Türk Destanlarında Kahraman ve İktidar Olgusu

Anlatım esasına bağlı edebi türler içinde destan metinleri bir milletin varoluşundan bu yana geçirdiği bütün gelişim aşamalarım ve milli tefekkür tarzım yansıtmaları bakımından eşsiz eserlerdir. Destan metinlerinin bir milletin başından geçen ortak hadiseleri konu ettiği önermesinden yola çıkıldığında, destan metinlerinde bir millete ait ortak kültürel, sosyal, ekonomik, geleneksel bakış açısını tespit etmenin mümkün olduğu anlaşılmaktadır. Milli beraberliğe dair birçok umdeyi bir arada barındıran Türk destan metinlerindeki kahraman ve iktidar yaklaşımı yüzyıllar ötesinden günümüze Türk iktidar algısına dair önemli veriler taşımaktadır. Türk destan metinlerinde karşılaştığımız kahraman tipini Tanrı’ya bağlayan amiller, iktidarı ve dolayısıyla Türk milletini de Tanrı katında özel kılan bir anlayış içermektedir. Bu noktadan hareketle, aşağıdaki makalede Türk destan geleneğinde izlenen kahramanın kökeni, kahraman ile tanrı ve kahraman iktidar kavramlarının birbiri ile etkileşimi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kahraman, Destan, İktidar, Tanrı, Epik

Hero and Power Phenomena in Turkish Epopees

Epopees are unique amongst the narrative literary genres as they reflect all stages of development of a nation from its formation, and its national way of thinking. Based on the postulate that epopee texts stem from common incidents lived through by a nation, it is evident that common cultural, social, economic and traditional perspectives can be derived from the epic texts. The protagonist and power approach in Turkish epopee texts that comprise many principles related with national unity connotes important data about Turkish perception of power from centuries ago till today. Motives relating the protagonist characters encountered in Turkish epopees with god involve a concept that devotes a special place for Turkish nation in heaven. From this viewpoint, this article elaborates origin of protagonist, protagonist and god, and interaction between protagonist and power concepts with reference to Turkish epopee tradition.

Keywords:

Protagonist, Epopee, Power, God, epic,

PDF

___

Bowra, Cecil Maurice. (1952), Heroic Poetry, London-Macmillan: St. Martins Press.
Cariyle, Thomas. (2004), Kahramanlar, Çev. Behzat TANÇ, İstanbul: Ötüken Yayınları. Chadwick, Nora K. - Victor Zhirmunsky (1969), Oral Epics Of Central Asia, Cambridge: Cambridge University Press.
Dumezil, Georges. (1996), Archaic Roman Religion - L, London: Johns Hopkins University Press.
Ergin, Muharrem. (1970), Orhun Abideleri, İstanbul: MEB Yayınları.
Fiye, Northrop. (1966), Anatomy of Criticism, New York: Atheneum.
Kara Düzgün, Ülkü (2014), Türk Destan Kahramanı ve Başkurt Destanlarının Tipolojisi, Konya: Kömen Yayınları.
Miller, Dean A. (2000), The Epic Hero, London: The Johns Hopkins University Press.
Ögel, Bahaeddin. (2002), Türk Mitolojisi - II, Ankara:
Propp, Vladimir. (1998), Folklor-Teori ve Tarih. Çev. Necdet HASGÜL-Tolga TANYEL, İstanbul: Avesta Yayınları.
Raglan, Fits Roy Richard Somerset. (1949), The Hero. A Study in Tradition, Myht, and Drama, London: Watts.
Segal, Robert A. (1990), In Quest Of Hero, New Jersey: Mythos: The Princeton/Bollingen Series in World Mythology.