Tasavvufta “Keramet Gösterme ve Sırrın İfşa Olması”nın Siyasi ve Sosyal Sonuçları

Anadolu tasavvuf anlayışında keramet kavramı, sadece olağanüstü özellikler göstermeye dayalı bir anlayış değil; aynı zamanda ilim ve irfan sahibi olmak anlayışını da kapsamaktadır. Evliyaların göstermiş olduğu kerametler, bilgiyle kolayca aydınlatılabilir. Su üzerinde yürümek, birden yok olmak veya var olmak, gökten sofraya yemek gelmesi... gibi anlatmalar inanmaya dayalı halk yaratmalarıdır. Evliyaların kendi etrafında dönen bu yaratmaları tasvip edebileceğini düşünmemekteyiz. Keramet gösterme ve sırrın ifşa olması gibi anlatımlar sonucu, evliyaların etrafında birçok mürit oluşması doğaldır. Bu veliler etrafında birçok müridin toplanması, yakın çevrede bulunan şahısların olumlu ve olumsuz anlamda dikkatini çekmiştir. Bu nedenle dönemin hükümdarlarına “bu kişilerin çok sayıda müridi olması saltanata zarar verir” algısı yaratılmıştır. Aynı zamanda veliler ille ilgili olarak çeşitli iftiraların atılması sonucu, bu veliler ya idam edilmiş ya da itibarsızlaştırılarak bulunduğu bölgeden uzaklaştırılmıştır. Hükümdar ile iyi ilişkiler içinde olan veliler ise hem itibar görmüşler hem de maddi destek de almışlardır.

Anahtar Kelimeler:

Sır, keramet, veli, ifşa, idam

The Political and The Social Results of “Miracles and Disclosing The Secrets” in Mysticism

According to Anatolian mysticism, the "miracle" notion is not only about having supernatural features but also is about being wise and intelligent. The miracles that the Evliya has can be easily clarified with information. Walking on the water, disappearing suddenly or appearing suddenly, food's coming from sky to dining table... these stories are created by folk as they believed so. We do not think that any Evliya could approve these created stories about them. As a result of talking about miracles and disclosing the secrets, it is normal that Evliyas have many plural around them. When these wise people were followed by many people, this case took attention of many people in a negative and positive way. Therefore, the feeling of "If these wise people have many followers, that harms the sultanate" was tried to make feel by the sultan. At the same time, as a result of various defamations about Evliyas, they were executed or they were discredited and made move to somewhere else. But the Evliyas that had good relationship with sultan were credited and supported financially.

Keywords:

Secret, miracle, veli, disclosure, execution,

PDF

___

Altınok, Y. (2013). Ene ’l-HakŞehidi Hallâc-ı Mansûr Tâvâsin. Ankara: Sistem Ofset.
Altınok, Y. (2013). Şeyh Bedrettin ve Varidat. Ankara: Sistem Ofset.
Azamat, N. (1996). "Hacı Bayram-ı Veli”, İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Dergisi. C. 14, (s. 442-447). Ankara.
Çiçekdağı, C. (2010). "Kötülük Problemi”, Orta Çağ ve Rönesans’ta Felsefe. Ezgi Kitabevi Yayınları (Ed. A. Kadir Çüçen). (s.199). Bursa.
Develioğlu, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
Ekinci, Y. (2013). Hoca Ahmet Yesevi. 2. Baskı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Eraydın, S. (1990). Tasavvuf ve Tarikatler. İstanbul: Marifet Yayınları.
Eyüboğlu, İ. (1990). Bütün Yönleriyle Bektaşilik. İstanbul: Der Yayınları.
Haşim, Ş. (2009). "Şeyh Hamîdüddin Aksarâyî”, İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Dergisi. C. 37, (s, 377-378). Ankara.
Hilmi, F. (2017). Hızır Aleyhisselam. İstanbul: Rabbani Yayınevi.
Köprülü, F. (1981). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. 4. basım. Ankara: Diyanet Yayınları.
Şahinoğlu, N. (1991). "Baha Veled”, İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Dergisi. C. 4. (s. 460-462). Ankara.
Şapolyo, E. (1960). Türk Büyükleri. Ankara: Suat Osmanoğlu Yayınları.
Uludağ, S. (2007). İbn Haldûn. 5. baskı. İstanbul: Der Yayınları.
Uludağ, S. (1992). "Bâyezîd-i Bistâmî, ” İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Dergisi. BayazidUludağ,
Uludağ, S. (2004). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları.