Develi şehrinin selçuklular dönemindeki fiziksel yapısı

Bugüne kadar Develi üzerine yapılan yayınlar, ağırlıklı olarak şehirdeki mimari anıtların envanterlenmesi ve zaman içerisindeki kullanımlarının belirlenmesine yönelik çalışmalardır. Şehrin gerek Türk dönemi öncesi mekânsal kurgusu ve gerekse Türk dönemi sonrası oluşan kentsel dokusu üzerinde herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışma, iş bu eksikliğin giderilmesine yönelik olarak ele alınmıştır ve Develinin, Selçuklu dönemi sonunda oluşan fiziksel yapısı irdelenmiştir. Çalışmanın hazırlanması iki aşama şeklinde gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada, şehrin Selçuklu dönemi kentsel kurgusunun anlaşılabilmesini sağlamak için dönemin çağdaş kaynaklarında geçen bilgiler toplanmıştır. Bu esnada sadece Selçuklu dönemi kaynakları kullanılmamış, Osmanlı dönemi Tapu Tahrir ve İcmal defterlerinde geçen bilgiler de değerlendirilmiştir. Bu derlenen bilgiler ışığında şehirde yer alan Selçuklu kentsel dokusunu oluşturan mimari yapılar belirlenmiştir. İkinci aşamada gerek çağdaş gerekse günümüz yayınlarının değerlendirilmesiyle tespit edilen mimari anıtların şehir kurgusu içerisindeki konumları, yapılan arazi çalışması sonucu tespit edilmiştir.

Current studies on the physical situation of the town Develi in history are mostly tabulations of architectural structures and/or their identification. There is no any unique study on the spatial setup of the town in the pre-Turkish period or urban structure in the Turkish era. This article aims at compensating this case and examining spatial setup of the town formed during the Saljukid era. The article is composed of two main parts. In the first part, data derived from the primary written sources are introduced in order to have a sound understanding of the urban setup in those times. The sources include not only those belonging to the Saljukid era, but also Ottoman records like land ownership census and compendium books. Under the light of the available information, architectural structures composing the municipal fabric of the town were fixed. The second part backed by a terrain in vestigation, deals with evaluation of positions of those architectural artifacts.

Tam Metin

___

Ahmed EFLAKÎ (1987), Ariflerin Menkıbeleri, C.I, (çev. Tahsin Yazıcı), İstanbul.

ALPTEKİN Coşkun (1987), Selçuklular Döneminde Kayseri, I. Kayseri Kültür ve Sanat Haftası Konuşmaları ve Tebliğler 7-13 Nisan.

ANONİM (1966), Develi yada Everek, Türk Ansiklopedisi, C. XIII, Ankara, s.150.

AYDINAK Bilgin (2006), 47 Numaralı Develi Şeriyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri.

BAYKARA Tuncer (1996), Ulu Cami Selçuklu Şehrinde İskânı Belirleyen Bir Kaynak", TTK Belleteni, LX/227, Ankara, s.34-59.

-----, (2002), Türkiye Selçuklu Döneminde Toplum ve Ekonomi, Tü-rkler, C.VI, Ankara, s. 223-257.

ÇAYIRDAĞ Mehmet (2001), Kayseride Basılmış İslami Paralar, Kayseri Tarihi Araştırmaları, Kayseri, s.161-183.

ERAVŞAR Osman (2002), Ortaçağ Anadolu Kentleri, Türkler, C. VII, Ankara, s. 333-343

ERKİLETLİOĞLU Halit (2003), Develi Kitabeleri ve Develide Darbedilen Sikkeler, Bütün Yönleriyle Develi I. Bilgi Şöleni 26-28 Ekim 2002, Develi, s. 680.

ESTEREBADİ Aziz b. Erdeşiri (1990), Bezm u Rezm, (çev. Mürsel Öztürk), Ankara. GÖDE Kemal (2003), Develide Eretnalılar Devri (1327-1381) Şeyh Ümmi Zaviyesi ve Vakfiyesi, Bütün Yönleri ile Develi I. Bilgi Şöleni 26-28 Ekim 2002, Develi, s. 277-281.

GÜRLEK Ahmet (1975), Memleketim Develi, Ankara.

HAMİLTON W.J. (1842), Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia; With Some Account of Their Antiquities and Jeology II, London.

HILD F. (1977), Das Byzantinishe Straβen System in Kappadokien, Wienne. Ibn-i Bibi (1996), Elevamirül Alaiye Fil-Umuril Alaiye (Selçukname), C.II, (Haz: Mürsel Öztürk), Ankara.

JENINGS Ronald C. (1985), The Population, Society, and Economy Of The Region Of Erciyeş Dağı in The Sixteenth Century, Collection Turcia II, Contributions alHistorie Economi gue et Sociale de I Empire Ottoman, Paris, s. 150-241.

KAHRAMAN Seyit Ali (2009), XVI. Yüzyıl Başlarında Karaman Vilayeti Vakıfları, Kayseri.

KARADAĞ Mehmet Fatih (2005), 37 Numaralı Develi Şeriyye Sicili (H.1329-1333/M.1907-1911) Transkripsiyon ve Değerlendirme, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri.

KILCI Ali (2003), Hurufat Kayıtlarında Develi Vakıfları ve Vakıftaki Görevlilerin Ücretleri, Bütün Yönleriyle Develi I. Bilgi Şöleni 26-28 Ekim 2002, Develi, s. 641-669.

MURRAY John (1838), The Journal Royal Geographical Saciety, Vol: 8, London.

OFLAZ Mustafa (2000), XVI. yy. Başlarında Karahisari Develi Kazası, III. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri 6-7 Nisan 2000, Kayseri, s. 335-348.

ÖZCAN Koray (2007), Anadoluda Selçuklu Dönemi Yerleşme Sistemi ve Kent Modelleri, İTÜ Dergisi, Mimarlık Planlama Tasarım, C.6, S.1, Mart, s. 3-15.

ÖZCAN Koray (2008), Anadoluda Selçuklu Dönemi Yerleşme Tipolojileri II: Karahisarlar, Milli Folklor, S. 77, s. 89-101.

ÖZGÜÇ Tahsin-Mahmut Akok (1955), Develi Abideleri, Belleten, C.XIX., Ankara, s.377-384.

RESTLE M-Herbert HUNGER (1981), Tabula İmperii Byzantini (Kappa-dokien), Wien.

RESTLE Marciel (1979), Studien Zur Fruhbyzantinischen Architectur Kappadokien, Wien.

ROTT Hans (1908), Kleınasiatische Denkmaler Aus Pisiden, Pamphylien, Kappodokien Und Lykien, Leipzig.

SEVİM Ali-MERÇİL Erdoğan (1995), Selçuklu Devletleri Tarihi Siyaset, Teşkilat ve Kültür, Ankara.

SÜME Mehmet (1993), 42 Numaralı Develi Şeriye Sicili H. 1312-1313 (M. 1894-1895), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri.

TANYELİ Uğur (1987), Anadolu-Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (XI.-XV. Yüzyıllar), İstanbul.

TOPÇU Sultan (2007), Develideki Türk Eserleri, Develi.

TURAN Osman (1999), Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul.

YINANÇ Refet (1989), Dulkadır Beyliği, Ankara.