Temettuat Defterlerine Göre Pasinler'in (Hasankale) Sosyal Ve Ekonomik Yapısı

Bu çalışmanın amacı, XIX. Yüzyıl ortalarında Pasinlerin sosyal ve ekonomik yapısını ortaya koymaktır. Çalışmanın en önemli kaynağını oluşturan Temettuat Defterleri; Tanzimat döneminde bölgelerin mal-mülk, hayvan, arazi ve yaşayan bütün insanların şahsi malvarlıklarını kaydetmek için hazırlanmış resmi belgelerdir. 1845 tarihinde Erzurumun Kazalarından biri olan Pasinlerin şehir merkezi kasaba özelliği taşımaktadır. Bu yerleşim yerinin yedi mahallesi olup en önemli geçim kaynağı tarım ve esnaflık oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Pasinler, Temettuat Defterleri, XIX. Yüzyıl, Ekonomi, Sosyal.

The Social and Economic Life of Pasinler (Hasankale) According to the Temettuat Registers

The aim of study is to expose social and economical situation of Pasinler the XIX. th Century. The one most important source of this article is Temettuat Registers which contain very rich data respecting almost all of the characteristics of socio-economic life such as demography and agricultural economy. Pasinler, which was one of Erzurum in 1845 had thirteen quarters at the time and the most signification source of living were agriculture and shopkeeping in Pasinler.

Keywords:

