İNEBOLU KENT MERKEZİNDEKİ TARİHÎ KAMU YAPILARI (1850-1920)

İnebolu, Anadolu’yu Karadeniz’e bağlayan en yakın liman olma özelliği sayesinde, Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyıldan itibaren Karadeniz üzerinden artan ticari faaliyetlerinde aktif rol almıştır. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin idari yapısında yaşanan değişim ve dönüşümler paralelinde gelişen İnebolu Liman’ındaki ticari faaliyetler, beraberinde pek çok kamu kurum ve kuruluşunun doğmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, İnebolu ilçe merkezinde 1850-1920 yılları arasında inşa edilen kamu yapıları oluşumlarına etki eden faktörler, mimari özellikleri, günümüze kadar geçirdikleri onarımlar ile çağdaş ve işlevsel özellikleri açısından benzer yapılarla karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Arşiv belgeleri, çizim ve fotoğraflarla desteklenerek incelenen tarihî kamu yapıları, günümüze ulaşabilenler ve ulaşamayanlar olarak iki grupta ele alınmıştır. Günümüze ulaşabilenler; askerlik dairesi, banka ve liman başkanlığı binasıdır. Günümüze ulaşamayanlar; iki jandarma karakol binası, hastane, hükümet konağı, hapishane, gümrük müdürlüğü binası ile telgraf ve posta binasıdır. 1850 sonrası yaşanan büyük yangınların ardından, ızgara planlı olarak tasarlanan İnebolu’da kamu yapıların şekillenmesinde; dönem üslupları, yöresel malzeme ve üsluplar ile yeni imar yasaları etkili olmuştur. İnebolu ilçesi, fiziksel dokusu ve bu dokuyu oluşturan mimarlık eserleri ile 19. yüzyıl Osmanlı mimarisi ve Türk şehirciliğinin karakteristik özelliklerini taşıyan nadir şehirlerden biridir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, İnebolu, Liman Kentleri, Kamu Mimarisi.

PDF

___

AKTÜRE, S. (1985). “Osmanlı Devleti’nde Taşra Kentlerindeki Değişimler”. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi. C. IV. İstanbul: İletişim Yayınları: 891-904.
ARSLAN, A. N. (2019). Kentsel Alanların Korunması Bağlamında İnebolu Geleneksel Konut Mimarisi Değerlendirmesi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
BİLİCİ, Z. K. (2011). “Samsun Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi (Canik Hamidiye Hastanesi)”. Rölöve ve Restitüsyonu Üzerine. Ankara.
BÜYÜKKASAP, E. – Z. KARS. (2005). “1922 İtibariyle Kastamonu’nun Eğitim, Sosyal, Ekonomik ve Sağlık Durumu”. İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildiriler 18-20 Eylül 2003. Ankara: 89-102.
ÇİFTÇİ, A. (2004). 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Askeri Mimari ve İstanbul’da İnşa Edilen Askeri Yapılar. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
ÇOBAN, F. (2006). H.1288 (M.1871) ve H.1317 (M.1899) Tarihli Kastamonu Vilayet Salnamesi’nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
DEMİRCİOĞLU, Z. (1973). Kastamonu Valileri 1881-1908. Kastamonu: Doğrusöz Matbaası.
ESKİ, M. (2000). Kastamonu Valileri. Ankara: Kastamonu Valiliği.
GÖKOĞLU, A. (1952). Paphlagonia, Gayrimenkul Eski Eserleri ve Arkeolojisi. I. Kastamonu: Doğrusöz Matbaası.