyr way of life mirroring her mission full of national pain, protection of native land and belief, which she burdened bravely on herself as a heavy cross, like Jesus Christ and executed it. Queen Ketevan became “The Virtuous Servant of God”- Queen Ketevan”, as Teimuraz I, refers in the poem “The Torture of Queen Ketevan” “She became a “Virtuous Servant of God” (line. 23, 1) Teimuraz I, 1934: 128), Where her intensive work, started even from her own land and then continued on the way which she, Queen, future martyr and saint, had gone from Georgia, from the patronage of St. Virgin to Persia, to the captivity of Shiraz, where she implements her mission more intensively, with characterized courage she opposed to her enemy by implementing the Christian kindness: pray, fasting, regretion, crying, faith to belief and part-taking.For a believer the way of regretting is the way of deeper understanding in spiritual world, pray is the steps made on this way, kindness bringing a person closer to God, a tear is the means for spiritual purification, which determines its being of a believer. Teimuraz I demonstrated the work and torture of Queen Ketevan in the poem “The torture of Queen Ketevan” and showed the way for better life of the nation in future.

Keywords:

Teimuraz I, Queen Ketevan, torture, regret, pray, Captivity of Shiraz, “Virtuous Servant of God”, deed,

PDF

___

akhali aghtkumaჲ, uplisa chuenisa iesu krist'esi (2009). tb.: sakartvelos sap'at'riarko. gam. alilo.
mtskheturi khelnats'eri (moses khutts'igneuli, iso nave, msajulta, ruti), (1981). t'ekst'i gamosatsemad moamzada da gamok'vleva daurto el. dochanashvilma. tb.: gam. metsniereba.
bibliis leksik'oni (masalebi), (2000). t'. I. shemdgenlebi: elguja giunashvili, zurab k'alandadze, redakt'ori: zurab sarjveladze. Printed in the Netherlands.
bibliis leksik'oni (masalebi), (2000). t'. II. shemdgenlebi: elguja giunashvili, zurab k'alandadze, redakt'ori: zurab sarjveladze: Printed in the Netherlands.
teimuraz p'irveli, (1934). tkhzulebata sruli k'rebuli, t'ekst'i, gamok'vleva, leksik'oni al. baramidzis da g. jak'obias redaktsiit. t'p.: pederatsia.
bagrat'ioni ant'on, (1980). sheskhma da motkhroba ghuats'lta da vnebata ts'midisa didisa mots'amisa dedoplisa ketavanista, ts'ignshi: dzveli kartuli agiograpiuli lit'erat'uris dzeglebi. t'. VI. t'ekst'i gamosatsemad moamzades, gamok'vleva, leksik'oni da sadzieblebi daurtes enrik'o gabidzashvilma da mikheil kavtariam. tbilisi: gam. metsniereba.
betkhoshvili d., (2012). sik'vdil-sitsotskhlis p'roblema dzvel kartul mts'erlobashi (iak'ob khutsesis „ts'mida shushanik'is ts'ameba“, teimuraz p'irvelis „ts'ameba ketevan dedoplisa“). t'. II. tbilisi: gam. universali.
betkhoshvili d., (2010). sik'vdil-sitsotskhlis p'roblema dzvel kartul mts'erlobashi (iak'ob khutsesis „ts'mida shushanik'is ts'ameba“, teimuraz p'irvelis „ts'ameba ketevan dedoplisa“). t'. I. tbilisi: gam. universali.
tsaishvili s., (1975). leksik'oni, ts'ignshi: „kartuli p'oezia“. t'. III. tb.: gam. nak'aduli.orbeliani sulkhan-saba, (1993). „leksik'oni kartuli“. II. avt'ograpuli nuskhebis mikhedvit moamzada, gamok'vleva da ganmart'ebata leksik'is sadziebeli daurto ilia abuladzem. tb.: gam. merani.
orbeliani sulkhan-saba, (1963). „sts'avlani“. tkhzulebani. t'. III. tb.: gam. metsniereba.
gamsakhurdia z., (1991). „vepkhist'qaosnis sakhismet'qveleba“. tb.: gam. metsniereba.ts'mida mghvdelmtavari egnat'e (brianchaninovi), (2003). martlmadidebeli ek'lesiis sts'avlebis gadmotsema ghvtismshoblis shesakheb: tbilisi.
ts'mida ioane okrop'iri, (1990). „okros ts'qaro“, ts'ignshi: „sakartvelos ek'lesiis k'alendari“. tb.: gam. sakartvelos metsnierebata ak'ademia.
ts'mida ioane okrop'iri, (1996). targmanebaჲ mates sakharebisaჲ. t'. II: tbilisi.k'ik'nadze z., (1985). „akhalis“ gagebisatvis „kebaჲshi“. zhurn. k'rit'ik'a: tbilisi.
mamata sts'avlani, (1955). X da XI sauk'uneta khelnats'erebis mikhedvit gamostsa ilia abuladzem, a. shanidzis redaktsiit: tbilisi.
nozadze v., (2004). vepkhist'qaosnis pertamet'qveleba. t'. I. guram sharadzis ts'inasit'qvit, gamok'vlevita da redaktsiit. tbilisi: gam. metsniereba.
vakht'ang VI (1947). leksebi da p'oemebi, al. baramidzis redaktsiit: tbilisi.
t'abaghua i., (1987). sakartvelo evrop'is arkivebsa da ts'ignsatsavebshi (XIII-XX ss. I meotkhedi). t'. III. tbilisi: gam. metsniereba.
pridrikh vilhelm grapi, (2001). krist'ianoba da ist'oria. targmna irak'li k'ench'oshvilma. k'reb. k'rit'eriumi. tbilisi: sakartvelos metsnierebata ak'ademiis shota rustavelis sakhelobis kartuli lit'erat'uris inst'it'ut'is gamotsema.
kartlis tskhovreba, (1955). I. t'ekst'i dadgenili qvela dziritadi khelnats'eris mikhedvit s. qaukhchishvilis mier. tbilisi: gam. sakhelgami.
dzveli kartuli lit'erat'uris krest'omatia, (1946). I. shedgenili sol. qubaneishvilis mier. tb.: st'alinis sakhelobis tbilisis sakhelmts'ipo universit'et'is gamomtsemloba.
shota rustveli, (1966). „vepkhist'qaosani“. t'ekst'i dziritadi variant'ebit, k'oment'arebita da leksik'oniturt, or t'omad, a. shanidzisa da al. baramidzis redaktsiit. tb.: gam „metsniereba“.
Топоров В., (1983). Пространство и текст. Текст семантика и структура. М.: Наука.