Pasinler, Temettuat Registers, XIX.th Century, Economic, Social.,

PDF

___

Arşiv Kaynakları
Başbakanlık Osmanlı Arşivi BA. TD.644. BA.MAD.5152.
BA. MMİ. nr. 58/5, 65/3, 70/1, 102/11. BA. MV. 52/141.
BA. ML. CRD. nr. 2059.
BA. ML. VRD. TMT. 7009, 7010, 7012, 7013, 7017, 7019, 7022.
Salname-i Vilayet-i Erzurum 1288. Kaynak Eserler
ABDULKADİR EFENDİ, Topçular Kâtibi Abdulkadir(Kadri) Efendi Tarihi,(haz. Ziya Yılmazer), c.II, Ankara 2003.
ASTARABÂDÎ, Bezm-ü Rezm. Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 1990.
DEFTERDAR SARI MEHMED PAŞA, Zübde-i Vekaiyât, (haz. Abdulkadir Özcan), Ankara 1995.
FERİDUN BEY, Mecmua-i Münşeâtî’s- Selâtin, İstanbul 1274, c.I.
HASAN BEYZÂDE AHMED PAŞA, Hasan Beyzâde Tarihi (haz. Şevki Nezihi Aykut) Ankara 2004. c.II.
NASUH Matrakçı, Beyân-ı Menâzil-i Irakeyn (haz. H. Yurdaydın), Ankara 1976.
SUDİ Süleyman, Defter-i Muktesid, c.I, İstanbul 1306.
VEFİK Abdurrahman, Tekâlif Kavaidi, c. II, İstanbul 1330.
XENEPHON, Onbinlerin Dönüşü/Anabasis, (çev. T.Gökçel), İstanbul 1984. Araştırma Eserler
ANDREASYAN Hrand, “XIV. ve XV. yüzyıl Türk Tarihine Ait Ufak Kronolojiler ve Kolofonlar,” TED, s. III. 1972, s.86–92.
BARKAN Ömer L., “Öşür”, İA, c.IX, s.482–488.
BRANT James, “Journey Through a Part of Armenia and Asia Minor, in the 1835.”, Journal of the Royal Geographical Society of London. London 1836, vol VI, s.200– 213.
CUİNET Vitali, La Turquie d’Asie Geographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnee de Chaque Province de l’Asie-Mıneure, Paris 1892.
ÇADIRCI Musa, “Anadolu Kentlerinde Mahalle (Osmanlı Dönemi)”, Habitat II, İstanbul 1996, s.257–263.
ÇAĞATAY Neşet, “Osmanlı İmparatorluğunda Reayadan Alınan Vergi ve Resmler”, A.Ü. DTCFD. (Ankara 1947), s.483–511.
DEMİREL Ömer, II. Mahmud Döneminde Sivas’ta Esnaf Teşkilatı ve Üretim-Tüketim İlişkileri, Ankara 1989.
____, Osmanlı Vakıf-Şehir İlişkisine Bir Örnek: Sivas Şehri Hayatında Vakıfların Rolü, Ankara 2000.
EMECEN M. Feridun, XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara 1989.
ERGENÇ Özer, “Osmanlı Şehirlerindeki Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, c. IV, İstanbul 1984, s. 69–78.
____, “Osmanlı Şehirlerindeki Yönetim Kurumlarının Niteliği Üzerinde Bazı Düşünceler”, VIII, Türk Tarih Kongresi Kongreye Sunulan Bildiriler, c. II, Ankara 1976, s.1265–1274.
____, XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa, Ankara 2006.
FLANDİN M. Eugene, Voyage en Perse, Paris 1850.
GARSOIAN Nina G., “The Foundation of Theodosiopolis–Karin”, Armenian Karin/Erzerum. Ed.by. Richard Hovannisian, Costa Mesa, California 2003.
GÖYÜNÇ Nejat, “Hane Deyimi Hakkında”, Tarih Dergisi, 32, İstanbul 1979, s.331–
GROUSSET Rene, Histoire de l’Armenie des Orginies a 1071, Paris 1947.
GÜRAN Tevfik, Tanzimat Döneminde Osmanlı Maliyesi: Bütçeler ve Hazine Hesapları (1841–1861), Ankara 1989.
HAMİLTON William J., Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia; with Some Account af Their Antiquities and Geology, London 1842. vol I.
İNALCIK Halil, “Tanzimat’ın Uygulanması ve Sosyal Tepkiler”, Belleten, XXVIII/109– 112, Ankara 1972, s.211–232.
____, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1300–1600, c.1, İstanbul 1997.
JAUBERT P. Amedee, Voyage en Armenie et en Perse, Fait Dans es Annees 1805 et 1806, Paris 1821.
KALLEK Cengiz, “Kile”, DİA, Ankara 2002, c.25.
KARABORAN H.Hilmi, “Türkiye'de Mevkii Adları Üzerine Bir Araştırma”, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Millî Folklor Araştırma Dairesi yay. No:60, Seminer, Kongre Bildirileri Dizisi:17, Ankara1984, s.97–148.
KINNEIR Jhon Macdonald, A Geographical Memoir of The Persian Empire, London 1813.
KONUKÇU Enver, “II. Basilieios’tan Romanos Diogenes’e Okomi”, Prof.Dr. Işın Demirkent Anısına, İstanbul 2008.
____,Tarihte ve Günümüzde Hasankale. Erzurum 1998.
Kramers, J.H, “Mahalle”, İA, c.7, İstanbul 1993, s.144.
KÜÇÜK Cevdet, Tanzimat Devrinde Erzurum, (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul 1975.
KÜTÜKOĞLU S. Mübahat, “Osmanlı Sosyal ve İktisadi Kaynaklarından Temettuat Defterleri”, Belleten, LIX/225, Ankara 1985, s.395–412.
MİROĞLU İsmet, Kemah Sancağı ve Erzincan Kazası (1520–1566), Ankara 1990.
ORTAYLI İlber, Tanzimat Sonrası Mahalli İdareler, Ankara 1974.
ÖZER İlbeyi, “Temettüat Defterlerinde Somuncu Babanın Nesebi”, Akademik Araştırmalar Dergisi, s.4–5, İstanbul 2000, s.593–610.
ÖZĞER Yunus, “Temettat Defterleri Işığında Bayburt Kazası’nın Sosyo-Ekonomik Durumu”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, yıl.11, sa.24, Erzurum 2004, s.193–208.
ÖZTÜRK Mustafa, “Osmanlı Dönemi Fiyat Politikası ve Fiyatların Tahlili”, Belleten, c.LV, Nisan 1991, sa. 212, Ankara 1999, s.87–100.
____, “Osmanlı Dönemi Fiyat Politikası ve Fiyatların Tahlili”, Türkler, c.10, Ankara 2002, s.843–850.
ÖZTÜRK Said, “Temattuat Tahrirleri”, Akademik Araştırmalar Dergisi Osmanlı Özel Sayısı, (Şubat-Temmuz), İstanbul 2000, s.537–591.
____,Tanzimat Döneminde Bir Anadolu Şehri Bilecik, İstanbul 1996.
PUŞKİN Alexandr, Erzurum Yolculuğu, (çev. Ataol Behramoğlu), İstanbul 2008.
R. Ker Porter, Travels in Georgia, Persia, Armenia, London 1822.
SMİTH-DWIGHT Eli - H.G.O., Missionary Researches in Armenia Including a Journey Through Asia Minor and Georgia and Persia, London 1834.
SÜMER Faruk, Karakoyunlular, Ankara 1992.
TURAN Osman, Doğu Anadolu Devletleri Tarihi, İstanbul 2004.
____, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 2005.
ÜNAL Çiğdem, Pasinler İlçesinin Coğrafi Etüdü, (Basılmamış Doktora Tezi), Erzurum
ÜNAL M. Ali, XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518–1566), Ankara 1989.