Alman Dışişleri Bakanlığı Arşivine Göre II. Wilhelm Döneminde Almanya'nın Osmanlı Ermenilerine Yaklaşımı (1914'e Kadar)

19. yüzyıl siyasi gelişmelerini etkileyen temel özelliklerden biri milliyetçi akımlardır. Osmanlı Devleti de çok milletli bir imparatorluk olması nedeniyle bu akımlardan etkilenmiştir. Zamanla, bu milliyetçi hareketler Büyük Güçlerin Osmanlı iç işlerine müdahalesi için bahane hâlini almıştır. Osmanlı Ermenilerine Büyük Güçlerin yaklaşımı da bu çerçevede değerlendirilmelidir. Ancak Almanya Osmanlı Ermenileriyle ilgili olarak, Osmanlı Devleti açısından hayırhah bir tarafsızlık siyaseti izlemiştir. Bunda elbette kendi çıkarı söz konusudur. Osmanlı Devleti'nin yaşaması gerektiğini düşünen Almanya, Ermeni reformlarını onun sonunu getirecek bir etken olarak görmekteydi. Bu sebepten, İngilizlerin ve 1905'ten sonra da ona katılan Rusların, reform baskılarına Osmanlı Devleti'nin lehine karşı koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Almanya, Ermeni, milliyetçilik.

According to the German Foreign Ministrys Documents Germanys Approach towards the Ottoman Armenians during the Reign of Wilhelm II (Until 1914)

Nationalist movements were one of the basic features that effected the 19th centurys political developments. As one of the multi national empires, the Ottomans have also been affected by these movements. In the course of time, these nationalist movements have become excuses for internal intervention for the Great Powers. The Great Powers approach towards the Ottoman Armenians must be evaluated within this frame. However, the Germans have pursued a benevolent policy to the Ottoman Empire concerning the Ottoman Armenians. Certainly this was in the course of German benefit. Since the Germans were in favor of the Ottoman continuation, the Armenian reforms were considered as a cause for the Ottoman end. Therefore, the reform pressures put on by England, who were joined by Russia by 1905 onwards, were resisted by Germany in favor of the Ottoman Empire.

Keywords:

Ottoman Empire, Germany, Armenians, nationalism.,

PDF

___

Ar iv Kaynaklar
Ba bakanl k Osmanl Ar ivi (BOA), Y ld z Ar ivi, Sadâret, Hususî Mâruzât Evrak (Y.A.-Hus.), 285 77.
LEPSIUS, J., A. M. Bartholdy ve F. Thimme (Ed.), Die Grosse Politik der Europäischen Kabinette 1871-1914: Sammlung der Diplomatischen Akten des Auswärtigen Amtes (GP), c. IX (1923), X (1924), XII/1 (1924), XXXVIII (1926), Deutsche Verlagsgesellschaft für Politik und Geschichte G.m.B.H, Berlin 1923, 1924, 1926.
ÖKTE, Ertu rul Zekai (Ed.), Osmanl Ar ivi Y ld z Tasnifi Ermeni Meselesi. Ermeni Olaylar üzerine Resmi Görü ler Belgeler, Tarihi Ara t rmalar ve Dokümantasyon Merkezleri Kurma ve Geli tirme Vakf , stanbul 1989. Kitap ve Makaleler
Abdülhamid (Sultan II.), Siyasî Hat rat m, haz. Ali Vehbi Bey, çev. H. Salih Can, Dergâh Yay nlar , stanbul 1984.
ANDERSON, M. S., The Eastern Question 1774-1923. A Study in International Relations, St. Martin’s Press, New York 1966.
BRANDENBURG, Erich, From Bismarck to the World War, çev. Annie Elizabeth Adams, Humphrey Milford, London 1933.
ÇALIK, Ramazan, Alman Kaynaklar na Göre II. Abdülhamit Devrinde Ermeni Olaylar , Kültür Bakanl Yay nlar , Ankara 2000.
ENG N, Vahdettin, II. Abdülhamid ve D Politika, Yeditepe Yay nlar , stanbul 2005.
GÖYÜNÇ Nejat, Türkler ve Ermeniler, Yay. Haz. Kemal Çiçek, Yeni Türkiye Yay nlar , Ankara 2005.
GRENVILLE, J. A. S., Lord Salisbury and Foreign Policy, The Athlone Press, London 1970.
KILIÇ, Selami, Ermeni Sorunu ve Almanya. Türk-Alman Ar iv Belgeleriyle, Kaynak Yay nlar , stanbul 2003.
KÜÇÜK, Cevdet, “Ermeni Mes’elesi Kar s nda Sultan II. Abdülhamid’in Tutumu ve Anadolu’daki Ermeni Nüfusu”, Türk Kültürü, S. 236 (1982).
LANGER, William L., The Diplomacy of Imperialism, 1890-1902, Alfred A. Knopf, New York 1968.
MOMMSEN, Wolfgang J., Das Zeitalter des Imperialismus, Fischer Bücherei G.m.B.H., Frankfurt am Main 1995.
Münir Süreyya Bey, Ermeni Meselesi’nin Siyasî Tarihçesi (1877-1914), yay. haz. U urhan Demirba vd., Ba bakanl k Devlet Ar ivleri Genel Müdürlü ü Yay nlar , Ankara 2001.
ORTAYLI, lber, Osmanl mparatorlu u’nda Alman Nüfuzu, leti im Yay nlar , stanbul 1998.
ÖKE, Mim Kemal, Ermeni Meselesi 1914-1923, Ayd nlar Oca Yay nlar , stanbul 1986.
SCHWERTFEGER, Bernhard, Die Diplomatischen Akten des Auswärtigen Amtes, 1871-1914, c. II, Deutsche Verlagsgesellschaft für Politik und Geschichte G.m.B.H., Berlin 1924.
SOMAKIAN, Manoug Joseph, Empires in Conflict: Armenia and the Great Powers, 1895-1920, I. B. Tauris Publishers, London 1995.
SOY, H. Bayram, Almanya’n n Osmanl Devleti Üzerinde ngiltere ile Nüfuz Mücadelesi (1890-1914), Phoenix Yay nevi, Ankara 2004.
TAYLOR, A. J. P., The Struggle for Mastery in Europe, 1848-1918, Oxford University Press, Oxford 1971.