DEDE KORKUT KİTABI’NDA ALPLIK KAVRAMI VE ALP TİPİ İNSANLARIN ÖZELLİKLERİ

Dede Korkut Kitabı, Türkiye ve Azerbaycan başta olmak üzere bü- tün Türk dünyasının önemli eserlerinden biridir. Bu eserin önemli olmasında eserde dil, anlatım ve estetik işçiliğinin mükemmel ol- masının yanı sıra Oğuz Türklerinin gelenek ve göreneklerine, töre- lerine, ahlaki değerlerine, inanç sistemlerine, hüzünlerine, sevinç- lerine, kahramanlıklarına, zaaflarına kısacası bu toplum hakkında hemen her konuda bir bilginin bulunması etkili olmuştur. Dede Korkut Kitabı’nda önemli kavramlardan biri de alplık/yiğitlik kav- ramıdır. Fütuhat ve kahramanlıkla doğrudan ilgisi olan bu kavram, eserin kurgusuna hem bünyesindeki farklı kelimelerle (er, eren, alp eren (?), bahadır, cılasun, yiğit, alp) hem de bu kavramın özel- liklerine sahip insanlarla doğrudan etki etmektedir. Bu çalışmada öncelikle Dede Korkut Kitabı’nda alplık kavramına giren kelime- ler, kavram alanı kuramı yöntemiyle sözcük ve metin bağlamında ele alınacak; sonra da bu kavrama bağlı alp tipi insanların özellik- leri anlatılacaktır.

___

  • BAŞAR Kerem Lütfü (2012). Dede Korkut Hikâyelerinde Savaşçı Eğitimi,Turkish Studies, Volume 7/4, p. 1009-1017.
  • CAFEROĞLU Ahmet (1968). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınevi.
  • CLAUSON Sir Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish. Oxford at the Clarendon Press, 1972
  • ÇAĞBAYIR Yaşar (2007). Ötüken Türkçe Sözlük, İstanbul: Ötüken Neşriyat. ÇINAR, Ali Abbas (2002) , “Türk Destanlarında Alp Tipi At” Milli Folklor, Yıl 14, Sayı 56, s. 153-157.